Վ.Օսկանյան - Բարեւ ձեզ: Կխնդրեի, որ ասուլիսը մի քիչ հակիրճ անեինք: Հիմնականում ես ուզում եմ անդրադառնանք անցյալ շաբաթվա ընթացքում իմ երկու այցերին: Ինչպես գիտեք, անցյալ շաբաթվա ընթացքում ես երկու նախարարական հանդիպումների եմ մասնակցել` Սոֆիայում ԵԱՀԿ նախարարների տարեկան հանդիպմանը, իսկ Բրյուսելում` Եվրաատլանտյան գործընկերության խորհրդի նախարարների հանդիպմանը: Կարծեմ ձեզ բաժանվել է, կամ մամուլից արդեն գիտեք իմ հանդիպումների մասին: Չէի ուզենա խորանալ եւ մանրամասնել այդ բոլորը, ուղղակի կարող եմ ասել, որ այդ երկու նախարարական հանդիպումների ընթացքում հիմնականում չորս թեմաների վրա եմ կենտրոնացել: Դրանք հետեւյալներն են` առաջինը, ԵԱՀԿ բարեփոխումների հարցը, որը այսօր օրակարգային խնդիր է, երկրորդը, Հայաստան-Եվրամիություն հարաբերություններ, հատկապես եվրոպական «Նոր հարեւանություն» ծրագրի շրջանակներում, երրորդը, Թուրքիայի Եվրամիությանն անդամակցության բանակցությունների սկսման հետ կապված հարցեր, որոնք վերաբերում են Հայաստանին եւ, վերջապես, ԼՂ հակամարտության կարգավորման հարցի հետ կապված վերջերս առաջ եկած խոչնդոտների վերացման հարցը: Ուրեմն, այս չորսն էին այն առանցքային թեմաները, որ քննարկման առարկա են դարձել իմ բոլոր հանդիպումների ընթացքում, որոնք, իսկապես, բազմաթիվ են եղել եւ այդ բոլորի մասին դուք արդեն գիտեք:

Անդրադառնամ առաջինին: Ուրեմն, ԵԱՀԿ բարեփոխումների խնդիրն այսօր, իսկապես, օրակարգային խնդիր է, բոլոր նախարարները իրենց ելույթներում անխտիր, համարյա թե ասացին, որ դրա անհրաժեշտությունը կա: Հայաստանն այս վերջին մի տարվա ընթացքում շատ ակտիվ ներգրավված է եղել այս հարցում, մեր դեսպանը այնտեղ մշտական խորհրդում հետեւողականորեն ներկայացնում է Հայաստանի դիրքորոշումը: Իմ ելույթում ես այդ բոլորը վերահաստատել եմ եւ հատկապես շեշտել եմ այն, որ Հայաստանը կողմ է եւ գտնում է, որ ճիշտ կլինի ստեղծել, ինչպես ՄԱԿ-ի դեպքում, մի հանձնաժողով, որը բաղկացած կլինի այս ոլորտում հայտնի մարդկանցից, որոնք կուսումնասիրեն իրավիճակը, կտան իրենց գնահատականը եւ առաջարկություններ կանեն կոնկրետ բարեփոխումների հետ կապված: Կարծում ենք, որ սա լավագույն մոտեցումն է եւ սրանով կկարողանանք խուսափել նաեւ սուբյեկտիվ մոտեցումներից եւ այս հանձնաժողովը` ինքը,- ինչպես ՄԱԿ-ի դեպքում, կարծես թե, ցույց տրվեց, որ դա ճիշտ մոտեցում է,- այստեղ նույնպես կկարողանա իր դրական դերը խաղալ: Կարծում ենք, որ սա օրակարգային խնդիր է լինելու եւ Հայաստանը շարունակելու է ակտիվ ներգրավված լինել այս հարցերում, որովհետեւ ուղղակիորեն դա վերաբերում է նաեւ Հայաստանին:

Երկրորդը, մեր հարաբերությունները Եվրամիության հետ, ինչպես գիտեք, այսօր պատրաստվում է Հայաստանի զեկույցը, որի հիման վրա պետք է պատրաստվի նաեւ մեր անհտական գործակցության ծրագիրը: Սա կարեւոր փաստաթուղթ է լինելու, լինելու է մեր համագործակցության հիմնական ուղեցույցը եկող ամիսների, տարիների ընթացքում եւ այսօրվանից մենք մեր ներդրումն ենք ունենում այս հարցում, որպեսզի կարողանանք այնտեղ հարցերը ճիշտ ներկայացնել, կարողանանք Եվրամիությանը հայտնել, թե որոնք են Հայաստանի համար առաջնային խնդիրները այդ հարաբերություններում, որովհետեւ այս փաստաթուղթը տարբերվելու է այսօր գործող փաստաթղթից նրանով (այսօր գործողը` դա համագործակցության եւ գործընկերության փաստաթուղթն է), որ սա լինելու է շատ ավելի ընդգրկուն, շատ ավելի նպատակային: Երրորդ հարցը, Եվրամիությանը Թուրքիայի անդամակցության բանակցությունների սկսման հետ կապված խնդիրներն են, որոնք Հայաստանին են վերաբերվում: Իսկապես, վերջին մի քանի ամիսների մեր ջանքերը, կարծեք թե, իրենց դրական արդյունքներն են տալիս: Եթե մամուլին հետեւում եք, միանշանակ նկատած կլինեք, որ Հայաստան-Թուրքիա սահմանի բացման հարցը, ինչպես նաեւ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման խնդիրն այսօր, իսկապես, Եվրամիության ուշադրության առարկա է դարձել: Այդ հարցերը քննարկվում են հրապարակայնորեն: Ես այս պահին դժվարանում եմ ասել, թե այդ բոլորը ինչպիսի դրսեւորում կարող են ունենալ դեկտեմբերի 17-ին տեղի ունենալիք գագաթաժողովի ընթացքում, փաստաթղթային կամ թեկուզ բանավոր քննարկման առումով ինչպիսի դրսեւորում կարող են ունենալ, բայց մի բանում բավական վստահ եմ, որ անկախ նրանից, թե ինչպիսի դրսեւորում կլինի, երբ Եվրամիության եւ Թուրքիայի միջեւ անդամակցության համար բանակցություններն արդեն կսկսեն, այդ երկու հարցերը, համոզված եմ, կլինեն օրակարգային խնդիրներ եւ Եվրամիությունը հետեւողական կլինի, որպեսզի այդ հարցերը ոչ միայն բարձրացվեն, այլ նաեւ արդեն իրենց լուծումները գտնեն: Կոնկրետ ե՞րբ, դժվար է ժամանակ դնել, բայց ես բավական հիմք ունեմ վստահ լինելու, որ այդ հարցերը կլինեն օրակարգային խնդիր:

Եւ, վերջապես, Ղարաբաղի հարցը: Կարող եմ ասել, որ Ադրբեջանի հետ մեր բանակցությունների արդյունքում, նաեւ Մինսկի խմբի դրական ներդրման, մենք կարողացանք այդ խոչնդոտը, որ վերջերս ստեղծվել էր Պրագյան երկրորդ փուլի բանակցությունների վերսկսման համար, արդեն վերացել են: Դժվար է այս պահին ժամկետ ասել, բայց եկող տարվա սկզբներին, կարծում եմ, մենք կկարողանանք սկսել պրագյան նոր փուլ` նախարարների մակարդակով: Ինչպես գիտեք, ԵԱՀԿ Նախարարների խորհրդի հանդիպման ընթացքում Ղարաբաղի հարցի շուրջ ընդունվեց նաեւ որոշում: Եւ սա կոնֆլիկտների հետ կապված` ԵԱՀԿ տարածքում միակ որոշումն էր, բոլոր մյուսների շուրջ նրանք չկարողացան համաձայնության գալ: Միայն Ղարաբաղի շուրջ էր, որ որոշում կայացվեց: Դրա թարգմանությունը ձեզ բաժանվել է: Այնտեղ ողջունվում է պրագյան գործընթացը, դրական արդյունքները, որ կան, նախագահների վերջին հանդիպումները, հատկապես Աստանայի հանդիպումը եւ ամենակարեւորը. այնտեղ ասվում է, որ կառուցելով պրագյան գործընթացի արդյունքում ծնված, այսպես ասած, ստեղծված արդյունքի վրա, համանախագահները համարում են, որ կա արդեն հարցերի մի շրջանակ, որը եւ կարող է իսկապես հիմք ծառայել բանակցությունների հետագա շարունակման համար: Այսքանը որպես ամփոփում, ես մի քիչ ավելի ընդլայնված ասացի, քան այն, ինչ մենք թղթի վրա ենք դրել: Պաշտոնականը համարեք այդ թղթի վրա եղած խոսքը:

Հարց. «Ազգ» - Պրն. Օսկանյան, Դուք նախորդ ասուլիսի ընթացքում ասացիք, որ պրագյան գործընթացը հարյուր տոկոսով կախված է նրանից, թե ՄԱԿ-ում կընդունվի՞ այդ բանաձեւը, թե` ոչ: Հիմա այսօր Դուք ասում եք, որ նոր փուլ եք մտնում, սա նշանակո՞ւմ է, որ Ադրբեջանը հետ է վերցրել այդ:

Վ.Օսկանյան - Ոչ, ես ասացի, որ այդ խոչնդոտը մենք հանել ենք, դուք արդեն ապագայում կիմանաք, թե դա ինչպիսի դրսեւորումներ կունենա: Կարծում եմ, որ այդ խոչնդոտը մենք հանել ենք: Մենք կարող ենք արդեն, պատրաստ ենք պրագյան երկրորդ փուլի բանակցությունները սկսելուն:

Հարց. «Մեդիամաքս» - Պրն. Օսկանյան, մեկ տարի առաջ, երբ առաջին անգամ հանդիպեցին Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահները, Դուք ասացիք, որ Հայաստանի համար ամենակարեւորն է հասկանալ, արդյոք Իլհամ Ալիեւը պատրա՞ստ է բանակցությունները շարունակել այն կետից, որտեղ դրանք կանգ էին առել: Հիմա, երբ խոսվում է Պրագայի կառուցվածքի կամ շրջանակի մասին, կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ իրոք բանակցությունները վերսկսվում են այն կետից, որտեղ նրանք կանգ էին առել:

Վ.Օսկանյան - Գիտե՞ք, ես հարցը միանշանակ այդպես չէի ձեւակերպի: Ուղղակի կարող եմ ասել, որ Հայաստանի դեպքում փոփոխություններ չկան, մեր մոտեցումները մնում են նույնը, եւ այն, ինչ այսօր կա այդ ընդհանուր շրջանակների մեջ, կարծում եմ, որ մեզ համար բավարար է բանակցությունները շարունակելու համար:

Հարց. Հայկական Երկրորդ հեռուստաալիք - Մեջ բերեմ պարզապես. ԵԱՀԿ արտգործնախարարների խորհրդի ընդունած որոշման համաձայն, Պրահայի գործընթացի հիման վրա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները առաջարկել են բանակցային կառուցվածք, որը կարող է հիմք դառնալ կարգավորման համար: Այդ առաջարկը, արդյոք նախատեսո՞ւմ է ԼՂ անմիջական մասնակցությունը բանակցային գործընթացին, եթե այո, ապա ի՞նչ կարգավիճակով:

Վ.Օսկանյան - Ոչ, այսօրվա ֆորմատը, այն, ինչ որ կա, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ բանակցությունները, այդ ֆորմատով կշարունակվեն, թերեւս, մինչեւ որոշ փուլ, մինչեւ, որ արդեն անխուսափելի լինի ԼՂ մասնակցությունը: Բայց այս պահի դրությամբ նույն ֆորմատը, ինչ որ եղել է առայսօր, այս գոնե վերջին մի քանի տարիների ընթացքում, կշարունակվի:

Հարց. «Ազատություն» ռադիոկայան - Պրն. նախարար, այդպես էլ մնում է անհայտ, դուք եւ Մամեդյարովը այս տարվա հանդիպումների ընթացքում, կոնկրետ ի՞նչ պայմանավորվածություններ եք ձեռք բերել: Ադրբեջանցիներն արդեն մի քանի ամիս է ակնարկում են, որ դա ենթադրում է հարցի փուլային կարգավորում, համենայն դեպս խոսք կա հայկական զորքերի երեք ադրբեջանական շրջաններից դուրս բերման մասին: Հայաստանը, իրո՞ք պատրաստ է վերադառնալ փուլային տարբերակին:

Վ.Օսկանյան - Նայեք, ես չեմ ուզում ուշադրություն դարձնել, թե ադրբեջանական կողմը իր հանրությանն ինչ է մատուցում: Ես հիմնվում եմ այն ամենի վրա, ինչ լսում եմ իմ ականջով, այն, ինչին, որ ես քննարկում եմ բանակցությունների ընթացքում: Այն, ինչ քննարկում ենք, մի ինչ-որ ընդհանուր շրջանակ է ստեղծում բանակցությունները շարունակելու համար: Մնացածի վերաբերյալ ես չեմ կարող այս պահին խորանալ, չեմ ուզում ուշադրություն դարձնել, թե Ադրբեջանը այս բոլորը զուտ իր ներքին իրավիճակից կամ շահերից ելնելով` ինչպես է մատուցում իր հանրությանը:

Հարց. - Այսինքն դուք հերքու՞մ եք նրանց ասածները, այդպես չէ՞:

Վ.Օսկանյան- Գիտեք, այնքան բան է ասվել, որ ինձ դժվար է հիմա ասեմ` սա հերքում եմ, սա չեմ հերքում: Նորից եմ կրկնում, ես չեմ ուզում ուշադրություն դարձնել, որովհետեւ, փաստորեն այսօր երկու զուգահեռ գործընթացներ են գնում, մեկը` իսկական բանակցությունները, դրանց բովանդակությունը եւ այն, ինչը մատուցվում է հանրությանը: Այնպես, որ ես ուզում եմ կենտրոնանալ բանակցությունների բովանդակության վրա:

Հարց. «Դե ֆակտո» - Պրն. Օսկանյան, ճի՞շտ է արդյոք, որ հունվարին են վերսկսվելու Ձեր հանդիպումները Մամեդյարովի հետ: Երկրորդը, կարելի՞ է ակնկալել համանախագահների այցը մինչեւ այս տարվա վերջը, կամ հունվարի ընթացքում, մինչեւ հանդիպումը:

Վ.Օսկանյան - Գիտեք, թե երբ կվերսկսեն մեր բանակցությունները, կոնկրետ դժվար է ասել: Համանախագահների կողմից ցանկություն կա հնարավորինս շուտ սկսել, մենք Բրյուսելում կոնկրետ թվականի շուրջ չենք պայմանավորվել, ուղղակի այնտեղ ծրագրել ենք բանակցությունները վերսկսել: Բայց կոնկրետ երբ կլինի, երեւի թե համանախագահները մեզ կառառաջարկեն: Այս պահի դրությամբ մոտեցումն այն է, որ լինի հնարավորին չափ շուտ: Իսկ ինչ վերաբերում է համանախագահների այցին, դժվարանում եմ ասել, երբ կլինի: Ես գիտեմ, որ Մինսկի խմբի անդամ-երկրներն իրենց հերթական հավաքն են ունենալու շուտով, միգուցե դրանից հետո նրանք որոշում կայացնեն, թե նրանց հաջորդ քայլերը ինչ են լինելու:

Հարց. Կներեք, երրորդ հարցը, եթե կարելի է: Իլհամ Ալիեւը Լոնդոնում կոչ է արել աշխարհին, որ նրանք Ղարաբաղի, Մերձդնեստրի եւ այլ կոնֆլիկտները մի հարթության մեջ փորձեն կարգավորել: Համանախագահների հետ կամ Մամեդյարովի հետ հանդիպումների ժամանակ նման հարցեր ծագել են, թե`ոչ:

Վ.Օսկանյան - Չէ, կոնկրետ զուգահեռներ մյուս կոնֆլիկտների հետ մենք ընդհանրապես խուսափում ենք անցկացնել, կենտրոնանում ենք ԼՂ հարցի վրա: Այնպես որ յուրաքանչյուր կոնֆլիկտ պետք է իր արժեքներով գնահատել, իր կոնտեքստի մեջ նայել եւ, կարծում եմ, զուգահեռներ պետք չի անցկացնել:

Հարց. «Reuters» - Պրն. նախարար, ավելի վաղ նախագահ Քոչարյանը հայտարարել էր, որ այնքան էլ լավատես չէ բանակցությունների առումով, իսկ հիմա, կարծես թե փոխվել է իրադրությունը: Դուք լավատե՞ս եք, թե` չէ, եւ ինչն է ազդել կարծիքի փոփոխման վրա: Երկրորդ հարցը, ինձ հետաքրքրում է ձեր վերաբերմունքը եւ Հայաստանի վերաբերմունքը Ֆրանսիայի երեկ արած հայտարարությունների շուրջ:

Վ.Օսկանյան - Չէ, գիտեք, պետք չի գնահատականներ տալ, թե այս պահի դրությամբ, ինչքանո՞վ են հնարավորությունները մեծ, փոքր եւ այլն: Սա գործընթաց է, որ տարբեր ժամանակներ, տարբեր զարգացումներ է ունենում: Վերջերս, գիտեք, լուրջ խոչընդոտներ կային, հիմա դրանք են գոնե վերացել: Կկարողանա՞նք բանակցությունները վերսկսել, ինչպիսի՞ արդյունքներ կլինեն այս պահին, դժվար է ասել: Գիտեք, իմ մոտեցումն այն է, որ զգուշավոր պետք է լավատեսություն ունենալ: Մի քիչ զգուշավոր լավատեսություն կա: Պետք է աշխատել, այդքան բան, դժվար է, իսկապես կանխատեսել, թե հանդիպումները վերսկսելուց հետո ինչ կլինի, կամ նույնիսկ մինչեւ հանդիպումները վերսկսելը, նոր խոչընդոտներ կծագեն, թե` չէ: Ես նույնիսկ դա չեմ կարող ասել: Բայց, որ կա այսօր ինչ-որ հիմք, հարցերի ընդհանուր շրջանակ, որը կարող է հիմք ծառայել, դա իսկապես փաստ է, դա հիմա լավատեսության հիմք կտա, իսկ թե` բանակցությունները վերսկսվեն` կերեւա ապագայում: Երկրորդը, իհարկե, դա ողջունելի հայտարարություն է, սա իսկապես, անգամ եւս ցույց է տալիս, որ ցեղասպանության խնդիրն արդեն դուրս է եկել Հայաստանի կամ հայկական շրջանակներից: Սա իսկապես արդեն համամարդկային խնդիր է: Եվրամիությունն այս հարցը զուտ այդ տեսանկյունից է դիտարկում եւ համարում են, որ վերջիվերջո, Եվրամիությունը կառուցված է որոշ համամարդկային սկզբունքների վրա եւ ցանկացած երկիր, որ պետք է անդամակցի, այդ միության լիիրավ անդամ լինի, պետք է դավանի այդ բոլորը: Եվ կարծում եմ, որ այդ շրջանակների մեջ է, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցն այսօր բարձրացվում է տարբեր երկրների կողմից Թուրքիայի առաջ: Իհարկե, Հայաստանը ողջունում է այդ հայտարարությունը:

Հարց. «Ազատություն» ռ/կ - Պրն. նախարար, դուք աշխատել եք նաեւ Հայաստանի առաջին նախագահի հետ: Վերջերս նա կարծիք հայտնեց, որ 1997թ.-ից կորցրածը Հայաստանն այլեւս երբեք հետ չի բերի Ղարաբաղի հարցում: Դուք համաձա՞յն եք այդ պնդման հետ: Եվ երկրորդը, կադրային հարց է. դուք ժամանակին ասել էիք, որ տարվա վերջում, մյուս տարվա սկզբին կադրային փոփոխություններ են լինելու: Կարո՞ղ եք հիմա ասել, ի՞նչ փոփոխություններ կոնկրետ:

Վ.Օսկանյան - Մեծ սիրով կուզենայի ասել, ուղղակի չեմ կարող, որովհետեւ, այն ագրեմանները, որ խնդրել ենք մենք տարբեր երկրներից, թերեւս չենք ստացել, դրա համար էլ, իսկապես ճիշտ չի լինի, դիվանագիտորեն դա ընդունելի չի դրանց մասին խոսել, բայց, որ 4-5 երկրներից ագրեմաններ ենք սպասում, դա կարող եմ հաստատել: Հենց որ դրական պատասխանները ստանանք, անպայման ձեզ կտեղեկացնենք դրա մասին:

Իսկ ինչ վերաբերում է, առաջին նախագահի դիրքորոշմանը, գիտեք, ես առիթ ունեցա վերջերս հեռուստահարցազրույցի ժամանակ դրան անդրադառնալու եւ չեմ ուզում կրկնել: Տարբեր ժամանակներ, տարբեր մոտեցումներ են եղել, ես կարծում եմ, որ բոլոր մոտեցումներն էլ տարմերակներ են, մեկը` ընդունելի, մեկը` ոչ: Վերջիվերջո, հանրային կարծիքը պետք է թելադրի, ունենք Ազգային ժողով, իսկապես, եթե կա ժողովրդական պահանջ, ենթադրենք գնալ փուլային տարբերակի, այդ հարցը պետք է բարձրացվի, իսկապես, խորհրդարանը քննարկի այդ հարցը, իշխանությունների առաջ խնդիր դնի, ինչպես հաճախ արվում է, որ մենք գտնում ենք, որ ժամանակ ենք կորցնում, սխալ են անում իշխանությունները, պետք է գնալ փուլային տարբերակով: Ազգային ժողովը որոշում է ընդունել, չէ 96 թվականին, որ իշխանությունները չեն կարող որեւէ փաստաթուղթ ստորագրել, որտեղ նշված է, որ Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս է կազմում: Դա իսկապես, դրական ազդեցություն ունեցավ: Այդ հարցը մեջտեղից հանեց գոնե, որեւէ մեկը դրա մասին նույնիսկ չի մտածում: Կարող է քննարկման առարկա դառնա, պետք է ձեր` մամուլի շրջանակներում այդ հարցը առողջ քննարկման առարկա դառնա: Իսկապես հանրապետության առաջին նախագահի միշտ հիմնական բողոքներից մեկը այն է եղել, որ երբեք առողջ դեբատ Ղարաբաղի հարցում չի եղել, դա միշտ եղել է քաղաքականացված, անհատականացված, մարդկանց հարվածելու, իշխանություններին քննադատելու միջոց: Իսկապես, ես էլ կցանկանայի տեսնել այսօր առողջ, բաց քննարկում: Ինչ է եղել, այսօր դեռ չեմ տեսել, որեւէ մեկը մեր մամուլում մի հոդված գրի, որտեղ բոլոր հնարավոր տարբերակները փուլային, փաթեթային, կիսախառն, այդ բոլորը դնի, վերլուծի, կարծիք հայտնի, որն է դրականը, որը` բացասականը: Այ սա է առողջ դեբատը: Ասում եմ, բոլոր տարբերակներն էլ` տարբերակներ են. լավը, վատը, եթե այս տարբերակն արվեց` դավաճանական է, մյուսը` հերոսական է, եւ այլն:

Ես այդ կատեգորիաներում չեմ նայում: Մենք պետք է խնդիրը լուծենք, ես հավատացած եմ դրանում, եւ պետք է այդ ուղղությամբ աշխատենք, ես չեմ ընդունում բոլոր այն քննադատությունները, որ այսօր հնչում են իշխանությունների հասցեին, որ իշխանությունների քաղաքականությունը ԼՂ ձգձգմանն է միտված եւ դա է մեր քաղաքականությունը: Սա բացարձակապես սխալ է: Այսօր բոլորս շահագրգռված ենք այս հարցը հնարավորին չափ լուծել, բայց այնպես լուծել, որ մեր ազգային շահերին չհարվածի, Հայաստանին չթուլացնի, ԼՂ այսօր ձեռք բերած հաջողությունները չկորցնի: Տարբեր կրիտերիաներ կան, իսկ եթե կան այլ մոտեցումներ, պետք է դրա շուրջ քննարկումներ լինեն, իշխանությունները լսեն, որ ոչ, մեր նախընտրությունը ոչ թե այդ հարցերն են, այլ այսօր մեր, ենթադրենք, Ադրբեջանի հետ նորմալ հարաբերություններն են, Թուրքիայի հետ սահմանների բաց լինելն են, այդ բոլորը պետք է քննարկվեն: Այնպես որ, իսկապես, ես այդ բոլորին առողջ տեսանկյունից եմ նայում: Ես այն ժամանակ էլ ներգրավված եմ եղել, հիմա էլ եմ, եւ բոլոր ծագած հարցերին եւ հնարավորությունները, որ եղել են, այսպես բաց մտքով եւ առողջ եմ նայել, որովհետեւ չի կարող որեւէ մեկը գնա իր ազգային շահերի դեմ, բոլորի միտումն էլ լավ է եղել եւ ապագայում էլ այդպես է լինելու: Ուղղակի այստեղ մոտեցումների տարբերակ է, դրա համար էլ այդ հարցերին դավաճանական կամ հերոսական կատեգորիաներով պետք չէ նայել, պետք է նայել, որն է մեր շահերից բխում, որն է հնարավոր, որը հնարավոր չի, ինչ ենք կորցնում, ինչ ենք շահում, միջինը որն է եւ այդպիսի առողջ դեբատների արդյունքում է, որ միայն հնարավոր կլինի ճիշտ հավասարակշռված մոտեցումներ ծնվեն, որոնք նաեւ իշխանություններին աջակցություն կլինի, որը եւ վստահություն կներշնչի, որպեսզի ավելի համարձակորեն գործեն միջազգային թատերաբեմում եւ գնալ, իսկապես, հարցի խաղաղ կարգավորման:

Հարց. «Սեվեռնի Կավկազ» - Պրն. Օսկանյան, հարցս մի քիչ դուրս է ընդունված թեմաներից, ուրեմն, Ուկրաինայի սցենարների մեջ բոլորը տեսնում են շատ մեծ մշակվածություն եւ մշակվածություն արեւմուտքում, եւ համարում են, որ հաջորդ նման սցենարների թիրախը լինելու է Հարավային Կովկասը, այսինքն մնացել ենք մենք ու Ադրբեջանը: Արդյո՞ք կիսում եք դուք այդ տագնապները եւ տեսնու՞մ եք մեր ԱԳ նախարարության դերակատարությունները այդ հարցերում:

Վ.Օսկանյան - Գիտեք, ես որեւէ մտահոգություն չունեմ եւ որեւէ կապ չեմ տեսնում այդ բոլորի միջեւ, յուրաքանչյուր երկիր ունի իր հատկությունները, եթե այդ երկրում, իսկապես, պայմանները այնպիսին են, որ նման զարգացումներ ծնելու են` ծնելու են: Ես կարծում եմ, որ այսօր Հայաստանում իրավիճակն ուղղակի հասուն չի նման զարգացումների համար: Մեր իրավիճակը տարբեր է եւ Վրաստանից, եւ Ուկրաինայից, եւ առհասարակ մյուսներից: Ես ուղղակի չեմ տեսնում զուգահեռականներ եւ որեւէ մտահոգություն չունեմ, որ Ուկրաինայի կամ Վրաստանի դեպքերը Հայաստանում նման կրկնություններ կարող է ունենալ, ուղղակի ես կարծում եմ, որ դրա հիմքը չկա;

Հարց. «Կենտրոն» հեռուստատեսություն - Պրն. Օսկանյան, որպես նախորդ թեմայի շարունակություն, ադրբեջանական կողմն անընդհատ խոսում է օկուպացված տարածքների վերադարձման մասին եւ այլ, այսինքն, թե իշխանական թեւը, թե բնակիչներն այդ մասին են խոսում, եւ կարծես թե, իրենց մոտ քննարկման հիմնական առարկան դա է, որ առաջին հերթին պետք է վերադարձվեն այդ տարածքները: ՀՀ արտաքին գերատեսչությունը եւ իշխանությունները ընդհանրապես բանակցությունների ընթացքի մասին եւ մեր դիրքորոշումների մասին շատ քիչ են խոսում: Այ, դուք նշում եք, որ հասարակական քննարկումներ են անհրաժեշտ, բայց ընդամենը կարելի է նշել 96-ի Ազգային ժողովի այդ քննարկումները: Ինչու՞ չկազմակերպել, ենթադրենք, քննարկում Ազգային ժողովում պատգամավորների հետ, որպեսզի պարզենք ի վերջո հասարակության դիրքորոշումը, թե որն է այն, ինչ է ուզում այսօր հասարակությունը, որ տարբերակին է կողմ, որին` դեմ: Թե չէ ստացվում է այսպես դուք բանակցում եք` արտաքին գործերի նախարարները, ի վերջո, երբ որ արդեն որոշակիություններ լինի, պիտի ներկայացվի հասարակությանը` որ ունենք սա, հիմա գնում ենք սրան, թե` չէ:

Վ.Օսկանյան - Չէ, գիտեք, եթե մի ուղղություն կա, որ իշխանությունները հետեւողականորեն դա հետապնդում են եւ ինչ-որ կա այլ ուղղություն, որ հասարակությունը գտնում է, որ դա է ճիշտ, այդ պայմաններում եմ ես ասում, որ նման այլ մոտեցման հասարակական պահանջ կա, դա պետք է դրսեւորվի Ազգային ժողովի միջոցով: Վերջիվերջո, ժողովրդի պատկերը Ազգային ժողովն է, ընտրյալներն են, այնտեղ պետք է դրվի հարցը, այնտեղ բարձրացվի, քննարկվի: Իմ ասածը սա է, մենք ունենք հստակ ուղղություն, գտնում ենք, որ դա ճիշտ է, դա ենք հետապնդում, իսկ եթե կա այլ մոտեցում, որը հասարակությունը գտնում է, որ դա է ճիշտ, դա իր դրսեւորումը պետք է ունենա մամուլում, Ազգային ժողովում եւ իշխանություններին դա հստակ դառնա, որ սխալ ճանապարհի վրա են, պետք է այլ ճանապարհով գնալ: Այդ ժողովրդական պահանջը ես չեմ տեսնում: Դա է իմ ասածը, երբ համեմատություններ ենք անում, ենթադրենք, նախորդ իշխանությունների վարած քաղաքականության հետ: Սա է ընդամենը:

Հարց. «Ազգ» - Պրն Օսկանյան, եւս մի հարց, եթե կարելի է, առնվազն 4-5 տարի է դուք եւ հանրապետության նախագահը նշում եք այն երեք սկզբունքները, որոնցից հետ ճանապարհ չկա ԼՂ կարգավորման հարցում, սակայն զարմանալիորեն շաբաթ օրը ՀՀ վարչապետը հայտարարեց մի նախապայման եւս, նա նշեց, որ բանակցություններում Հայաստանի որեւէ տարածք չպետք է դառնա սակարկության առարկա բանակցություններում, կամ քննարկման առարկա, ես էությունն եմ բերում, կոնկրետ բառերը չեմ հիշում: Այս քննարկումների ժամանակ ինչ-որ ձեւով կրկին այդ հաղորդակցությունների հարց կա, որ վարչապետն այդպես մտահոգված հայտարարություն արեց:

Վ.Օսկանյան - Ես կարծում եմ, հարց են տվել, երեւի, վարչապետը պատասխանել է այդպես: Ես, ճիշտն ասած, չեմ լսել, բայց ենթադրում եմ, որովհետեւ այդպիսի հարց չկա: Վստահ եմ, որ ինչ-որ հարցի պատասխան է եղել, թե չէ, ինքն իրեն վարչապետը հիմք չունի նման հարց բարձրացնելու, որովհետեւ այդպիսի բան չկա եւ վարչապետը լավ տեղյակ է:

Հարց. «Լոս-Անջելես ժամանակ» - Պրն. նախարար, ընդդիմությունը վերջերս ասուլիսներից մեկում տեսակետ հայտնեց, որ Սյուզան Մուրը ՄԱԿ-ում իր ելույթում ասել է, որ բանակցային երկու կողմերին առաջարկներ են եղել եւ իրենք սպասում են այդ առաջարկների պատասխանին: Կցանկանայի ճշտել, եղել է նման առաջարկ, թե` ոչ, եւ նաեւ տեսակետ կա, որ հանրապետության նախագահ Ռ.Քոչարյանը` ինքը առաջարկների փաթեթ է ներկայացրել ԵԱՀԿ-ին եւ դա իրականությանը համապատասխանում է, թե` ոչ:

Վ.Օսկանյան - Ես վերջին շրջանում շատ հստակ ասում էի, որոշ կասկածամտությամբ էր այդ բոլորը նայվում: Ես կարծում եմ, որ իմ ասածները հաստատվեցին ԵԱՀԿ նախարարների որոշումով: Ես ասում էի, որ վերջերս իմ եւ իմ գործընկերոջ բանակցությունների արդյունքում, Պրահայում ծնվել է որոշ հարցերի մի շրջանակ, որը եւ Աստանայում դրվել է նախագահների առաջ, հանձնվել է նրանց ուշադրությանը: Եթե կարդաք ԵԱՀԿ նախարարների որոշումը, որին 52 երկրների նախարարներ հավանություն են տվել, համանախագահներն են այդ տեքստը առաջարկել, այդ բոլորը իրար հետ համընկնում են: Պրահայի այդ չորս հանդիպումները, որոնցից մեկը Ստրասբուրգում տեղի ունեցավ, մենք քննարկել ենք հարցերի լայն շրջանակ, դրանց արդյունքում ստեղծվել է այդ շրջանակը, որը համանախագահները դրել են նախագահների առաջ եւ նախարարների այս որոշման միջոցով կոչ են անում կողմերին, որպեսզի այդ շրջանակը ընդունեն որպես հիմք հետագա բանակցությունները շարունակելու համար: Սա է իրականությունը:

Հարց. - Դուք ասում էիք, որ Հայաստանում իրավիճակը այնպիսին չէ, ինչպես Վրաստանում եւ Ուկրաինայում, կոնկրետ ի՞նչ պարամետրեր ի նկատի ունեք:

Վ.Օսկանյան - Չէ, ես չեմ ուզում խորանամ այդ հարցերի մեջ, դա առանձին քննարկաման առարկա է: Գիտեք, ամեն անգամ, որ այլ երկրում ինչ-որ մի բան է լինում, ինչ-որ տարբեր շրջանակներ միանգամից խանդավառվում են: Միթե պետք է սպասել այլ երկրներում ինչ-որ բաներ լինեն: Եթե հիմք կա Հայաստանում` կլինի, չէ, այլ երկրների հետ ինչու՞ ենք կապում: Ես իսկապես զգում եմ, համոզված եմ, որ Հայաստանը տարբերվում է եւ Վրաստանից, եւ Ուկրաինայից, այդ բոլոր իր խմորումներով, իր զարգացումներով եւ կարծում եմ, որ այսօր Հայաստանում, իսկապես, որեւէ հիմք չկա նման զարգացումների համար: Բայց եկեք նաեւ ճիշտ զուգահեռական անցկացնենք, այսինքն Ուկրաինայում եղել են ընտրություններ, որտեղ արդյունքները, փաստորեն, վիճարկվել են եւ միջազգային դիտորդները հստակորեն ասել են, որ մենք չենք ճանաչում, որովհետեւ խախտումների չափը, ծավալը այնպիսին էր, որ չի արտահայտում Ուկրաինայի ժողովրդի կամքը: Գիտեք, ես կարծում եմ, որ Ուկրաինայի փաստը ընդհանրապես պետք է վերջ դնի մեր ընդդիմության հավակնություններին: Նրանք պետք է համոզված լինեն, որ միջազգային հանրությունը չի վարանում կամ ինչ-որ մեկի խաթրի համար չի կարող իր կարծիքը փոխել: Ուկրաինայի նման հզոր երկրում, եթե նրանք կարողացան համարձակորեն ասել, որ այնքան էր խախտումների չափը, ծավալը եւ կեղծիքները, որ չի արտահայտում ժողովրդի կամքը, նույնը Հայաստանում կասեին: Այդ օրինակը պետք է վերջնականորեն համոզի մեր ընդդիմությանը եւ բոլոր այն մարդկանց, որոնք կասկածով են մոտեցել մեր ընտրություններին, որ մեր ընտրությունները, իսկապես, արտահայտել են մեր ժողովրդի կամքը:

Հարց. - Եթե մենք բոլորս գիտեինք այստեղ, որ այդպես է եւ միջազգային դիտորդները մեծ չափով այնտեղ թերություններ են նկատել, ինչու՞ Հայաստանն ամենաբարձր մակարդակով շնորհավորեց այն մարդուն, որի ընտրությունը հենց մենք կասկածի տակ էինք դնում միջազգային դիտորդների հետ միասին:

Վ.Օսկանյան - Այստեղ նախագահն այդ հարցին անդրադարձավ, ես էլ եմ առիթ ունեցել դրա մասին ասել, նույնը կրկնեմ. զուտ իրավական տեսանկյունից ես կարծում եմ, որ մեր դիրքորոշումը խոցելի չէ: Իրավական տեսանկյունից, կա երկիր, կա ընտրական հանձնաժողով, պաշտոնապես հայտարարել է արդյունքները: Շնորհավորել ենք: Վաղը կլինի ընտրություն, կսպասենք ընտրական հանձնաժողովի արդյունքների հայտարարությանը: Ես ձեզ վստահեցնում եմ, այն պահին, որ ԿԸՀ-ն արդյունքները կհայտարարի, Հայաստանը կշնորհավորի նրանց կողմից հայտարարված հաղթողին: Սա է, այնպես չէ, որ Հայաստանը շուտ է շնորհավորել, կամ ինչ-որ քաղաքական որոշում է եղել: Ոչ, իրավականորեն ԿԸՀ-ն հայտարարել է, որ այդ երկրում հաղթողը սա է, Հայաստանը շնորհավորել է: Վաղը նոր հայտարարություն կլինի ընտրությունների արդյունքում, անկախ նրանից, թե ով է, Հայաստանը նույնպես կշնորհավորի: