Երկկողմ հարաբերություններ
Ռուսաստան
Ընդհանուր տեղեկություններ
Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1992թ. ապրիլի 3-ին:
Երկու պետությունների միջև առկա են սերտ դաշնակցային հարաբերություններ, որոնք նաև առանձնանում են բարձրագույն և բարձր մակարդակներով երկկողմ փոխայցերի և հանդիպումների ինտենսիվությամբ: Հայ-ռուսաստանյան ռազմավարական փոխգործակցությունն ընդգրկում է երկկողմ համագործակցության օրակարգի բոլոր ուղղությունները, ներառյալ՝ ռազմաքաղաքական, տնտեսական, էներգետիկ, տրանսպորտային, հումանիտար և մշակութային ոլորտները:
2022 թվականը նշանավորվեց մի շարք միջոցառումներ՝ նվիրված ՀՀ և ՌԴ միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակին և 1997թ. օգոստոսի 29-ի Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագրի 25-ամյակին:
2022թ. ապրիլի 19-ին ք.Մոսկվայում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հանդիպման ընթացքում առաջնորդները մտքեր փոխանակեցին Հարավային Կովկասում իրավիճակի մասին: Արտահայտվեցին Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների պարբերական հանդիպումների շրջանակներում կառուցողական աշխատանքի շարունակման և երեք առաջնորդների՝ 2020թ. նոյեմբերի 9-ի, 2021թ. հունվարի 11-ի և նոյեմբերի 26-ի պայմանավորվածությունների հետևողական իրականացման օգտին՝ ի շահ տարածաշրջանի կայունության, անվտանգության և տնտեսական զարգացման ապահովման: Շեշտեցին ռուսաստանյան խաղաղապահ զորակազմի որոշիչ ներդրումը Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգության ապահովման, բնակչության կյանքի համար բարենպաստ և անվտանգ պայմանների ստեղծման գործում: Ընդգծեցին հումանիտար անհետաձգելի հարցերի հրատապ լուծման և քաղաքական-դիվանագիտական միջոցներով Լեռնային Ղարաբաղյան կարգավորման պահանջվածությունը: Այդ համատեքստում, հաստատեցին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության ինստիտուտի ներուժի և փորձի օգտագործման կարևորությունը՝ նրա միջազգային մանդատին համապատասխան։
Հայ-ռուսաստանյան իրավապայմանագրային հենքը, որի բազային փաստաթուղթը 1997թ. օգոստոսի 29-ի Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագիրն է, ներառում է ավելի քան 200 համաձայնագիր և պայմանագիր:
Համաձայն 2000թ. սեպտեմբերի 26-ին ընդունված Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև XXI դար ուղղված դաշնակցային փոխգործակցության մասին հռչակագրի` հաստատվել է երկու երկրների ժողովուրդների միջև բարեկամությունը խորացնելու և ամրապնդելու վճռականությունը դաշնակցային լայն փոխգործակցության, բոլոր ոլորտներում կապերի ինտենսիվ խորացման, կովկասյան տարածաշրջանում և ամբողջ աշխարհում հաստատուն խաղաղության, կայունության և երաշխավորված անվտանգության ապահովման միջոցով:
Հայաստանը և Ռուսաստանը սերտ փոխգործակցում են միջազգային կազմակերպությունների և ինտեգրացիոն կառույցների ձևաչափերում, այդ թվում՝ ԱՊՀ, ՀԱՊԿ, ԵԱՏՄ շրջանակներում:
Դինամիկ զարգանում են միջխորհրդարանական հարաբերությունները և շփումները օրենսդիր իշխանության ղեկավարների մակարդակով: Տարին երկու անգամ՝ հաջորդաբար, Հայաստանում և Ռուսաստանում, անցկացվում են Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի և Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային ժողովի միջև համագործակցության միջխորհրդարանական հանձնաժողովի նիստերը: Երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարների միջև հանդիպումներն ու շփումները կրում են պարբերական բնույթ: Պլանային հենքի վրա անցկացվում են փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող տարբեր հարցերի շուրջ միջագնական խորհրդատվություններ:
2021թ. հունվարի 11-ի Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի համատեղ հայտարարարության շրջանակներում սկսել է գործել տարածաշրջանում բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային ուղիներն ապաշրջափակելու հարցերով եռակողմ աշխատանքային խումբը, որի համանախագահներն են հայաստանյան կողմից փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը, ռուսաստանյան կողմից՝ փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը:
Պաշտպանական ոլորտում հայ-ռուսաստանյան համագործակցությունն ուղղված է երկու պետությունների անվտանգության և Հարավային Կովկասում կայունության ապահովմանը: Հայաստանի տարածքում տեղակայված է ռուսաստանյան 102-րդ ռազմակայանը: Շարունակում է զարգանալ երկու պետությունների միջև ռազմատեխնիկական համագործակցությունը։
Սահմանների անվտանգության ապահովման շրջանակներում շարունակվում է Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող Ռուսաստանի Դաշնության սահմանապահ զորքերի կարգավիճակի ու նրանց կենսագործունեության պայմանների մասին 1992թ. սեպտեմբերի 30-ի պայմանագրի դրույթների իրականացման ուղղությամբ սերտ փոխգործակցությունը:
Ակտիվ են շփումները գերատեսչական և տարածաշրջանային մակարդակներով: Հայաստանի բոլոր մարզերը ներգրավված են միջտարածաշրջանային համագործակցության ձևաչափում Ռուսաստանի ավելի քան 70 սուբյեկտների հետ, ինչը հայ-ռուսաստանյան փոխգործակցության կարևորագույն տարրերից մեկն է: Հայ-ռուսաստանյան միջտարածաշրջանային համաժողովները անցկացվում են 2011 թվականից: Հերթական՝ իններորդ միջտարածաշրջանային համաժողովն անցկացվել է 2022թ. հոկտեմբերի 14-16-ը Երևանում:
2015 թվականից Երևանում գործում է Մ.Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանի մասնաճյուղը: Հայ-Ռուսական (Սլավոնական) Համալսարանում և Հայաստանում գործող ռուսաստանյան բուհերի 6 մասնաճյուղերում ուսանում է շուրջ 5.5 հազ. ուսանող: Երևանում գործում է Գիտության և մշակույթի ռուսական կենտրոնը և վերջինիս մասնաճյուղը Գյումրիում:
Ակտիվ զարգանում են կապերը գիտահետազոտական ոլորտում: 170 համալսարանների և գիտական կենտրոնների միջև ստորագրվել է շուրջ 300 համաձայնագիր:
2017թ. նշվել է Ռուսաստանի և Նոր Նախիջևանի հայոց թեմի 300-ամյակը: Նույն թվականին Երևանում կայացել է Ռուս ուղղափառ նոր եկեղեցու հանդիսավոր բացումը:
Ռուսաստանում բնակվում է ամենամեծ հայ համայնքը: 2010թ. անցկացված մարդահամարի համաձայն, ՌԴ տարածքում բնակվում է ավելի քան 1 մլն 182 հազ հայ: Փորձագիտական գնահատականներով, Ռուսաստանում հայ համայնքի թիվը ներկայումս գերազանցում է 2.5 միլիոնը: Ռուսաստանում գործում են մի շարք համայնքային կառույցներ, որոնցից ամենախոշորն է «Ռուսաստանի հայերի միությունը»:
Այցեր
Ռուսաստան
|
2023թ. մարտի 20 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Ա.Միրզոյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2022թ. հոկտեմբերի 31 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, Սոչի) |
|
2022 դեկտեմբերի 26-27 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, ԱՊՀ երկրների ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով) |
|
2022թ. հոկտեմբերի 10-12 |
ՀՀ Ազգային Ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյան (պաշտոնական այց, Մոսկվա) |
|
2022թ. հոկտեմբերի 7 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (ԱՊՀ ՊՂխ ոչ պաշտոնական հանդիպում, Սանկտ-Պետերբուրգ) |
|
2022թ. սեպտեմբերի 6-9 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, Վլադիվոստոկ) |
|
2022թ. սեպտեմբերի 5 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2022թ. մայիսի 16 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (ՀԱՊԿ անդամ երկրների առաջնորդների հանդիպում, Մոսկվա) |
|
2022թ. ապրիլի 19-20 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (պաշտոնական այց, Մոսկվա) |
|
2022թ. ապրիլի 8 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2021թ. դեկտեմբերի 28 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2021թ. նոյեմբերի 26 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, Սոչի) |
|
2021թ. հոկտեմբերի 10 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2021թ. հոկտեմբերի 4-5 |
ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյան (պաշտոնական այց, Մոսկվա) |
|
2021թ. օգոստոսի 31 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2021թ. մայիսի 17 |
ՀՀ ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյան (պաշտոնական այց, Մոսկվա) |
|
2021թ.ապրիլի 7 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2021թ. փետրվարի 17 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Արա Այվազյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2021թ. հունվարի 11 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց, Մոսկվա) |
|
2020թ. դեկտեմբերի 7 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Արա Այվազյան (աշխատանքային այց) |
|
2020թ. հոկտեմբերի 21 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյան (աշխատանքային այց) |
|
2020թ. հոկտեմբերի 12-13 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյան (պաշտոնական այց) |
|
2019թ. դեկտեմբերի 20 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգ, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ, ԱՊՀ մասնակից-պետությունների ղեկավարների ոչ պաշտոնական հանդիպում) |
|
2019թ. հոկտեմբերի 25 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Մոսկվա, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2019թ. հունիսի 6 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգի միջազգային տնտեսական ֆորում) |
|
2019թ. փետրվարի 25-27 |
ՀՀ ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյան |
|
2019թ. հունվարի 25 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (ԵԱՏՄ կառույցներում ՀՀ նախագահության ստանձնում) |
|
2018թ. դեկտեմբերի 27 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան |
|
2018թ. դեկտեմբերի 6 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգ, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ) |
|
2018թ. սեպտեմբերի 8 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան |
|
2018թ. հուլիսի 27 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգ, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2018թ. հունիսի 13-14 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Մոսկվա, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ) |
|
2018թ. հունիսի 6-7 |
ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյան |
|
2018թ. հունիսի 4-5 |
ՀՀ ԱԺ նախագահ Արա Բաբլոյան |
|
2018թ. մայիսի 14 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սոչի, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ) |
Այցեր
Հայաստան
|
2022թ. հոկտեմբերի 20-21 |
Կառավարության նախագահ Միխայիլ Միսշուստին (ԵԱՏՄ միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2022թ. սեպտեմբերի 19 |
ՌԴ փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկ (Հայ-ռուսաստանյան միջտարածաշրջանային 9-րդ համաժողով) |
|
2022թ. հունիսի 6 |
ՌԴ Դաշնային ժողովի Պետական Դումայի նախագահ Վյաչեսլավ Վոլոդին (աշխատանքնային այց Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության խորհրդարանական վեհաժողովի խորհրդի նիստ) |
|
2022թ. հունիսի 9 |
ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրով (աշխատանքային այց) |
|
2021թ. նոյեմբերի 18-19 |
Կառավարության նախագահ Միխայիլ Միշուստին (ԵԱՏՄ միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2021թ.մայիսի 5-6 |
ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրով (աշխատանքային այց) |
|
2020թ. հոկտեմբերի 9 |
Կառավարության նախագահ Միխայիլ Միշուստին (Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2019թ. նոյեմբերի 10-11 |
ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրով (պաշտոնական այց) |
|
2019թ. հոկտեմբերի 1 |
Նախագահ Վլադիմիր Պուտին (աշխատանքային այց, Եվրասիական բարձրագույն խորհրդի նիստ) |
|
2019թ. ապրիլի 29-30 |
Կառավարության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդև (Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
Առևտրատնտեսական կապեր
Ռուսաստանը Հայաստանի կարևոր տնտեսական գործընկերն է:
Կանոնավոր գործում է Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև տնտեսական համագործակցության միջկառավարական հանձնաժողովը: Հանձնաժողովի 21-րդ նիստը կայացել է 2022թ. դեկտեմբերի 21-23-ը Մոսկվայում:
Ռուսաստանը Հայաստանի տնտեսությունում արտասահմանյան գլխավոր ներդնողն է: 2022թ. Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև ապրանքաշրջանառությունը գերազանցել է 5 մլրդ. ԱՄՆ դոլարը:
Ռուսաստանյան հիմնական ներդրումներն ուղղված են հիմնականում էներգետիկ, բանկային, լեռնամետալուրգիական, շինարարության, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտներ:
Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև առևտրաշրջանառության ծավալները (հազ. ԱՄՆ դոլար)
|
|
Արտաքին առևտրաշրջանառություն |
Արտահանում |
Ներմուծում (ըստ արտահանող երկրի) |
Ներմուծում (ըստ ապրանքի ծագման երկրի) |
|
2019 |
2 213 082.8 (+14.9%) |
734 538.4 (+10.3%) |
1 636 125.3 (+17.1%) |
1 478 544.4 (+17.4%) |
|
2020 |
2 155 126.5 (-3.5%) |
675 993.8 (-9%) |
1 638 031.5 (-0.7%) |
1 479 132.7 (-0.7%) |
|
2021 |
2 629 638.8 (+20.9%) |
847 251.4 (+24.5%) |
1 993 902.2 (20.5%) |
1 782 387.4(+20.5%) |
Թարմացված է՝ 05.04.2023թ.