Ալեքսանդր Արզումանյան. Հարցս վարչապետին էր ուղղված, հավանաբար պարոն Գևորգյան, Դուք երևի պատասխանեք։

Հազիվ էր հասարակությունը, ոնց-որ համակերպվել էր մոսկովյան գույժի հետ, մեկ էլ պարզվում է, որ վարչապետը Պեկինում հայտարարում է, որ Հայաստանը պատրաստվում է նաև Շանհայի համագործակցության կազմակերպությանը միանալ։

Հիմա դա նորօրյա կոմպլեմենտար դիվանագիտություն է, որ ով ուր գնում է ինչ-որ միության է միանում։

Հիմա հարցս վերաբերում է ձեր ծրագրին։ Չորս ամիս առաջ, դուք ներկայացրել եք կառավարության ծրագիր, որտեղ ներկայացրել եք ձեր տեսլականը և առաջիկա հինգ տարիների համար ձեր անելիքները։ Անկախ նրանից, թե ես ինչպես եմ վերաբերվում Ձեր ծրագրին, Ազգային ժողովի մեծամասնությունը տվել է հավանություն այդ ծրագրին, որի մեջ սևով սպիտակի վրա գրված են այն առաջնայնությունները, որոնք Հայաստանի կառավարությունը պետք է իրականացնի։ Դրանք են Եվրամիության հետ սերտ համագործակցությունը, հատկապես նշելով՝ Եվրամիության հետ և ԱՊՀ երկրների հետ։

Այդ նույն տրամաբանության մեջ, ծիրի մեջ, մենք այստեղ վավերացրեցինք ԱՊՀ ազատ առևտրի պայմանագիրը, որի հետ որևէ խնդիր չէինք տեսնում և մի շարք դրույթներ կային այնտեղ նշված, թե որ կազմակերպությունների հետ մենք պետք է համագործակցեինք։

Սկսած ՀԱՊԿ-ից, մյուսներից, վերջացրած Ֆրանկոֆոնիայի կազմակերպությամբ։ Որևէ խոսք ոչ ՇՈՍ-ի, ոչ Մաքսային միության մասին այդ ծրագրում գոյություն չուներ։

Այստեղ խնդիր է առաջանում. Դուք չունեք մանդատ, և ձեզ որևէ մեկը չի լիազորել իրականացնել այլ ծրագիր։ Թեև օրենքի տառով չի պահանջվում, որ Դուք նոր ծրագիր բերեք, բայց օրենքի ոգին դա է պահանջում, որ կառավարությունը ներկայացնի նոր ծրագիր՝ հաշվի առնելով այս նոր իրողությունները բազմավեկտոր մեր այս քաղաքականության և ստանա Ազգային ժողովի հավանությունը՝ այդ ծրագիրն իրականացնելու։ Պատրաստվում եք արդյո՞ք ներկայացնելու նոր ծրագիր, և եթե՝ ոչ, երբ ե՞ք ներկայացնելու կառավարության հրաժականի ձեր խնդրանքը։

Էդվարդ Նալբանդյան. Խոսքը գնում է Հայաստանի ոչ թե անդամակցության մասին, այլ Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունում դիտորդի կարգավիճակի մասին։ Դա առաջինը։ Երկրորդը. Սեպտեմբերի 3-ին հայտարարվեց Մաքսային միությանը անդամակցելու մեր որոշման մասին։ Իսկ երբ կազմվում էր կառավարության ծրագիրը, այդ ժամանակ Հայաստանի և Ռուսաստանի նախագահների միջև ձեռք բերված պայմանավորվածության համաձայն ստեղծված աշխատանքային խումբ ուսումնասիրվում էր Հայաստանի և Մաքսային միության միջև համագործակցություն հաստատելու համար ձևաչափերն ու եղանակները։ Եթե նախկինում ասվում էր, որ կան խոչընդոտներ, որոնք թույլ չեն տալիս Հայստանին անդամակցել Մաքսային միությանը, ապա հետագայում փորձագետները եկան եզրակացության, որ անդամակցությունը հնարավոր է։

Այդ զարգացումների արդյունքում և, ի նկատի ունենալով բոլոր հանգամանքները և գործոները, կայացվեց որոշում Մաքսային միությանը անդամակցելու մեր մտադրության մասին։ Այդ ամենի մասին շատ պարզ ձևով հայտարարվել է։
Երբ այս հարցրերի շուրջ համապատասխան փաստաթղթեր մշակվեն և կնքվեն, և եթե դրանք ունենան միջազգային պայմանագրերի բնույթ և պահանջեն վավերացում, ապա կներկայացվեն նաև Ազգային ժողով քննարկման և վավերացման։

Ալեքսանդր Արզումանյան. Մի դիտարկում ՇՀԿի մասին։ ՇՀԿ-ի հիմնադիր դեկլարացիան հռչակում է երեք չարիքների դեմ պայքար՝ տեռորիզմը, էքստրեմիզմը և սեպատարիզմը։ Եվ ՇՈՍ-ի անդամ երկրներից Ղազախսատանը, Ղրղզստանը, Տաջիկստանը և Ուզբեկստանն Արցախի ազգային ազատագրական պայքարը ընկալում են հենց սեպարատիզմի սահմանումներով։ Դուք ուղղակի վերահաստատեցիք իմ ասածը, որ, այո, տեղի է ունեցել կառավարության ծրագրի վերանայում։ Խնդիրն է այն չէ, որ ես համաձայն եմ, թե չէ։ Խնդիրը այն է, որ օրենքի պահանջին համապատասխան բերեք նորացված, լրամշակված ծրագիրը և ստացեք Ազգային ժողովի հավանությունը այս ծրագիրն իրականացնելու համար։ Հակառակ դեպքում հանձնեք ձեր լիազորությունները, թող նոր կառավարություն նշանակվի, թող այդ նոր կառավարությունը բերի այն ծրագիրը, որ դուք ուզում եք շարունակել։

Էդվարդ Նալբանդյան. Ես կցանկանայի ուղղակի ավելացնել, որ ՇՀԿ-ի շրջանակներում որևէ որոշում կամ հայտարարություն չի ընդունվել, որն ուղղված լիներ մեր շահերի դեմ։ Ձեր հետագա վերլուծությունների համար տեղեկացնեմ նաև, որ Ադրբեջանը ևս խնդրել է դիտորդ դառնալ այդ կազմակերպությունում։

Ռուբեն Հակոբյան. Վերջին զարգացումները ցույց տվեցին, որ համազգային, համապետական հարցը լուծվում է մեկ-երկու-երեք պաշտոնյաների սենյակում, անտեսվում է թե ժողովրդական, թե պառլամենտական դիվանագիտությունը, և նույնիսկ ինֆորմացիա ունենալու ակնկալիքով երբ փորձում ենք ինչ-որ բան իմանալ, միակ վերջնական պատասխանը, որ մեծամասնության հետ քննարկվել է և որոշումը հենց այդտեղ կայացվել է: Հնարավոր է, որ ամբողջ քաղաքական ինտելեկտը հավաքված լինի միայն մեծամասնության այդ սենյակներում, շատ հնարավոր է: Բայց նաև կա փոքր ածու, երևի, ընդդիմության, որ նույնպես ասելիք ունի, բայց որովհետև ճանապարհ չկա, տեղ չկա, ստիպված հենց այս ձևաչափով եմ դիմում: Երկու հարց. առաջինը` չեք գտնում, որ եվրոպական արժեքներից, կամ նույնիսկ մաքսային արժեքներից խոսելով` այսօրվա մեր քաղաքական մշակույթը ազգային, համապետական ծրագիր լուծելու համար զրոյական է, և մենք այդ մակարդակով չենք կարող որևէ նորմալ հարց լուծել: Ես վաղը մեկնում եմ Բիշքեկ, ԱՊՀ, ՀԱՊԿ և քաղաքական և միջազգային հանձնաժողովի անդամ եմ, բացարձակ ինֆորմացիա չունեմ, թե ղազախների, Բելառուսի հետ ինչ պետք է զրուցեմ Մաքսային միության մասին: Ստիպված պետք է շպիոնություն խաղանք, որ նրանցից իմանանք, թե ինչ է կատարվում մեր և ձեզ հետ: Եվ երկրորդ, պարոն Նալբանդյան: Վստահ եմ, որ ընդունված միջազգային պրակտիկա է, որ կողմերը պայմանավորվում են միմյանց հետ, թե երբ պետք է փաստաթուղթը հրապարակվի: Մենք մի փաստաթուղթ մերժեցինք, առանց իմանալու, թե ինչ էր գրված այդ փաստաթղթի մեջ, չնայած կային կրքոտ պաշտպաններ և ոչ պաշտպաններ: Երբ էր որոշված, որ պետք է հրապարակվեր Ասոցացման պայմանագիրը, արդյոք որևէ շանս կա, որ այն կհրապարակվի,թե ոչ, և ինչ ճակատագիր է սպասվում այս Մաքսային միության փաստաթղթի հրապարակմանը, կողմերի մեջ ինչ պայմանավորվածություն կա, թե երբ այդ փաստաթուղթը կհանձնվի հանրության դատին: Շնորհակալ եմ:

Էդվարդ Նալբանդյան. Ըստ Սահմանադրության 55րդ հոդվածի Հանրապետության նախագահը կնքում է միջազգային պայմանագրեր, և ըստ ընդունված կարգի, եթե դրա անհրաժեշտությունը կա, ներկայացնում է Ազգային ժողով` վավերացման: Եթե խոսքը գնում է միջազգային պայմանագրերի մասին, հուսով եմ Դուք պետք է տեղյակ լինեք, քանի որ դիվանագիտական աշխատանքի էլ եք եղել, որ միջազգային պայմանագրերը չեն հրապարակվում նախաստորագրումից առաջ:

Որպես կանոն, դրանք հրապարակվում են ստորագրումից հետո, բայց պատահում է նաև՝ նախաստորագրումից հետո:

Եվ երբ հայաստանյան լրատվամիջոցից հարցում ուղղվեց Բրյուսել` Եվրամիության համապատասխան պաշտոնյաներին՝ Ասոցացման պայմանագրի վերաբերյալ, այնտեղից տրվեց նմանատիպ պատասխան։ Ես Ձեզ հիշեցնեմ, որ այդպիսի կարգ կա: Այդ էր պատճառը, որ չի հրապարակվել, բայց որևէ գաղտնիք այդ փաստաթղթում չկա:

Ինչ վերաբերում է, թե ինչու՞ չի հրապարակվել Մաքսային միությանը անդամակցության մասին ինչ-որ փաստաթուղթ, բացի այն հռչակագրից, որը հրապարակվեց ՀՀ և ՌԴ նախագահների կողմից սեպտեմբերի 3-ին, որտեղ արտահայտվում էր Հայաստանի որոշման, մտադրության մասին` դառնալու Մաքսային միության անդամ, այլ փաստաթուղթ գոյություն չունի։ Այդ փաստաթղթերը կարող են մշակվել բանակցությունների արդյունքում, որոնք հնարավոր է սկսվեն, միայն երբ երեք անդամ երկներ որոշում կայացնեն Մաքսային միություն Հայաստանի անդմակցության վերաբերյալ և դրանից հետո հնարավոր կլինի սկսել բանակցությունները համապատասխան փաստաթղթերի շուրջ: Սպասվում է, որ առաջիկա Մաքսային միության այդպիսի գագաթաժողովը կլինի հոկտեմբերին, ուստի կարելի է ենթադրել, որ այդ գագաթաժողովից հետո` հոկտեմբերի երկրորդ կեսին կամ նոյեմբերի սկզբին կսկսվեն բանակցությունները։ Խոսքը գնում է մի շարք փաստաթղթերի մասին: Այն փաստաթղթերը, որոնք պահանջում են Ազգային ժողովի վավերացում, կներկայացվեն, բնականաբար, Ազգային ժողով։ Եթե խորհրդարանը գտնի, որ այդ փաստաթղթերը արժանի են կամ արժանի չեն վավերացման, համապատասխան եզրակացություններ կանի, սա է հարցը: Այնպես որ դրամատիզացնելու պատճառ չկա:

Ռուբեն Հակոբյան. Անկեղծ ասած` չէի սպասում, որ ինձ կբացատրեք, թե Սահմանադրության 55-րդ կամ 56-րդ հոդվածներն ինչ են ասում, ես էլ Սահմանադրական հանձնաժողովի մեջ էի և գիտեմ այդ հոդվածների և տրամաբանությունը և ֆորմալ ձևակերպումները, ես խոսում եմ ժողովրդական և պառլամենտական դիվանագիտությունը զրո դարձնելու մասին:

Մենակ քաղաքական կլուբն է որոշում այս ազգի ճակատագիրը, իսկ Դուք ինձ Սահմանադրության հոդված եք ասում:

Ես գիտեմ, որ միջազգային նորմ է, որ կողմերը պայմանավորվում են, թե երբ պիտի հրապարակեն, և գիտեմ նաև, որ Ուկրաինայի հետ նույնպես պայմանավորվել էին, բայց Ուկրաինան` հասկանալով հարցի նշանակությունը, խնդրեց մյուս կողմին, որ թույլ տան նախաստորագրելուց առաջ այդ պայմանագրի մասին ծանոթացնեն ժողովրդին և ճիշտ արեց:

Կան միջազգային կարևոր հարցեր, որ իմանալով միջազգային պրոտոկոլը, պետք է հասկանանք, որ ժողովրդին պետք է մատուցել դա: Եթե միայն պետք է թվարկենք Սահամադրության հոդվածները և միջազգային նորմերը, դրանով հարց չենք լուծի:

Եթե պետք է արձագանքեք, և դա հիմնված լինի Սահմանադրության 57-րդ հոդվածի վրա, դա ինձ պետք չի: Ուղղակի ուզում եմ ասել, որ մենք իրավունք չունենք այս շատ պատմական, պատասխանատու պահին, երբ պետք է ճշգրիտ ընտրություն կատարենք, փակվենք, չորս-հինգ հոգով որոշենք, հետագայում Սահմանադրության հոդվածները մեջբերենք, թե ինչպես պետք է պետություն կառավարել:

Էդվարդ Նալբանդյան. Պարոն Հակոբյան, Ուկրաինայի օրինակը բերելով` Դուք նույնպես տեղյակ չեք: Ուկրաինան նախաստորագրել է առավել քան մեկ տարի առաջ և կարող էին որոշում ընդունել հրապարակել այդ փաստաթուղթը: Հայաստանի պարագայում մենք չենք նախաստորագրել:

Կարող եմ ուրիշ բաներ էլ ուղղել, բայց դրա կարիքը չկա: Պարզապես ասեմ, որ մենք որևէ գաղտնի բան չենք արել: Հայաստանը վարում է թափանցիկ քաղաքականություն, և Հանրապետության Նախագահը, արտգործնախարարը բազմիցս արտահայտել են մեր վերաբերմունքը թե հետխորհրդային տարածաշրջանում ինտեգրացիոն գործընթացների, թե Եվրամիության հետ մեր հարաբերությունների վերաբերյալ:

Մենք մշտապես, Արևելյան գործընկերության նախաձեռնության մեկնարկից առաջ և ընթացքում բազմիցս հայտարարել ենք, որ մենք պատրաստ են խորացնել, զարգացնել, ընդլայնել, հնարավորինս մերձենալ Եվրամիությանը` բայց ոչ ի հաշիվ և ի վնաս մեր դաշնակցային հարաբերությունների Ռուսաստանի հետ, կամ ի վնաս մեր այլ ձգտումների՝ մասնակցել ինտեգրացիոն գործընթացներում: Սա է եղել մոտեցումը, որը ըմբռնում է ունեցել մեր գործընկերների կողմից։ Մենք այս ըմբռնումով վարել ենք բանակցությունները և բավական մեծ հաջողություններ ենք արձանագրել բանակցային գործընթացի բոլոր ուղղություններով, որի մասին խոսում են նաև ԵՄ պաշտոնյաները:

Մաքսային միությանն անդամակցելու մեր որոշման հրապարակումից հետո, կարող եմ ասել, որ այդ որոշման պատճառները, ընդհանուր առմամբ, ընկալելի են մեր եվրոպական գործընկեների կողմից։ Մեր ցանկությունն է նաև շարունակել զարգացնել և ամրապնդել մեր հարաբերությունները Եվրոպական միության հետ։

Տիգրան Ուրիխանյան. Հարցս ուղղված է արտաքին գործերի նախարարին: Ուզում եմ միանգամից ընդգծել, որ որևէ երանգավորում դրանում չկա, հարցը չի պարունակելու: Ակնկալում եմ ստույգ տեղեկատվություն, հատկապես հաշվի առնելով, որ Ձեզ հետ տեղի ունեցած հանդիպումը ոչ ժամանակի, ոչ ձևաչափի առումով, նկատի ունեմ այն փակ լինելու հանգամանքը, չբավարարեց, մասնավորապես, ինձ և վստահ եմ բազմաթիվ այլ գործընկերներիս որոշակի տեղեկատվություն ստանալու առումով, և բազմաթիվ լրագրողներ այսօր տալիս են հարցեր, որոնց, ես կրկնում եմ, ձևաչափի բերումով առաջին հերթին ու նաև ժամանակային անբավարարության առումով, չեմ կարողանում պատասխաններ տալ: Կակնկալեմ հիմա ստույգ ինֆորմացիա:

Այդուհանդերձ, ինչ է ակնկալվում, չնայած ձեր բազմաթիվ ակնարկների, ինչ է ակնկալվում Վիլնյուսում, Ասոցացման համաձայանգրի հետ կապված, որևէ փաստաթուղթ նախատեսվում է ստորագրել թե ոչ, որևէ գործակցություն Եվրամիության հետ այսուհետև շարունակվելու է թե ոչ, մասնավորապես ես որպես զեկուցող Հայաստան-Եվրամիություն խմբի պատվիրակության կազմում, մուտքի արտոնագրերի դյուրացման հարցով, հետաքրքրված եմ, որևէ արդյունքի մենք հասնելու ենք դրանում թե ոչ, և Ձեր պատասխանից առաջ ուզում եմ անպայման հանրության ուշադրությունը և Ձեր ուշադրությունը բերել, այնուամենայնիվ, Եվրամիությունում նախագահող Լիտվայի արտգործնախարարի պնդումներին, թե այլևս օրակարգը սպառված է, անհամատեղելի, ես ցիտում եմ ձևակերպումները, անհմատեղելի գործընթացներ են տեղի ունենում, Սլովակիայի փոխվարչապետի, արտաքին գործերի և եվրոպական հարցերի նախարարի ձևակերպումները, Շվեդիայի արտաքին գործերի նախարարի ձևակերպումները, որոնք որ նմանատիպ են, զուգահեռ են: Այսինքն եվրոպական կողմի պնդումները այսուհետև հարաբերություններ զարգացնելու անհնարինության վերաբերյալ: Շնորհակալ եմ:

Էդվարդ Նալբանդյան. Ձեր կողմից հիշատկաված հայտարարություններից բացի, Դուք պիտք է որ տեղյակ լինեք այն հայտարարություններին, որոնք արվել էին Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարի կողմից Բրյուսելում հանձնակատար Շտեֆան Ֆյուլեի հետ հանդիպումից հետո, և նաև Լիտվայի արտգործնախարար Լինաս Լինկյավիչուսի հետ հանդիպումից հետո: Իսկ Հայաստանի արտգործնախարարը հայտարարել էր, որ Հայաստանը շարունակելու է հնարավոր բոլոր ձևաչափերով և բոլոր ուղղություններով իր հարաբերությունները զարգացնել, խորացնել և ընդլայնել Եվրամիության հետ, ինչքան հնարավոր կհամարի Եվրամիությունը և ինչքանով դա չի հակասի մեր որոշմանը անդամակցելու Մաքսային միությանը:

Դրա համար, հարցադրումը շարունակելու ենք արդյո՞ք մեր հարաբերությունները Եվրամիության հետ թե ոչ, կարծում եմ՝ անտեղի է:

Ինչ վերաբերում է շարժունակության բնագավառում մեր համագործակցությանը, Շտեֆան Ֆյուլեի հետ հանդիպումից հետո ես հատուկ նշեցի մի շարք այլ ոլորտների թվում նաև շարժունակությունը, որը ընդգրկում է նաև վիզային ռեժիմի դյուրացումը։ Դրա շուրջ բանակցությունները ավարտվել են, ստորագրվել են համաձայնագրեր, որոնց վավերացման գործընթացը արդեն սկսվել է։

Ինչ վերաբերում է երեկվա աշխատանքային հանդիպմանը, արտաքին գործերի նախարարին առաջարկվել էր դրա նախորդ օրվա երեկոյան՝ արդյո՞ք հնարավոր է առավոտյան լինել Ազգային ժողովում։ Ես փոխեցի նախատեսված հանդիպումները, որպեսզի հնարավոր լինի մեկ ժամ ու կես ներկա գտնվել այդ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի ընդլայնված աշխատանքային հանդիպմանը: Կան տարբեր ձևաչափեր, օրինակ այսօրվա հարցուպատասխանը, որը հրապարակային է, ներկա է մամուլը, բաց քննարկում է գնում, որտեղ ավելի կարևոր է հարց հնչեցնել, քան թե լսել պատասխանը: Բայց պատահում է, որ այլ ձևաչափերի դեպքում էլ նույնն է պատահում։ Բոլոր այն հարցերին, որ հնչել էին աշխատանքային հանդիպմանը պատասխաններ հնչեցին։ Բայց երբ որ չեն ցանկանում լսել կամ շահագրգիռ չեն պատասխանը լսել, կամ իրենց ճաշակով չէ այդ պատասխանը, դա, իհարկե, չի նշանակում, որ պատասխան տրված չէ:

Հստակ պատասխանը բոլոր հարցերին տրվել է։ Այո, մենք շարունակելու ենք մեր ամենասերտ համագործակցությունը Եվրամիության հետ, և Լիտվայի արտգործնախարարը հայտարարեց այն ինչ-որ հայտարարել էի ես այդ հանդիպումից հետո: Ի միջի այլոց, նա նաև արձագանքել էր այն թվիթին, որի մասին Դուք խոսում եք, որն արվել էր Կարլ Բիլդտի կողմից: Լիտվայի արտգործնախարարը ընդգծել էր, որ մենք շարունակելու ենք համագործակցությունը, և ես ևս մեկ անգամ վերահաստատեմ՝ այո, մենք շահագրգռված ենք համագործակցությամբ և ակտիվ հարաբերություններով Եվրամիության հետ:

Տիգրան Ուրիխանյան. Պարոն արտգործնախարար, այդ խրատահորդորային զրույցի համար շնորհակալ եմ, բայց ես ամենասկզբից ասացի, որ իմ հարցը երանգավորումներ չունի, հետևաբար ես ինչ պիտի իմանայի, ինչ պիտի չիմանայի, ես հիմա ստեղծում եմ հնարավորություն, որպեսզի հանրությունը իմանա, Ազգային ժողովը իմանա և այլն: Սա է խնդիրը:

Կա՞ն երաշխիքներ, որ մենք կգնանք Վիլնյուս, կգնանք Բրյուսել, որ մենք կշարունակենք գործակցությունը: Դուք ասում եք Ձեր ցանկությունը, մեր ցանկությունը, Հայաստանի ցանկությունը, Հայաստանն ասել է, որ շարունակելու է:

Եվրոպացիները արդյո՞ք նույնն են ասում: Լիտվայի արտաքին գործերի նախարարության և մեր արտաքին գործերի նախարարության կայքէջերում իրարամերժ տեղեկատվություն է տարածվել, ընդ որում, նրա հայտարարությունից հետո, ես որևէ փոփոխություն չեմ տեսել: Նորից եմ կրկնում, հարցս ինֆորմացիա ստանալու նպատակ ունի, ինչ է մեզ սպասվում, կան երաշխիքներ, որ մենք կարձանագրեք որոշակի հաջողություններ: Որևէ, ոչ անձնական, ոչ այլ երանգավորում չկա հարցում, հետևաբար խնդրում եմ զուտ ինֆորմացիա տրամադրել:

Էդվարդ Նալբանդյան. Երանգավորման մասին խոսքը չի գնում, այլ նրա մասին որ Դուք մեջբերում եք ինչ-որ հայտարարություններ։ Ես էլ ասում եմ կան նաև ուրիշ հայտարարություններ: Ձեզ հիշեցնեմ նաև, որ Լիտվայի արտգործնախարարն այդ հանդիպումից հետո ասել է նույնը, ինչ ասել է Հայաստանի արտգործնախարարը, որ մենք շարունակելու ենք մեր համագործակցությունը՝ հիմնվելով այն հաջողությունների, այն ձեռքբերումների վրա, որոնք կան վերջին տարիներին Հայաստանի և Եվրամիության միջև: Հստակ է ասված:

Եթե որևէ մեկը ուրիշ ինչ-որ երանգ է դնում դրա մեջ, դա արդեն իր անձնական մոտեցումն է: Ինչ վերաբերում է ապագա համագործակցությանը, նաև Շտեֆան Ֆյուլեի հետ հանդիպումից հետո մեր հաղորդագրության մեջ նշված էր, որ հայկական կողմը շարունակելու է ինտենսիվ խորհրդատվությունները Եվրամիության միջև:

Տեղեկացնեմ, որ սեպտեմբերի 13-ին Հայաստանում կայանալու է Արևելյան գործընկերության արտգործնախարարների ոչ պաշտոնական հանդիպումը, որին զուգահեռ անցնելու է նաև կրթության նախարարների հանդիպումը։ Դրանց ներկա է լինելու հանձնակատար Ֆյուլեն, նաև կրթության, մշակույթի և երիտասարդության հարցերով հանձնակատար Վասիլիուն, նաև՝ Հելգա Շմիդտը, որը Քեթրին Էշթոնի տեղեկալն է: Այսինքն դա ոչ միայն ինչ-որ ցանկություն է, այլ լուրջ գործընթաց, որը շարունակվում է:

Մարգարիտ Եսայան. Պարոն նախարար, շատ բարձր գնահատելով Ձեր դիվանագիտական համբերատարությունը և համբերությունը, նաև զսպվածությունը, ուզում եմ անպայման այս հարցը հղել Ձեզ, թեպետ Դուք երեկ պատասխանեցիք պատգամավորների հարցերին և ընդունեցիք մեր հրավերը, այսօր նույնպես շարունակաբար ամբիոնի մոտ եք և պատասխանում եք պատգամավորների հարցերին:

Այնուհանդերձ համաձայնեք, որ սեպտեմբերի 3-ից հետո ստեղծվեց մի այնպիսի իրավիճակ, որ որոշ մարդիկ անկեղծորեն, որոշ մարդիկ թատերականացված, զարմանք խաղացին, թե ինչու՞ հանկարծ հանրապետության նախագահը նման հայտարարություն արեց: Ինձ համար և բոլոր սթափ մտածողների համար շատ հասկանալի է թե ինչու և որևէ արտառոց բան ինքս անձամբ դրանում չեմ տեսել:

Այդուհանդերձ համաձայնեք, որ 4 տարուց ավելի Եվրամիության հետ պայմանավորվածությունները և հանկարծ այդպիսի իրավիճակը, արդարացիորեն ինչ-որ հարցեր առաջացնում են: Ես կուզեի Դուք բավարարեիք մեր այն գործընկերների և հասարակության այն հատվածի անհանգստությունները, որոնք այդպես էլ չհասկացան թե ինչու: Հարցս շատ կոնկրետ է: Հարգելի պարոն նախարար, խնդրում եմ ասեք, արդյո՞ք սեպտեմբերի 3-ից հետո Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության ծրագրում, արտաքին քաղաքականության ուղեծրում, որևէ արտառոց բան է փոխվել թե մենք շարունակում ենք այն գիծը, որը ուներ մեր կառավարություն և մենք շարունակում ենք շփվել արտաքին աշխարհի հետ այնպես ինչպես շփվում էինք մինչ այժմ: Հասկանալի է նաև մեր հասարակության մտահոգությունն ու անհանգստությունը, որովհետև մեզ միշտ ապահով և անվտանգ երկիրը ու Հայաստանը ավելի է մտահոգում, քան սոցիալ-տնտեսական խնդիրները: Խնդրում եմ, ներող եղեք, այսօր Ձեզ շատ չարչարեցինք, սիրով կլսեմ Ձեր պատասխանը:

Էդվարդ Նալբանդյան. Իրականում, ոչ մեր արտաքին քաղաքականության ծրագրի, ոչ էլ կառավարության ծրագրի մեջ փոփոխություններ տեղի չեն ունեցել: Եթե անդրադառնանք նույն ՇՀԿ-ին, ապա կառավարության ծրագրում գրված է, որ Հայաստանը ակտիվորեն մասնակցելու է տարբեր միջազգային կազմակերպություններում: Այնպես որ ՇՀԿ-ում դիտորդական կարգավիճակ ստանալու մտադրությունը հենց դրա մասին է խոսում:

ԱՊՀ տարածաշրջանում ինտեգրացիոն գործընթացներում մենք ամենաակտիվ մասնակցությունն ենք բերելու, դա կա կառավարության ծրագրի մեջ: Արտաքին քաղաքականության ծրագրի մեջ ևս փոփոխություն չկա: Հայաստանը մշտապես հայտարարել է և ամենաբարձր մակարդակով մեր ղեկավարության բազմիցս տրված հարցազրույցներում, ասվել է. Հայաստանը ունի դաշնակցային հարաբերություններ Ռուսաստանի հետ և դրանով շատ բան է ասված:

Մենք ցանկանում են ամենասերտ հարաբերությունները զարգացնել բոլոր ուղղություններով։ Եվ մենք շատ ուրախ ենք, որ այսօր մեր հարաբերությունները Եվրամիության հետ շատ ավելի սերտ են քան երբեք:

Մենք շատ ուրախ ենք, որ մեր հարաբերությունները Եվրամիության հետ, եվրոպական երկրների հետ, շատ ավելի սերտ են քան երբեք: Մենք ուրախ ենք, որ այսօր Միացյալ Նահանգների հետ մեր բարեկամական գործընկերությունն ունի շատ լուրջ հիմքեր և գիտեք, որ պետաքարտուղարի հետ միասին հայտարարել ենք, որ մեր հարաբերությունները բարձրացել են որակական նոր մակարդակի:

Մենք շատ ուրախ ենք, որ զարգացնում ենք շատ սերտ հարաբերություններ և համագործակցություն Չինաստանի հետ:

Տարբեր ուղղություններ, հիմա ես չանդրադառնամ բոլոր ուղղություններին:
Մենք կարող ենք հատուկ արձանագրել, որ այսօր Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի կարգավորման ուղղությամբ մենք ունենք ըմբռնում միջազգային հանրության կողմից, որովհետև այն հինգ հայտարարությունները, որ ընդունվել են եռանախագահող երկրների մակարդակով՝ Ռուսաստանի, Միացյալ Նագահների և Ֆրանսիայի նախագահների կողմից՝ համահունչ են մեր մոտեցումներին:

Էնիսկիլենում արված հայտարարությունից կես ժամ անց Հայաստանի արտգործնախարարը մեկնաբանեց այդ հայտարարության բոլոր կետերրը՝ ընդգծելով, որ կիսում ենք եռանախագահների կարծիքը: Եվ եռանախագահների հետ միասին, մեկ ամբողջություն կազմող սկզբունքների և տարրերի հիման վրա մենք պատրաստ ենք գնալ բացառապես խաղաղ կարգավորմանը։ Դրա մասին ընդգծվեց նաև սեպտեմբերի 3-ի Հայաստանի և Ռուսաստանի նախագահների համատապատասխան հռչակագրում։ Այդ փաստաթղթում տարածաշրջանային անվտանգության ամրապնդմանն ուղղված մեր ընդհանուր ջանքերի, Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման, հայ-ռուսական համագործակցության բազմաթիվ ոլորտների մասին անդրադարձ կա:

Այն ինչ մենք հայտարարել ենք այս տարիների ընթացքում շարունակվում է նույն ձևով:

Մարգարիտ Եսայան. Ես շատ կարճ կարձանգնքեմ, որպեսիզ իմ մյուս գործընկերը նույնպես ժամանակ ունենա հնչեցնել իր հարցը: Ես շատ հասկանում եմ և դիվանագիտական լռակացության և դիվանագիտական զսպվածության պատճառները և դա բնական է, այդուհանդերձ համաձայնեք, որոշ դրական իմաստով, մի քիչ բացբերանություն արժե անել, որպեսզի մեր հասարակության մեջ շատ հարցեր ավելի հասկանալի լինեն:

Էդվարդ Նալբանդյան. Գիտեք ինչ, արտաքին գործերի նախարարները պետք է ոչ թե բերանբացությամբ զբաղվեն, այլ եթե ուղերձ ունեն՝ այդ ուղերձը փոխանցեն։
Արտգործնախարարին լսում են ոչ միայն ներսում այլև դրսում։ Եվ կարևոր է, որ այսօր փոխըմբռնում կա մեր և միջազգային հանրության միջև:

Այստեղ հարց հնչեց. ինչո՞ւ փոփոխություն չեք մտցրել արտգործնախարարության կայքում հրապարակված հաղորդագրության մեջ։ Որովհետև դրա կարիքը չկա, մենք սուտ չենք ասում։ Վերջին տարիներին չի եղել, որ արտգործնախարարը հայտարարություն անի և հետո փոխի իր հայտարարության իմաստը։