Ընդհանուր տեղեկություններ

1991թ. դեկտեմբերի 24-ին Թուրքիայի Հանրապետությունը պաշտոնապես ճանաչել է Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը, սակայն Հայաստանի և Թուրքիայի միջև չեն հաստատվել դիվանագիտական հարաբերություններ:

1993թ. Թուրքիան միակողմանիորեն փակել է Հայաստանի հետ օդային և ցամաքային սահմանները, իսկ 1995թ. վերաբացել է օդային սահմանը:

Հայաստանն ու Թուրքիան, միջազգային գործընկերների աջակցությամբ, մի քանի փորձ են կատարել երկկողմ հարաբերությունները կարգավորելու ուղղությամբ: Հայկական կողմի նախաձեռնությամբ, 2008թ. հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հերթական փորձի արդյունքում, 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին ՀՀ և ԹՀ արտաքին գործերի նախարարները Ցյուրիխում ստորագրել են «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև հարաբերությունների զարգացման մասին» արձանագրությունները: Այդուհանդերձ, Թուրքիան հրաժարվել է ողջամիտ ժամկետում վավերացնել ստորագրված արձանագրությունները: 2010թ. ապրիլի 22-ին ՀՀ նախագահի հրամանագրով հայկական կողմը կասեցրել է ստորագրված արձանագրությունների վավերացման գործընթացը, իսկ 2015թ. փետրվարի 16-ի ՀՀ նախագահի մեկ այլ հրամանագրով հայ-թուրքական արձանագրությունները հետ են կանչվել Ազգային ժողովից: 2018թ. մարտի 1-ի ՀՀ նախագահի հրամանագրով դադարեցվել է հայ-թուրքական արձանագրությունների կնքման ընթացակարգը:

ՀՀ կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրում արձանագրված է, որ Կառավարությունը քայլեր է ձեռնարկելու Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ, որը բխում է տարածաշրջանի կայունության, անվտանգության և տնտեսական զարգացման շահերից: 

Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման ներկա գործընթացը մեկնարկել է 2021թ. վերջին։ Երկու երկրների հարաբերությունները կարգավորելու նպատակով Հայաստանի և Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչները հանդիպել են չորս անգամ, համապատասխանաբար՝ 2022թ. հունվարի 14-ին, փետրվարի 24-ին, մայիսի 3-ին և հուլիսի 1-ին։

2022թ. հուլիսի 1-ին Հայաստանի և Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչները Վիեննայում պայմանավորվածություն են ձեռք բերել հնարավոր ամենասեղմ ժամկետներում ապահովել Հայաստան-Թուրքիա ցամաքային սահմանը հատելու հնարավորություն համապատասխանաբար Հայաստան և Թուրքիա այցելող երրորդ երկրների քաղաքացիների համար և որոշել են սկսել այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ գործընթացները: Նույն հանդիպման ընթացքում կողմերի միջև պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել նաև հնարավոր ամենասեղմ ժամկետներում սկսել Հայաստան-Թուրքիա ուղիղ օդային բեռնափոխադրումների իրականացումը և այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ գործընթացները:

2023թ. հունվարի 6-ին թուրքական կողմը տեղեկացրել է, որ վերացվել են երկու երկրների միջև ուղիղ օդային բեռնափոխադրումներ իրականացնելու բոլոր խոչընդոտները։ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի շրջանակներում` 2022թ. նոյեմբեր֊դեկտեմբեր ամիսներին, տեղի է ունեցել երկու երկրների միջգերատեսչական մասնագիտական խմբերի երկու հանդիպում։ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի շրջանակներում 2022թ․ փետրվարից վերականգնվել է երկու երկրների միջև ուղիղ ավիահաղորդակցությունը։

Թուրքական կողմի հրավերով 2022թ. մարտի 10-12-ը ՀՀ ԱԳ նախարարը մասնակցել է Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումին, որի շրջանակներում հանդիպել է ԹՀ ԱԳ նախարարի հետ: 2022թ. հուլիսի 11-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հեռախոսազրույց է ունեցել ԹՀ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ։ Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակներում 2022թ. հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում տեղի է ունեցել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և ԹՀ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հանդիպումը:

Թուրքիայում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից մեկ օր անց՝ 2023թ. փետրվարի 7-ին կայացել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հեռախոսազրույցը ԹՀ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ: ՀՀ կառավարության որոշմամբ՝ փետրվարի 8-ին ՀՀ ՆԳՆ փրկարար ծառայության որոնողափրկարարական թիմի 27 անդամներ գործուղվել են Թուրքիայի Ադըյաման քաղաք և մինչև փետրվարի 16-ը մասնակցել երկրաշարժի հետևանքների վերացման աշխատանքներին: Փետրվարի 11-ին հարյուր տոննա մարդասիրական օգնությամբ բեռնված հայկական հինգ բեռնատարները, հատելով Հայաստան-Թուրքիա ցամաքային սահմանի Մարգարա-Ալիջան (Իգդիր) անցակետը, ուղևորվել են Թուրքիա: Փետրվարի 15-ին նույն ճանապարհով երկու բեռնատարով Ադըյաման է տեղափոխվել Հայաստանից Թուրքիա տասներկու տոննա մարդասիրական օգնության երկրորդ խմբաքանակը: Փետրվարի 15-ին Անկարայում կայացել է նաև ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի և ԹՀ ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուի հանդիպումը, որից հետո նախարար Միրզոյանը Ադըյամանում այցելել է մարդասիրական օգնության երկրորդ խմբաքանակի բեռնաթափման և հայ որոնողափրկարարական ջոկատի տեղակայման վայրեր:

2023թ. մայիսի 4-ին ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն Անկարայում մասնակցել է Սևծովյան տնտեսական համագործակցության կազմակերպության խորհրդարանական վեհաժողովի (ՍԾՏՀԿ ԽՎ) անդամ երկրների խորհրդարանների նախագահների գագաթնաժողովին: Անկարա այցի ընթացքում ՀՀ ԱԺ նախագահ Ա. Սիմոնյանը երկկողմ հանդիպում է ունեցել Թուրքիայի խորհրդարանի նախագահ Մ. Շենթոփի հետ:

2023թ. հունիսի 3-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն Անկարայում մասնակցել է Թուրքիայի վերընտրված նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի պաշտանումուտի արարողությանը:

2023թ. հունիսի 7-ին կայացել է Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանի և Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Հաքան Ֆիդանի հեռախոսազրույցը: Կողմերն արտահայտել են իրենց պատրաստակամությունը շարունակել աշխատել երկու երկրների միջև հարաբերությունների ամբողջական կարգավորման ուղղությամբ:

2023թ. հունիսի 28-ին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ։ Ղեկավարները քննարկել են իրենց երկրների միջև երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը։

2023թ. սեպտեմբերի 27-ին ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Հաքան Ֆիդանի հետ: Քննարկվել են ընթացիկ տարածաշրջանային զարգացումները և օրակարգային թեմաներ:

2023թ. հոկտեմբերի 23-ին Թեհրանում տարածաշրջանային խորհրդակցական հարթակի («3+3») հանդիպման շրջանակներում տեղի է ունեցել ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի և ԹՀ ԱԳ նախարար Հաքան Ֆիդանի հանդիպումը: Հանդիպման ընթացքում վերահաստատվել է նախկինում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները կյանքի կոչելու պատրաստակամությունը:

Թուրքական կողմի հրավերով 2024թ. մարտի 1-2-ը ՀՀ ԱԳ նախարարը մասնակցել է Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումին, որի շրջանակում հանդիպել է ԹՀ ԱԳ նախարարի հետ։ Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը և վերահաստատվել է հարաբերությունների ամբողջական կարգավորմանը հասնելու պատրաստակամությունը:

Այցեր

Թուրքիա

Հայաստան

Առևտրաշրջանառություն (հզ. ԱՄՆ դոլար)

Թարմացված է՝ 13.06.2024թ.