Վ. ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Մի քանի ակտուալ խնդիրների մասին ուզում եմ ասել հետ—յալը. Առաջինը դա, իհարկե, Վրաստանի իրադարձություններն են: Մենք մոտիկից — մտահոգությամբ էինք հետ—ում այս վերջի իրադարձություններին: Բարեբախտաբար, երեկ այդ ամենը հանգել է ինչ-որ հանգուցալուծման` առանց լրացուցիչ ցնցումների: Մենք հուսով ենք, որ իրավիճակը այդպես էլ կմնա, նոր ցնցումներ չեն լինի, անդորրը — կայունությունը կվերականգնվեն, որովհետ— գտնում ենք, որ դա ոչ միայն Վրաստանին է պետք, այլ նա— մեզ՝ Հայաստանին — ողջ տարածշրջանին: Այսօրվա դրությամբ ես կարող եմ ասեմ, որ, համենայնդեպս, մեր բեռնափոխադրումները չեն ընդհատվել, մեզ որեւէ դեպք հայտնի չէ, ապրանքաշրջանառության — փոխադրման առումով այս պահի դրությամբ որ—է խնդիրներ չունենք:

Երկրորդ ակտուալ խնդիրը, որ ուզում եմ ձեր ուշադրությանը հայտնեմ, իմ հեռախոսազրույցն էր Թուրքիայի արտգործնախարարի հետ՝ այնտեղ (Թուրքիայում) տեղի ունեցած ահաբեկչական դեպքերի հետ կապված: Հայտնել ենք մեր մտահուգությունը, նա— մեր զայրույթը՝ այդ դեպքերի նկատմամբ — նա— մեր ցավակցություններն ենք հայտնել զոհվածների ընտանիքներին, ինչպես նա— Թուրքիայի — Մեծ Բրիտանիայի իշխանություններին:

Եւ վերջապես, ուզում եմ ձեզ հայտնել, որ Մինսկի խմբի համանախագահները կայցելեն տարածաշրջան դեկտեմբերի 5-8-ը ընկած ժամանակահատվածում: Ըստ նրանց (համանախագահների) հայտարարությունների, իրենց առաջ երկու հիմնական խնդիրներ են դրել. առաջինն այն է, որ կողմերի միջեւ կոնտակտները վերսկսվեն եւ նախագահների մակարդակով, եւ նաեւ այլ մակարդակներով, առանց ճշտելու թե «այլ»-ի տակ ի՞նչ ի նկատի ունեն: Միգուցե խոսքը գնում է նախագահների հատուկ ներկայացուցիչների մասին: Իսկ երկրորդն այն է, որ նոր մոտեցումներ եւ գաղափարներ առաջարկեն կողմերին, որոնք կլրացնեն առկա առաջարկությունները եւ որով նաեւ հիմք ստեղծվի բանակցությունների շարունակության համար: Եթե կան հարցեր՝ համեցեք:

ՍՈՒՍԱՆՆԱ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ, «Նոյան Տապան» գործակալություն.- Պարոն նախարար, արդյոք դուք չե՞ք կարծում, որ Վրաստանում տեղի ունեցող իրավիճակը հնարավոր է, որ կարող է խոչընդոտել տարածաշրջանում խաղաղարար գործընթացներին, եւ առաջին հերթին՝ ղարաբաղյան խնդրի կարգավորմանը: Եւ երկրորդ հարցս. ինչպե՞ս եք Դուք վերաբերվում այն պնդմանը, որ եթե իրականացվի Բաքու-Ջեյհան նախագիծը, ապա Հայաստանը կմեկուսացվի եւ չի մասնակցի տարածաշրւանային համագործակցության ծրագրերին, շնորհակալություն:

Վ. ՕՍԿԱՆՅԱՆ.- Գիտեք, առաջինի հետ կապված, ասեմ, որ ես չեմ ուզում որեւէ ուղիղ կապ դնել Վրաստանի իրադարձությունների — Լեռնային Ղարաբաղի հարցերի կարգավորման միջեւ: Ճիշտ է, մեծ հաշվով, այս տարածաշրջանում ցանակացած ցնցում, անկայունություն բացասական ազդեցություն կունենան տարածաշրջանի վրա: Համենայնդեպս, ղարաբաղյան խնդիրը Հայաստանի, Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ադրբեջանի միջեւ է: Մենք կարծում ենք, որ բանակցությունները կվերսկսվեն եւ մենք կկարողանանք առաջընթաց ապահովել այդ հարցում: Իսկ ինչ վերաբերում է Բաքու-Ջեյհան նավթամուղին, մենք մեր դիրքորոշումը այդ կապակցությամբ բազմիցս ասել ենք: Այնտեղ մենք որեւէ մեկուսացման խնդիր չենք տեսնում: Տարբեր երկրների միջով տարբեր նավթամուղեր են անցնում, բայց դա ինքնին որեւէ բաժանարար գիծ չի հանդիսացել: Ընդհակառակը, մենք կարծում ենք, որ նավթամուղի առկայությունը առավել կայուն կդարձնի խաղաղությունն ու կայունությունը այս տարածաշրջանում, որովհետեւ Ադրբեջանի համար շատ ավելի դժվար եւ բարդ կլինի ռազմական գործողությունների մեջ մտնել, որովհետեւ այնտեղ արդեն նա— ոչ միայն իրենից կախված կլինի, այլ— այն երկրներից, որոնք մեծ ներդրումներ ունեն այդ նավթամուղի մեջ: Մենք հույս ունենք, որ դա կնպաստի տարածաշրջանի խաղաղությանն ու կայունությանը եւ նա—, ինչու չէ, տարածշրջանային համագործակցությանը: Այնպես որ ես այդ գնահատականի հետ համաձայն չեմ, թե դա կբերի Հայաստանի մեկուսացմանը:

ԳԱՅԱՆԵ ՄՈՎՍԻՍՅԱՆ, «Դե-Ֆակտո» գործակալություն.- Պարոն նախարար, համանախագահները չե՞ն ճշտել բանակցությունների կոնտակտների վերսկսման վերաբերյալ, խոսքը գնում է Հայաստանի — Ադրբեջանի, թե նա— Լեռնային Ղարաբաղի մասին: Եւ երկրորդ հարցը՝ Ձեր հանդիպումը պարոն Գյուլի հետ ե՞րբ կարող է լինել, շնորհակալություն:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Առաջինի հետ կապված, ելնելով այն պահից, որից ընդհատվել են այս բանակցությունները, երբ երկխոսությունը երկու նախագահների միջեւ էր, կարծում եմ, որ երեւի թե համանախագահների նպատակը նախագահների երկխոսության վերականգնումն է: Բայց մյուս ֆորմատը հնարավոր ֆորմատ է, դա «Մինսկի խմբի» ֆորմատն է եւ պետք չէ բացառել, որ ցանկացած ժամանակ, թեկուզ եւ զուգահեռաբար, նաեւ հնարավոր կլինի այդ ֆորմատով բանակցություններ վերսկսել: Այդ խնդիրը միշտ ակտուալ է եւ միշտ ել սեղանի վրա է: Ինչ վերաբերում է իմ հաջորդ հանդիպմանը, այդ հարցը (Գյուլի հետ հեռախոսազրույցում) մենք շոշափել ենք: Ցանկություն կա երկուստեք հանդիպելու: Նման հնարավորություն բազմակողմ հանդիպումների շրջանակներում մեզ ընձեռնվելու է Բրյուսելում, Եվրոատլանտյան համագործակցության խորհրդի նախարարների հանդիպման ընթացքում: Դեռեւս կոնկրետ օր եւ ժամ չենք պայմանավորվել, բայց երկուստեք ցանկություն ենք հայտնել, եւ ես հույս ունեմ, որ դիվանագիտական խողովակներով մենք կկարողանանք ժամկետները ճշտել եւ մեր երրորդ հանդիպումը իրականացնել:

«ԻՆՏԵՐՖԱՔՍ» գործակալություն.- Պարոն նախարար, երկու փոխկապակցված հարց:
Առաջինը՝ արդյոք Հայաստանի իշխանությունները պատրա՞ստ են համագործակցել Վրաստանի ներկայիս իշխանությունների հետ: Եվ երկրորդը, Ձեր կարծիքով, ինչպե՞ս Վրաստանի այդ իրադարձությունները կանդրադառնան հայ համայքի վրա. բացասական թե՝ դրական, շնորհակալություն:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Առաջինի հետ կապված ասեմ, որ Վրաստանը մեր հարեւան երկիրն է, մեր կապերը առօրյա են, մեր հարաբերությունների օրակարգը բավական խորն է եւ ընդարձակ: Մեր կապերը Վրաստանի հետ շարունակվելու են: Այս պահի դրությամբ կա նախագահի պաշտոնակատար եւ մենք կաշխատենք նրա, եւ նրա կողմից նշանակված համապատասխան մարդկանց հետ: Իսկ ինչ վերաբերում է այս բոլորի ազդեցությանը հայ համայնքի վրա, ապա ասեմ, որ համայնքը կազմում է Վրաստանի ժողովրդի մի մասը: Այդ երեւույթները թե դրական, թե բացասական ազդեցություն կունենան ժողովրդի վրա, ապա կարծում եմ, անմասն չի կարող մնալ նաեւ Վրաստանում հայ համայնքը: Համենայնդեպս, ինչպես ես ասել եմ իմ նախնական հայտարարության մեջ, կարծում ենք, Վրաստանում շուտափույթ անդորրը եւ կայունությունը վերականգնելը եւ նաեւ հնարավորին կարճ ժամկետում ընտրություններն անցկացնելը անհրաժեշտ են, ինչը եւ Հայաստանի եւ, առաջին հերթին, Վրաստանի համար էական են:

ՏԻԳՐԱՆ ԱՎԵՏՍԻՅԱՆ, «Առավոտ» օրաթերթ.- Պարոն նախարար, օրերս ամերիկացի համանախագահ Ռ. Փերինան հայտարարել է, որ կարգավորումը տեսնում է բացառապես Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակներում, փաստորեն անելով «կանխորոշող» հայտարարություն: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեիք: Երկրորդը՝ եթե համեմատտություն լինեիք Հայաստանում եւ Վրաստանում անցած ընտրությունները, ինչպե՞ս կբնութագրեիք այդ երկու բառով, շնորհակալություն:

Վ.ՕՍԿՆԱՅԱՆ- Առաջինի հետ կապված, ես չեմ լսել, տեղյակ չեմ — խիստ կասկածում եմ, որ պարոն Փերինան նման բան հայտարարած կլինի: Պետք է ուղղակի տեսնել տեքստը, բայց նորից եմ կրկնում, ես խիստ կասկածում եմ: Իսկ եթե համեմատություն անցկացնելու լինեինք Վրաստանի — Հայաստանի ընտրությունների միջ—, ապա ես միայն կարող եմ վկայակոչել միջազգային հանրության, հատկապես ԱՄՆ-ի կողմից արված հայտարարությունները, որտեղ հստակ ասվեց, որ ընտրության արդյունքները չեն արտացոլում Վրաստանի ժողովրդի կամքը — ցանկությունը: Ես կարծում եմ այստեղ ամեն ինչ ասված է: Մեր ընտրությունների դեպքում նման հայտարարություն չի եղել, մեր արդյունքները կասկածի տակ երբեք չեն դրվել, բայց Վրաստանի ընտրությունների արդյունքները միջազգային հանրության կողմից առաջին օրվանից այդպիսի կասկածանքի տակ են դրվել: Հիմնական տարբերությունը ես սրա մեջ կտեսնեի, կան նա—, իհարկե, բազմաթիվ այլ կազմակերպչական տարբերություններ, բայց էականը, ես կարծում եմ, այն է, ինչ ես ասացի:

ԻՐԻՆԱ ՂՈՒԼԻՆՅԱՆ, «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթ: Պարոն Օսկանյան, ո՞ր դեպքում եք հնարավոր համարում, որ բանակցություններում Հայաստանը դադարի բանակցային կողմ լինելուց — բանակցեն Ադրբեջանն ու Ղարաբաղը: Ի՞նչ դեպքում եք հնարավոր համարում: Եվ երկրորդ հարցը, հաճախ է ընդգծվում, որ անհրաժեշտ կամ կար—որ եւ ցանկալի է բանակցությունները շարունակել այն կետից, որտեղ նրանք ընդհատվել են: Պատկերացնելու համար, թե դա ինչ կետ է, եթե այսպես ասենք, որ դա 10 կիլոմետրանոց ճանապարհ է, ապա ո՞ր մասն է անցել այդ բանակցությունների ընթացքը — այդպես մոտավոր պատկերացնելու, թե դա ի՞նչ հանգրվանի է հասցվել:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Գիտեք, դժվար է նման համեմատություն անցկացնել, որովհետ— կարող է կողմերը հարցերի մեծ մասի շուրջ համաձայնության գան, բայց մնա մի հարց, որն այնքան պրոբլեմատիկ լինի — տարակարծությունները այնքան խորը լինեն, որ ուղղակի բացառի հարցի ամբողջական լուծումը, որովհետ— մենք փաթեթային մոտեցում ենք ցուցաբերում, — բանակցությունները այդ ոգով էին ընթանում: Ես դժվարանում եմ ասել, թե այդ 10 կիլոմետրի քանի՞ կիլոմետրն ենք անցել: Բայց շատ բանի շուրջ լուրջ համաձայնության էին եկել նախագահները — կարծում ենք, որ իսկապես ափսոս կլինի այդ բոլորը մի կողմ դնել — փորձել ինչ-որ այլ կետից սկսել, երբ այլ կետից սկսելը, մեր կարծիքով, ոչինչ չի տալու, որովհետեւ գրեթե բոլոր հնարավոր տարբերակները փորձվել են եւ արդյունք չեն տվել: Այս մեկը լուրջ առաջընթաց էր արձանագրել, շատ ավելի ռեալ էր արտացոլում իրավիճակը եւ մեր գնահատականով՝ լուրջ հեռանկարներ են բացվում հարցի կարգավորման համար: Այնպես որ, մենք դեռեւս գտնում ենք, որ պետք է այդ կետից շարունակել, պետք է սպասել եւ տեսնել, թե Ադրբեջանը ինչպիսի դիրքորոշում է որդեգրելու:

Իսկ ինչ վերաբերում է բանակցային այդ ֆորմատին, գիտեք, դժվար է ասել, թե ե՞րբ կարելի է ակնկալել, որ Լեռնային Ղարաբաղը որպես լիիրավ կողմ իր մասնակցությունը բերի բանակցային գործընթացին: Այստեղ ես մի փոքր տարբերակում եմ ուզում մտցնել: Այս պահին էլ Լեռնային Ղարաբաղը այս պրոցեսի լիիրավ կողմ է, պարզապես կոնկրետ նախագահների միջեւ տեղի ունեցող երկխոսության մեջ նա մասնակցություն չի ունենում: Որպեսզի ես կարողանամ ամբողջական պատասխան տամ, ես պետք է մի փոքր պատմական ակնարկ անեմ, բայց դա ժամանակ կխլի: Ուղղակի պետք է հիշել, թե ինչպիսի պայմաններում Մինսկի խմբի գործընթացն ընդհատվեց: Դա ընդհատվեց Լիսաբոնի հայտարարությունից անմիջապես հետո, երբ Ադրբեջանը այդ ֆորմատում, որտեղ կային Հայաստանն ու ԼՂ-ը, հայտարարեց, որ նա (Ադրբեջանը) կշարունակի Մինսկի խմբի շրջանակներում, հիմք ընդունելով միայն ու միայն Լիսաբոնի սկզբունքները, ինչը անըդունելի էր Հայաստանի եւ Ղարաբաղի համար: Եւ այդ պահից, 1997 թվականի մարտից, մոսկովյան բանակցություններից, այդ ֆորմատը, այսպես ասած, փլուզվեց, ասել է թե՝ ընդհատվեց Ադրբեջանի կողմից նման պայման դնելու պատճառով: Դրանից ի վեր այդ ֆորմատը չի վերականգնվել: Բանակցությունները շարունակելու համար օգտագործվել են այլ միջոցներ, դրանից մեկն է՝ նախագահների միջեւ ուղիղ երկխոսությունը: Այնպես որ, որեւէ ժամանակ, ես կարծում եմ, կարելի է այն վերականգնել, եթե ճիշտ պայմանները լինեն: Իհարկե, ես վերջերս ասել եմ եւ ուզում եմ կրկնել, որ հարցի կարգավորման ամենաուղիղ եւ արդյունավետ ճանապարհը իսկապես կլինի բանակցություններ Ադրբեջանի եւ Ղարաբաղի միջեւ, բայց որովհետեւ Ադրբեջանը մերժում է դա եւ ուղիղ ֆորմատով չի ուզում գնա, Հայաստանը ինքն իրեն ներգրավված է պահում, որպեսզի պրոցեսը ընդհանրապես չգնա սառեցմանը: Փորձ է արվում հասցնել պրոցեսը մի կետի, որից հետո հնարավոր կլինի վերականգնել Մինսկի խմբի ֆորմատը եւ այնտեղ արդեն Լեռնային Ղարաբաղի մասնակցությամբ վերջնականացնել ընդհանուր փաթեթը:

«ՄԵԴԻԱՄԱՔՍ» գործակալություն.- Երկու հարց: Առաջինը. պարոն Օսկանյան, արդյոք Հայաստանը՝ որպես հարեւան երկիր որեւէ դերակատարոււթյուն է ունեցե՞լ Վրաստանում իրավիճակի հանգուցալուծման գործում: Երկրորդը. Ժնեւում դեկտեմբերի 10-12 կայանալու է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների գագաթաժողովը, որին մասնակցելու են Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահները: Հնարավո՞ր է, որ միջնորդների այցից հետո պայմանավորվածություն ձեոք բերվի այնտեղ երկու նախագահների առաջին հանդիպումը անցկացնելու վերաբերյալ, շնորհակալություն:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Առաջինի վերաբերյալ շատ կարճ պատասխանեմ՝ ոչ: Ճիշտ է, եղել են հեռախոսազանգեր, եղել է մտքերի փոխանակում, Հայաստանը որեւէ գործնական միջամտություն այդ բոլորի մեջ չի ունեցել: Իսկ ինչ վերաբերում է երկրորդին, ոչինչ չի կարելի բացառել, սակայն դեռեւս խոսք չի գնում Ժնեւում հանդիպում անցկացնելու մասին: Կարծում ենք, որ ժամանակն էլ շատ կարճ է: Համանախագահների այցելությունից անմիջապես հետո շատ քիչ ժամանակ է մնում մտորելու այդ բոլորը, եթե նոր մոտեցումներ են հայտնվում եւ այլն: Համենայնդեպս այս պահի դրությամբ, նորից եմ կրկնում, Ժնեւի հանդիպման մասին խոսք չի գնում, բայց ոչինչ պետք չէ բացառել: Դա երեւի թե կորոշեն երկու նախագահները:

ՎԻԿՏՈՐԻԱ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ, «Ա1+» հեռուստաընկերություն.- Պարոն Օսկանյան, ինձ հետաքրքրում է, Լեռնային Ղարաբաղի բանակցություններում ընդհանրապես Ձեզ որքանո՞վ է ծանոթ ոչ թե Ղարաբաղի նախագահի, այլ բնակչության դիրքորոշումը այսօրվա դրությամբ: Եվ երկրորդ հարցը՝ ինձ հետքրքրում է Լեռնային Ղարաբաղի հարցում փոխզիջումներ ասելով այսօր պաշտոնապես ի՞նչ եք դուք հասկանում: Ես ուզում եմ, որ բացի այն երեք սկզբունքները, որ անընդհատ մեր պաշտոնյաները նշում են, դրանք ավելի նյութական նշվեն, շնորհակալություն:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Գիտեք, առաջինի հետ կապված չեմ կարող հավակնել, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի կարծիքին տիրապետում եմ, բայց Լեռնային Ղարաբաղը ունի իշխանություններ եւ մենք մշտական կապի մեջ ենք իշխանությունների հետ: Հանրապետության նախագահը անըդհատ կապի մեջ է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության նախագահի հետ: Նրանք մտքեր են փոխանակում եւ նախագահը ամբողջությամբ տեղյակ է պահում իրադարձությունների մասին: Իմ կարծիքով, եթե այնտեղ կա ինչ-որ պահ, որտեղ Հանրապետության նախագահը կգտնի, որ դա իրենց ձեռնտու չէ, կամ Ղարաբաղի ժողովրդի կամքը չի արտահայտում, վստահ եմ, որ փոխանցած կլիներ մեր նախագահին: Ինչքան ես եմ տեղյակ, ասպիսի խնդիր չկա:

Իսկ ինչ վերաբերում է փոխզիջումային այդ շրջանակներին, ապա կասեմ, որ պետք չէ ակնկալել, որ արտգործնախարարը հրապարակայնորեն շրջանակներ գծի: Դա կթուլացնի մեր բանակցային դիրքերը: Ես դա չէի անի եւ առավել եւս, լրացուցիչ ինչ-որ անիմաստ կարող է քննարկումներ առաջացնի, որը որեւէ օգտակարություն չի կարող ունենալ: Իսկ եթե ասեմ, թե դրա շրջանակները ինչ են, շատ դիվանագիտական առումով, ասելով, թե դա բխում է մեր ազգային շահերից, գիտեմ, որ դա ձեզ չի գոյացնելու, այնպես որ եկեք չպատասխանեմ այդ հարցին, ավելի լավ կլինի:

ԱՐՏԱԿ ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ, «Հանրային հեռուստաընկերություն».- Եռանախագահների այցի նախօրեին Ձեզ չի՞ մտահոգում այն փաստը, որ նույնիսկ անցած շաբաթ Ադրբեջանի նախագահն ու արտգործնածարարը անընդհատ դժգոհություն են հայտնել ԵԱՀԿ-ի եռանախագահների ֆորմատով ընթացող բանակցություններից եւ եթե նախընտրական Ադրբեջանում պատերազմը վերսկսելու կոչերը Հայաստանում դիտվում էր որպես «ներքին լսարանի» սպառման համար, ապա պատերազմը վերսկսելու կոչեր շարունակվում են ընտրություններից հետո:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Այո, դժբախտաբար այդպես է, համենայնդեպս մենք չենք ուզում որեւէ նախապաշարումներով մոտենալ այս նոր փուլին: «Նոր փուլ» ասելով, մենք հաշվի ենք առնում Ադբեջանում տեղի ունեցած իշխանափոխությունը: Պետք է պարզապես սպասել համանախագահների այցին եւ նաեւ նախագահների հանդիպմանը: Դրանից հետո միայն մենք կարող ենք հստակ պատկերացում ունենալ, թե ի՞նչ է մտածում նոր նախագահը, ի՞նչ է ուզում անել, ինչը ընդունելի է, ինչը՝ ոչ: Ապա մենք նոր կկարողանանք առավել ճշգրիտ գնահատականներ տալ: Հիմա իսկապես դժվար է ասել, թե դա միայն ներքին շուկայի համար է ասվել, հավատո՞ւմ են նրանք, իսկապես, ինչ որ ասում են: Չենք ուզում նախապաշարվել: Նախագահները կհանդիպեն, համանախագահները կայցելեն տարածաշրջան, դրանից հետո ես կարծում եմ հստակություն կմտցվի:

ՕՖԵԼՅԱ ՔՈՉԱՐՅԱՆ, «Ամբիոն» թերթ.- Պարոն նախարար, Թուրքիայի Ձեր պաշտոնակցի հետ ունեցած հեռախոսազրույցի ժամանակ Դուք, Ձեր բնորոշմամբ, Ձեր անկեղծ ցավակցանքն եք հայտնել Ստամբուլում կատարված ահաբեկչության հետեւանքով զոհերի կապակցությամբ: Արդյոք Թուրքիան ի դեմս Գյուլի նմանատիպ ցավակցություն է հայտնե՞լ Հայոց Ցեղասպանության զոհերի կապակցությամբ, շնորհակալություն:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Հարցի բնույթն այդպիսին է, որ պատասխանես, թե չպատասխանես` չի լինի: Բայց, համենայդեպս, գիտեք, համեմատությունը ճիշտ չէ. ես ցավակցել եմ, որովհետեւ դա ակտուալ երեւույթ էր, եւ նաեւ պետք է ասեմ, որ զոհերի մեջ կային երկու հայեր: Հայեր կան նաեւ վիրավորների թվում: Ասեմ, որ այն շրջանում, որտեղ տեղի էր ունեցել այդ ահաբեկչությունը, կային բազմաթիվ հայ բիզնեսներ, որոնք մեծապես տուժել են: Բայց, համենայնդեպս, միայն «հայկական գործոնը» չէր, որ ես զանգել եմ, ուղղակի ահաբեկչության այդ երեւույթը դատապարտելու որոշման մեջ կարեւոր դեր ունի: Դա մտահոգիչ հանգամանք է, մեծ չափեր է ընդունոմ: Դրա համար անհրաժեշտ գտա զանգել եւ այդ հարցին անդրադառնալ հեռախոսազրույցում:

ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ, «ԱՐ» հեռուստաընկերություն.- Պարոն նախարար, ես դարձյալ ուզում եմ վկայակոչել Փերինային, նա նույն հարցազրույցում ասել է, որ ղարաբաղյան կարգավորման հինգ-վեց տարբերակ կա, եւ նոր տարբերակի մասին խոսք անգամ չի կարող լինել: Եթե իսկապես այդպիսի տարբերակներ կան, դրանցից քանի՞սն են Հայաստանի համար ընդունելի:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Գիտեք, մենք ակտուալ ենք համարում ենք վերջին տարբերակը: Դա Քի-Վեստի տարբերակն է: Դա մեզ համար ընդունելի հիմք է՝ բանակցությունները շարունակելու համար: Իսկ թե պարոն Փերինան ինչքան հետ է գնում, ես դժվարանում եմ ասել, եւ ո՞ր առաջարկություններն է նկատի ունենում, ես չեմ ուզում որեւէ մեկնաբանություններ տալ այս պահին: Միայն կարող եմ ասել, որ վերջին առաջարկությունն այն է, ինչ որ արվել է Քի-Վեստում: Գտնում ենք, որ դա կարող է լուրջ հիմք ծառայել բանակցություների շարունակության համար եւ կարող է լուրջ հնարավորություններ բացի հարցի լուծման համար:

ԿԱՐԻՆԵ ՄԱՆԳԱՍԱՐՅԱՆ, «Երկիր» շաբաթաթերթ.- Պարոն Օսկանյան, եթե այնուամենայնիվ Լեռնային Ղարաբաղ - Ադրբեջան բանակցային գործընթացը սկսվի, Հայաստանը շարունակելու՞ է պնդել իր մասնակցությունը այս գործընթացում որպես ԼԵռնային Ղարաբաղի անվտանգության «երաշխավոր»:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Հայաստանը եղել է եւ կմնա Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգության երաշխավորը, բայց դա ես չեմ ուզում կապել բանակցությունների հետ: Եթե իրոք Ադրբեջան - Լեռնային Ղարաբաղ ուղիղ բանակցություներ լինեն, Հայաստանը երբեք չի պնդի, որ անպայման ինքն ել մասնակցություն ունենա այդ բանակցություներին: Բայց այս պահին, համենայդեպս, նման բան դեռեւս չի երեւում:

ՍԱՄՎԵԼ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ, «ՌոսԲալտ» գործակալություն.- Երկու հարց. առաջինը՝ Հայաստանը վերջին երկու-երեք ամիսը «կտրուկ» թվում է թե իր ուղղվածությունը փոխեց դեպի Մոսկվան: Չի՞ նշանակում դա, արդյոք, որ Հայաստանը քիչ-քիչ հրաժարվում է կամպլեմենտարության քաղաքականությունից: Եւ երկրորդ հարցս. ի՞նչ առաջընթաց կա հայ-թուրքական սահմանի բացման հետ կապված:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Առաջինի հետ կապված ասեմ, որ մեր մոտեցումների եւ քաղաքականության մեջ որեւէ փոփոխություն չկա: Մենք շարունակում ենք նույն գիծը: Այս պահի դրությամբ որեւէ պատճառ չենք տեսնում, որեւէ փոփոխություն մտցնելու համար: Իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստտան-Թուրքիա հարաբերություններին եւ սահմանների բացմանը, այս պահին որեւէ բան չունեմ հայտարարելու: Մենք մեր երկխոսությունը կշարունակենք, հուսով եմ, Բրյուսելում, առանց այս պահին ինչ-որ կոնկրետ ակնկալիք ունենալու: Բայց կարծում եմ, որ այդ հանդիպումը հերթական կարեւոր քայլ կլինի այդ ճանապարհին:

ԱՐՏԱԿ ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ, Հանրային հեռուստատեսություն.- Եթե թույլ տաք, երկու հարց: Կա տեղեկատվություն, որ Գյուլի հետ Ձեր բանակցություններում Դուք քննարկում եք Հայաստանի սահմանը դիվանագետների եւ զբոսաշրջիկների համար բացելու հնրավորությունը: Արդյոք դա ճի՞շտ է, եւ արդյոք քննարկվո՞ւմ է Թուքիային էլեկտրաէներգիա վաճառելու ՌԱՕ ԵԷՍ-ի մտադությունը: Եւ երկրորդ հարցը. Շեվարդնաձեի հրաժականից հետո Վրաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունների կապակցությամբ մի քանի վերլուծաբան ասում են, որ Հարավային Կովկասում սկսվում է «քաղաքական քաոսի» ժամանակաշրջան, այն իմաստով, որ Ադրբեջանում թույլ են Իլհամ Ալիեւի դիրքերը. Հեյդար Ալիեւը ոչ կենդանի է, ոչ մեռած: Վրաստանում՝ անհասկանալի իրավիճակ է: Չե՞ք կարծում, իսկապես կարելի է ասել, որ առայժմ Հարավային Կովկասում գոնե քաղաքական առումով անկայունություն կամ քաոս է սկսվել:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Առաջինի հետ կապված, ասեմ, որ այն` ինչ որ նշեցիք, բոլորն էլ, այո, կան սեղանի վրա: Մենք դրա բոլորի շուրջ բանակցում ենք, դեռեւս այդ հարցերի հետ կապված որեւէ վերջնական արդյունք չկա: Բայց ճիշտ եք նկատել, որտեղից որ դա իմացել եք, դա ճիշտ ինֆորմացիա է: Այդ հարցերն, այո, մեր օրակարգում է եւ դրա շուրջ բանակցություններ գնում են: Իսկ ինչ վերաբերում է Հարավային Կովկասում ինչ-որ ապակայունացման ալիքի, ես ուղղակի դրան պատճառ չեմ տեսնում: Ես չեմ ուզում խոսել Ադրբեջանի անունից, բայց Հայաստանում իրավիճակը առավել եւս կայուն է: Ուղղակի զուգահեռներ անցկացնելու որեւէ առիթ չկա, որովհետեւ երկու իրավիճակները էապես տարբերվում են: Ընդհակառակը, ես կարծում եմ, որ Վրաստանի այսօրվա իրավիճակը Հայաստանում ավելի կբերի կայունության խորացմանը, որովհետեւ Հայաստանի կայունությունն արդեն Կովկասում դառնում է առավել մեծ արժեք: Սա ես կարող եմ վկայել, ելնելով իմ վերջի այցելությունից Գերմանիա, Ռուսաստան եւ Եվրոպայի խորհրդի նախարարների հանդիպման ընթացքում իմ շփումներից, որ այսօր Հայաստանի հեղինակությունը որպես կայուն եւ հուսալի պետություն եւ գործընկեր այլ պետություների համար առավել ամրապնդվել է: Կարծում եմ, որ դա մեզ համար առավել մեծ արժեք է ներկայացնում, մեր քաղաքական ուժերը պետք է առավել լավ դա գիտակցեն: Հենց այդ պատճառով, ես կարծում եմ, որ Վրաստանի դեպքերը առավել կայուն են դարձնելու Հայաստանը եկող տարիների ընթացքում:

ԿԱՐԵՆ ԹՈՓՉՅԱՆ, «Բի-Բի-Սի» գործակալություն.- Հայկական ընդդիմությունն արդյոք չի՞ ոգեւորվի Վրաստանի դեպքերից հետո:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Կարող է ոգեւորվել, բայց ես կարծում եմ, նաեւ կսթափվի, որովհետեւ, մեծ հաշվով, այսօր մենք առավել եւս հնարավորություն ենք ստացել աշխարհի առաջ երեւալու որպես Կովկասում ամենակայուն պետությունը: Եթե փորձենք նեղ քաղաքական շահերից ելնելով այս առիթը կորցնենք, ես ուղղակի կափսոսամ եւ մենք որղղակի կմեղանչենք: Այդպես, որ սա լուրջ հնարավորություն է մեզ համար՝ մեր դերն այս տարածաշրջանում, մեր տեղը որպես հուսալի եւ կայուն պետության առավել ամրագրելու առումով: Դա իր լուրջ քաղաքական եւ տնտեսական դիվիդենտեները կբերի մեր երկրին:

ԼՈՒՍԻՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ, «Հայոց Աշխարհ» օրաթերթ.- Պարոն Օսկանյան, Դուք ասում եք, որ Հայաստանի համար առավել ընդունելի լուծումը քի-վեստյան պայմանավորվածությունների տրամաբանությամբ լուծումն է, մինչդեռ ադրբեջանական կողմը ամենատարբեր մակարդակներով հայտարարում է, որ նման պայմանավորվածություններ առհասարակ չեն եղել: Արդյոք սա նշանակո՞ւմ է, որ առաջիկայում, մոտ ապագայում, իրատեսական չէ որեւէ կոնկրետ եւ փոխընդունելի լուծման հանգելը: Այդ դեպքում, ինչպե՞ս եք վերաբերվում վերլուծաբանների այն տեսակետների, որ Ադրբեջանը, որքանով էլ մենք Բաքու-Ջեյհանը չհամարենք բաժանարար գիծ, հետագայում կցանկանա, ամրապնդելով իր տնտեսական դիրքերը, լուծել խնդիրը ռազմական ճանապարհով:
 
Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Առաջին մասի հետ կապված ասեմ, որ եկեք մի քիչ սպասենք: Կարծում եմ, որ սարերի ետ—ում չի այն ժամանակը, որ որոշ հստակություն կմտցվի այս բոլորի մեջ: Կարծում եմ, որ մինչ— դեկտեմբերի կեսերը մենք առավել ճշգրտությամբ կիմանանք, թե այս պրոցեսը ի՞նչ ճանապարհով է գնալու: Իսկ ինչ վերաբերում է ռազմական գործողությունների վերսկսման, ես նորից պետք է վերահաստատեմ իմ համոզմունքը, որ ԼՂ-ի հարցը ռազմական լուծում չունի: Եբ բոլորը լավ գիտակցում են: Մենք այլընտրանք չունենք, քան գնալ հարցի խաղաղ կարգավորման ճանապարհով:

ԻՐԻՆԱ ՂՈՒԼԻՆՅԱՆ: «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթ.- Պարոն Օսկանյան, Բեռլինում անցկացված համաժողովին` «Կովկասի հեռանկարների», Դուք Ղարաբաղի հարցի մասին խոսելով, շեշտադրել եք, որ իրատեսական չեն Ադրբեջանի ակնկալիքները, թե Ղարաբաղը կհանձնվի Ադրբեջանին: Հետաքրքիր է, թե ի՞նչ արձագանք է տրվել այս Ձեր ելույթին Ադրբեջանի ներկայացուցչի կողմից — ըւնդհանրապես համաժողովից ի՞նչ ընդհանրացումներ եք արել:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Բեռլինի իմ այդ ելույթը բոլորի կողմից, ներառյալ նա— ադրբեջանցիներին, գնահատվեց որպես շատ անկեղծ — որոշ չափով էմոցիոնալ ելույթ: Իմ ելույթից հետո երբ տարբեր ռեպլիկներ եղան, դրանից հետո, երբ ինձ տրվեց ձայնը ամփոփելու, ես իրոք ընդունեցի, որ այդ ելույթը անկեղծ — նա— որոշ չափով էմոցիոնալ ելույթ էր: Եվ իմ ելույթի սկզբում, եթե ծանոթացել եք, ես ասել էի, որ ելույթ եմ ունենում՝ իմ նախարարի գլխարկը հանած, որովհետ— սա մի քիչ տեսական — ինտելեկտուալ ֆորում է: Եվ ես ինձ թույլ եմ տալիս ձեզ հետ անկեղծանալու: Եվ, իրոք, ասել եմ այն, ինչ որ մենք, հայերս, Հայաստանում մտածում ենք: Ռեալ չէ ակնկալել այսքանից հետո, հաշվի առնելով նա— Ղարաբաղի պատմությունը, այս հարցի իրավական հիմքերը, որ մենք հայերս կամովին կհամաձայնվենք Ղարաբաղը վերադարձնել Ադրբեջանի հովանավորությանը: Սա ռեալ չէ: Բայց հայերն ու ադրբեջանցիները կարող են իրար կողք ապրել առանց բուֆերային տարածքների, առանց խաղաղապահ ուժերի, համերաշխության — խաղաղության պայմաններում, եվրոպական ընտանիքի մաս կազմելու հեռանկարով: Դա առավել ռեալ մոտեցում է: Սա է եղել: Համարել եմ, որ սա անկեղծ պոռթկում է, թե— Ադրբեջանի համար անընդունելի, բայց համենայնդեպս Հայաստանի արտգործնախարարի կողմից անկեղծ պոռթկում եւ դիրքերի հստակեցում՝ ԼՂ-ի հարցի լուծման կապակցությամբ:

ՀՐԱՉ ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ, «Ազատություն» ռադիոկայան.- Պարոն նախարար, այս տարվա մեր տարածաշրջանի երկրների բոլոր ընտրությունների գնահատականներից հետո, Ձեր կարծիքով, արդյոք Վրաստանը չի՞ ընկալվում արդեն որպես մեր տարածաշրջանի դեմոկրատիայի կղզյակ — այդ առումով միջազգային հանրության առջ— ավելի նպաստավոր դիրք գրավելու ամուր հեռանկար ունի: Դռներ են բացվում Վրաստանի համար — արդյոք Վրաստանի իրադարձությունները ինչ-որ ձ—ով ազդեցություն կունենա՞ն տարածաշրջանի երկրների — ժողովուրդների վրա՝ այսպիսի ընտրական — դեմոկրատական պրոցեսները զարգացնելու առումով:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Այստեղ գնահատականները, իհարկե, կարող են խիստ տարբերվել: Նայած թե հարցին ինչպես եք նայում՝ բաժակը կես լեցուն, թե կես դատարկ: Ես չեմ ուզում մեկնաբանությունների մեջ մտնել, հատկապես հաջորդ քայլերի — այդ հեռանկարի անորոշության պայմաններում: Ես կարող եմ այսօր ասել այն, ինչ վերաբերում է Հայաստանին: Այսօր մենք այս տարածաշրջանում այս պահին ամենակայուն — հուսալի պետությունն ենք: Եվ ռեալ շանսեր ունենք դա առավել ամրագրելու, դա պահպանելու — դրանով դիվիդենտներ ձեռք բերելու: Ես կարծում եմ, որ մեր, իշխանության, քաղաքական ուժերի — ժողովուրդի հիմնական ջանքը պետք է գնա դրա վրա, որ կարողանանք այս կայունությունը պահել, տնտեսական առաջընթացը շարունակել ապահովել: Դրանով ես կարծում են, որ Հայաստանի հեղինակությունը անհամեմատ ավելանալու է եկող ամիսների ընթացքում:

ԱՐԻՍ ՂԱԶԻՆՅԱՆ, «Գոլոս Արմենիի».- Պարոն Օսկանյան, Դուք ասացիք, որ երկրորդ խնդիրը, որ հետապնդում են եռանախագահները դեկտեմբերին կայանալիք այցի ժամանակ, դա նոր մոտեցումներ, նոր գաղափարներ հայտնելն է: Խնդրում եմ ասացեք, կարո՞ղ են շատ անսպասելի մոտեցումներ կամ գաղափարներ հայտվեն հայկական կողմի համար, թե ընդհանուր առմամբ սպեկտրը ընկալելի է:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Ես դժվարանում եմ ասել, բայց կարծում եմ, որ մեծ անակնկալներ չեն լինի: Այսինքն, հենց համանախագահների խոսքերով` մեծ անակնկալներ որ—է մեկի համար, կարծում եմ, որ այս այցից հետո չեն լինելու: Միշտ կարելի է սպասել նման բան:

ԱՆՆԱ ՀԱԿՈԲՅԱՆ, «Հայկական Ժամանակ».- Դուք ասացիք, որ Ղարաբաղի ժողովրդին… եթե որ—է խնդիր լիներ, տեղյակ կլինեիք, իսկ ի՞նչ կասեք նախորդ շաբաթ տեղի ունեցած խորհրդակցության վերաբերյալ, որտեղ թե ԱԳ նախարարն էր մասնակցում, թե նախագահը….

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ.- Ո՞ր նախարարը:

ԱՐԻՍ ՂԱԶԻՆՅԱՆ .- Ղարաբաղի ԱԳ նախարարը: Եվ ԼՂ-ի նախագահի խորհրդականները: Եվ միահամուռ դժգոհություն էին հայտնում Հայաստանի իշխանություններից, ԼՂ-ի հարցի շուրջ բանակցությունների կապակցությամբ: Ասում էին, որ Հայաստանի իշխանությունները չեն արտահայտում իրենց (Կլոր սեղանի մասնակիցների) կամքը — ընդհանրապես, Ղարաբաղի ժողովրդի կամքը: Եվ որ ընթացող բանակցությունները նրանց համար ընդունելի չեն: Այդ խորհրդակցությունը տեղի է ունեցել, այդ մասին գրվել է մամուլում:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Հա՞: Հաստատո՞ւմ եք՝ մամուլի մյուս աշխատակիցներ: Ես քաղաքում չեմ եղել, ինձ էլ չեն զեկուցել: Կասկածում եմ: Բայց գիտե՞ք, ես Աշոտ Ղուլյանի հետ հաճախակի կապի մեջ եմ: Ասացի, որ նախագահները անընդհատ կապի մեջ են: Այդպիսի բան լիներ, իսկապես, շատ անկեղծ, պարոն Ղուկասյանը հայտնած կլիներ: Ես կարծում եմ, որ որ—է տարակարծություն այսօր հայաստանի — Ղարաբաղի իշխանությունների միջ— չկա, չկա նա— տարակարծություն իշխանություն - ժողովուրդ, ժողովուրդ - ժողովուրդ: Ես կարծում եմ, որ մենք մեր առջ— մի խնդիր ենք դրել` գիտենք, ինչ ենք ուզում, ինչի հասնել — դրա շուրջ ընդհանուր համաձայնություն կա: Այնպես որ չգիտեմ, թե մամուլը ինչի մասին է այնտեղ հայտնել: Համենայնդեպս, ես խնդիր չեմ տեսնում:

«ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ» ռադիոկայան.- Էդուրադ Շեւարդնաձեի հրաժարականից հետո հետաքրքիր է Հայաստանի ԱԳ նախարարի կամ նախագահի մակարդակով Վրաստանի լիդերների հետ որ—է հեռախոսազրույց, որ—է կոնտակտ եղե՞լ է առ այս պահը, թե՝ ոչ:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Գիտեք, հրաժարականից հետո տեղյակ չեմ, կարծում եմ, որ չի եղել:

«ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ» ռադիոկայան.- Պարոն Օսկանյան, երբ Հայաստանում, իհարկե, նա— Ադրբեջանում, բայց Հայաստանում էլ հյուրընկալվեց Աբաշիձեն՝ շատ կարճ ժամանակով, դա արդյոք հետագայում խնդիրներ չի՞ առաջացնի մեր — Վրաստանի նոր իշխանությունների հետ հարաբերություններում: Այսինքն՝ ընդունեն խանդով:

Վ.ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Չեմ կարծում, գիտեք: Պարոն Աբաշիձեն ցանկություն էր հայտնել գալ Հայաստան: Ուղղակի պատճառ չկար մերժելու: Հայաստանից հետո նա գնաց Բաքու, գնաց Մոսկվա: Այնպես որ, այստեղ ես խնդիր չեմ տեսնում կամ որ—է մեկի մոտ ինչ-որ նախանձ առաջանալու… Դիվանագիտությունը այնպիսի խնդիր է, ոչ միայն խոսելով, խոսքեր փոխանակելով, առաջին աղբյուրից ինչ-որ բան իմանալով հնարավոր կդարձնի ճիշտ քայլեր անել: Այնպես որ, այդ կոնտեքստի մեջ պետք է նայել այդ այցելությունները:

ՐԱ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ, «Մեդիամաքս».- Պրն. Օսկանյան, նոյեմբերի 11-ին Հայաստանը դարձավ ՄԱԿ-ի Տնտեսական — սոցիալական խորհրդի անդամ, լիիրավ: Կուզենայի, որ գնահատական տայիք այդ փաստին, արդյոք դա —ս արձանագրո՞ւմ է այն կայունությունը — ձեռքբերումները, որ Հայաստանը ունի այս տարածաշրջանում:

Վ. ՕՍԿԱՆՅԱՆ- Գիտեք, շատ հազվագյուտ է լինում, երբ առիթ է ստեղծվում, որ ես իմ կաբինետում խնդրեմ, որ ինձ մի բաժակ բան տան խմելու — շնորհավորելու: Այս անդամակցությունը նման առիթ էր, իսկապես: Դեպքերը տարածաշրջանում այնպես զարգացան, որ այն մեր ուշադրությունից վրիպեց: Բայց սա, իսկապես, կար—որ իրադարձություն է: Ինչպես երկու տարի առաջ մենք Մարդու իրավունքների հանձնաժողովի անդամ դարձանք` չորս թեկնածութներից, Խորվաթիայի հետ երկուսով միայն անցանք: Ասեմ, որ այստեղ 4 թեկնածուներից առաջին փուլից միայն Հայաստանն անցավ: Երկու-երրորդ ձայն է պահանջվում՝ ամբողջ Գլխավոր ասամբլեայի, որպեսզի անցնենք առաջին փուլից: Չորսից, որից մեկը Մոլդովան վերջին պահին բավարար ձայներ չունենալու պատճառով հանել էր իր թեկնածությունը, մնացել էին Հայատսանը, Լեհաստանը — Բելառուսը: Այս երեքից միայն Հայաստանը առաջին փուլից անցավ՝ 127 ձայնով: Լեհաստանը հավաքել էր 123: Երկու-երրորդի պատնեշը անցնելու համար անհրաժեշտ էր 124 ձայն: Իսկ Բելառուսը հավաքեց 117: Մեր անցնելուց հետո մյուս երկուսի միջ— երեք փուլ քվերակություն տեղի ունեցավ: Երեք փուլում էլ որ—է մեկը երկու- երրորդ ձայն չհավաքեց: Միայն դրանից հետո, երբ արդեն հնարավորություն էր տրվում այլ երկրների թեկնածություն դնելու վերջին պահին, երկու երկրները մտահոգվելով, որ երկուսն էլ կարող է չընտրվեն, պայմանավորվեցին — Բելլառուսը իր թեկնածությունը հանեց: Եվ Լեհաստանը, առանց մրցակից ունենալու, անցավ: Սա, ես կարծում եմ, իրոք մեծ հաջողություն է մեզ համար: Սա առիթ է իրոք մտորելու, որ Հայաստանի հեղինակությունը այսօր միջազգային հանրությունում բավական լավ է, վստահում են Հայաստանին — նման կարեւորագույն մարմիններում տեղ են տալիս: Մեր հաջողության գնահատականը ես այսպես եմ տալիս: