Թևան Պողոսյան. Թուրքիայի վարչապետը ապրիլի 23-ին հղել է պաշտոնական ուղերձ, որին Երևանը պատասխանել է, որ դա Ցեղասպանության մերժման նոր ձև է: Բնականաբար, կիսում եմ Ձեզ հետ այս կարծիքը, իսկապես՝ շատ ցավալի է, որ 99րդ տարելիցին այդ տեսակի իրավիճակ է, բայց Ձեր պատասխանից հետո, այնուամենայնիվ, Էրդողանը շարունակում է խոսել, շարունակում է հիացած լինել իր իսկ ուղերձով, և ավելին՝ ապրիլի 29-ին արել է “հերոսական” հայտարարությունն առ այն, որ, քանի որ Թուրքիայում ապրում են հայեր, նրա ապացույցն է, որ Թուրքիայում Ցեղասպանություն տեղի չի ունեցել։ Այդ հարցով մեր կողմից դեռևս որևէ պատասխան չի եղել: Ինչպիսի՞ն է Ձեր կարծիքը դրա վերաբերյալ:

 

Էդվարդ Նալբանդյան. Գերմանիայում այսօր մեծ թվով հրեաներ են ապրում, բայց որևէ մեկը չի հանդգնի կասկածի տակ դնել Հոլոքոստի իրողությունը։ Թուրքիան ճիշտ կաներ հետևեր Գերմանիայի օրինակին՝ ճանաչեր, դատապարտեր և ներողություն խնդրեր։

1915 թ. Թալեաթը Գերմանիայի Գլխավոր Հյուպատոսին ասում էր, թե հայկական հարց չկա, որովհետև այլևս հայ չկա: 99 տարի անց հայերը միջազգային հանրության հետ միասին պայքարում են նոր ցեղասպանությունների, մարդկության դեմ նոր հանցագործությունների բացառման համար և սպասում են Թուրքիայի կողմից քաղաքակիրթ քայլերի:

Թևան Պողոսյան. Շնորհակալություն: Ձեր՝ այստեղ գտնվելու առիթն օգտագործելով՝ նաև կցանկանայի Ձեր տեսակետը լսել հետևյալի մասին. մի քանի օրից Ադրբեջանը ստանձնելու է ԵԽ նախագահությունը: Վերջին մի քանի օրերին մենք տեսնում ենք, թե ինչպիսին է այնտեղ մարդու իրավունքների իրավիճակը, և քանի հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ են ձերբակալված, մեղադրված կամ ծեծված: Որպես արդեն նախագահած երկրի արտաքին գործերի նախարար՝ ինչպիսի՞ն է Ձեր կարծիքը դրա մասին, և չեք պատրաստվում արդյո՞ք բարձրաձայնել Եվրոպայի Խորհրդում այս խնդիրը և ի՞նչ գործողություններ եք ծրագրում իրականացնել:

Էդվարդ Նալբանդյան. Դրա մասին բարձրաձայնել են հենց ԵԽ բարձրաստիճան պաշտոնյաները։ Վերջին շաբաթվա ընթացքում Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հանձնակատարը երկու հայտարարություն է արել, որ հիմնարար ազատությունների, հատկապես խոսքի ազատության և ընդհանրապես մարդու իրավունքների ոլորտում վիճակը Ադրբեջանում վատթարանում է:

Մենք լավ գիտենք, որ հայատյացության, անհանդուրժողականության խտրականության դրսևորումները Ադրբեջանում սովորական երևույթ են դարձել: Ես կարծում եմ, որ նման երկրի ոչ միայն նախագահությունը Եվրախորհրդում, այլ նաև անդամակցությունը պատիվ չի բերում այդ կազմակերպությանը:

ԱԺ-ում հարցուպատասխանից հետո, արձագանքելով լրագրողի հարցին, թե արդյոք Հայաստանը Եվրախորհրդում բարձրաձայնում է Ադրբեջանում հայատյացության դրսևորումների մասին, ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանն ասաց. “Այո, բարձրաձայնում ենք։ Սակայն այդ դրսևորումներն այնքան կոպիտ են, որ ակնհայտ են: Օրինակ՝ ինչ է նշանակում ադրբեջանցի ոստիկանապետի երեկ արված հայտարարությունը, որ Լեյլա Յունուսի նկատմամբ անմարդկային վերաբերմունքը արդարացված է նրա իբրև թե հայ լինելու հանգամանքով։ Այդպիսի բազմաթիվ դրսևորումներ հայտնի են թե՛ Եվրախորհրդին, թե՛ այլ կազմակերպություններին։”

Լևոն Զուրաբյան. Իշխանությունները եւ, մասնավորապես, կառավարությունը վարվող քաղաքականության վերաբերյալ տեղեկատվություն տրամադրելու հարցում թափանցիկ չէ: Խոսքս, մասնավորապես, այն մասին է, որ համաձայն որոշ տեղեկությունների՝ Հայաստանը ոչ թե Մաքսային միության պայմանագրերը պետք է ստորագրի, այլ միանգամից՝ Եվրասիական միությանը անդամակցելու մասին պայմանագրերը, որ հանձնարական են տվել, ԱԳՆ-ն զբաղվում է, եւ մենք պիտի Մինսկում կայացած այսօրվա հանդիպմանը մասնակցեինք: Այդ հանդիպումը տեղի չունեցավ, բայց որեւէ բացատրություն ՀՀ իշխանություններից չստացանք։

Ունեցանք Եվրոասոցացման և համապարփակ և Ազատ առևտրի հետ ամբողջ բանակցային գործընթացի հետ, երբ որ ամիսներ շարունակ բանակցություններին այդ համաձայնագրերը կար հազար էջից ավելի փաստաթուղթ, որի մասին Ֆյուլեն խոսեց, բայց որը մենք այդպես էլ չտեսանք: Հիմա նույն գաղտնիության շղարշը մենք տեսնում ենք կապված Մաքսային միության հետ, կապված եվրասիական միության հետ: Հետո Լուկաշենկոյից իմանում ենք, որ Հայաստանը 126 կետերից 111-ն է կատարել, այնպիսի տպավորություն է, որ դուք ավելի շատ ցանկանում եք հաշվետու լինել Վաշինգտոնի, Բրյուսելի, Մոսկվայի առջև, քան սեփական ժողովրդի առջև: Ի՞նչի մենք օրինակի համար նման տեղեկություն պետք է ստանայինք Բելառուսի նախագահից, ռուսաստանյան հեռուստատեսությամբ, այլ ոչ թե Հայաստանի արտգործնախարարից կամ, միգուցե վարչապետից այս դահլիճում, այնպես որ մենք՝ Հայաստանի ազգային ժողովի պատգամավորներս, առաջինը տեղեկանայինք այդ գործընթացների մասին:

Էդվարդ Նալբանդյան. Մեր մասնակցության վերաբերյալ Մինսկում կայացած գագաթնաժողովին ՀՀ արտգործնախարարության խոսնակը երեկ համապատասխան մեկնաբանություն է տվել և պետք է ուղղակի ծանոթանալ դրան։ Մինսկում տեղի էր ունենում երեք երկրների՝ Ռուսաստանի, Բելառուսի և Ղազախստանի եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստը՝ նախագահների մակարդակով, որին Հայաստանը դեռ մաս չի կազմում։

Այդ պատճառով գագաթաժողովին երեք երկրների նախագահներն էին մասնակցում։ Հայաստանին վերաբերող հարցը՝ Մաքսային միության անդամակցության ճանապարհային քարտեզի իրականացումը Հայաստանի կողմից, ըստ օրակարգի, ներկայացնելու էր Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նախագահ պարոն Խրիստենկոն, ով դա արեց:

Դուք ինչ-որ զուգահեռներ եք տանում հայ-թուրքական արձանագրությունների հետ կամ ասոցացման համաձայնագրի բանակցությունների հետ։ Աննախադեպ էր, որ հայ-թուրքական արձանագրությունները հրապարակվեցին 6 շաբաթ ստորագրումից առաջ: Ընդհանրապես, ինչ վերաբերում է միջազգային պայմանագրերին, ընդունված չէ , որ ստորագրումից առաջ դրանք հրապարակվեն: Մենք արեցինք դա 6 շաբաթ առաջ:

Ասոցացման պայմանագրի, Մաքսային միությանը և Միասնական տնտեսական տարածքին միանալու, կամ հայ-թուրքական արձանագրությունների վերաբերյալ բազմաթիվ հայտարարություններ, բազմաթիվ քննարկումներ են եղել և սխալ է ներկայացնել, թե գաղտնի է արվել։

Երբ հայաստանյան լրատվամիջոցները հարցում արեցին Բրյուսել՝ հրապարակելու համապատասխան փաստաթուղթը, այնտեղից պատասխան եղավ, որ այն անգամ նախաստորագրված չէ, և ընդունված չէ չնախաստորագրված փաստաթուղթը հրապարակել: Դա էր պատճառը: Այստեղ որևէ գաղտնիք չկա:

Թե՛ Մաքսային միությանը, թե՛ Միասնական տնտեսական տարածքին, թե՛ Եվրասիական Տնտեսական միությանը միանալու, և թե՛ հայ-եվրոպական հարաբերությունների մասով մեր հետագա քայլերի մասին բազմաթիվ մեկնաբանություններ են արվել, և, անհրաժեշտության դեպքում, կլինեն նոր հայտարարություններ:

Լևոն Զուրաբյան. Պարոն Նալբանդյան, հարցս ոչ այնքան տեխնիկական էր, որքան բովանդակային: Մեզ կարևոր է տեղեկություններ ստանալ իշխանությունից ընդհանուր ուղղությունների մասին: Օրինակ բերեմ՝ երբ մենք Ֆյուլեի հետ հանդիպում էինք և խոսում էինք այդ ամբողջ բանակցային գործընթացի մասին, նա մեզ օրինակ բերեց, որ Ուկրաինայի արտգործնախարարը խորհրդարանում, ոչ թե ամբողջ տեքստը, տեքստը հասկանում եմ, որ ստորագրումից առաջ չի ներկայացվում, բայց ելույթ ունենալով Ուկրաինայի պառլամենտում նա ներկայացրել էր այդ փաստաթուղթն ընդհանուր գծերով: Հարցը լոկ այն մասին է, որ չստացվի, որ մենք առավոտյան արթնանում ենք և իմանում, որ հայտնվել ենք, ենթադրենք, եվրո-ասոցացման ուղղության մեջ, կամ հակառակը՝ շրջադարձ է կատարվել, հիմա արդեն եվրասիական ուղղության մեջ ենք: Հարցն այն մասին է, որ այս բոլոր հարցերը ստանան լայն հնչեղություն, որ այս դիրքորոշումները լուրջ հասարակական դեբատների առարկա դառնան, որ պարզ լինի՝ ինչ են ձեր փաստարկները որևէ նման արտաքին քաղաքական խմբավորմանն անդամակցելու ուղղությամբ, որոնք են հակափաստարկները՝ այնպես, որ քաղաքական ուժերը կարողանան փոխանակել այդ փաստարկները, և ի վերջո մեր ժողովուրդը, մեր հասարակությունը, հանգի բանակցված, քննարկված, լավ մտածված ընտրության: Այ դա է, որ մենք չենք տեսնում: Կարծես՝ դուք հանրությանը չեք ուզում մասնակից դարձնել այդ գործընթացներին և ուզում եք բոլոր որոշումները կայացնել ժողովրդի թիկունքում:

Էդվարդ Նալբանդյան. Ուկրաինայի արտգործնախարարը խորհրդարանում ներկայացրել է պայմանագիրը նախաստորագրումից բավական ժամանակ անց, այլ ոչ թե՝ նախաստորագրումից առաջ:

Հիշեցնեմ, որ Ուկրաինան նախաստորագրել էր՝ այժմ արդեն մոտ երեք տարի առաջ։ Այդ պատճառով այն մեկնաբանությունը, որ Ուկրաինայի արտգործնախարարը տվել էր Ռադայում Ասոցացման պայմանագրի վերաբերյալ,՝ այո՛ դա արվել էր նախաստորագրումից հետո: Բնականաբար մեր պարագայում ևս նախատեսված էին համապատասխան քննարկումներ: Սակայն անգամ չնախաստորագրած Հայաստանում բազմաթիվ քննարկումներ են եղել և արտգործնախարարությունում, և իմիջիայլոց, նաև ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ, բազմաթիվ հարցազրույցներ, մամլո ասուլիսներ են եղել:

Կարելի է նայել, չտեսնել, կարելի է ասածը չլսել:

Եթե ցանկություն ունենաք՝ կարող եք այցելել Արտգործնախարարություն, ես Ձեզ դրանք կտրամադրեմ: