Անժելա Թովմասյան - Բարեւ ձեզ, նախ ուզում եմ խորին շնորհակալություն հայտնել պրն. Օսկանյանին, որ հրավերն ընդունեց: Մի փոքր, այսպես, կանացի նախաբանով պետք է սկսեմ. նրանք, ովքեր չգիտեն եւ նրանք, ովքեր, որ գիտեն, ուղղակի, հիշեցնեմ, որ «Հայելի» ակումբում ապրիլի 7-ին ընտրություն տեղի ունեցավ եւ կին լրագրողները իրենց ձայնն էին տվել արժանավայել կեցվածքով տղամարդու, քաղաքական գործչի, գործարարի եւ ձայների մեծամասնությամբ այդ պատվին արժանացել էր պարոն Օսկանյանը, որի համար մեկ անգամ եւս շնորհավորում եմ: Պարզվում է, կանանց, այն էլ քննադատ կին-լրագրողների ուշադրությանը արժանանալը նաեւ պարոն Օսկանյանի համար պատիվ է, թեպետ նա ասաց, որ չէր էլ կասկածում, որ մեր կանայք այդպիսի բարձր ճաշակ ունեն: Ի դեպ, պարոն Օսկանյանը մեզ հենց այդ օրը խոստացել էր, որ հյուր կլինի եւ այստեղ գալով, ապացուցեց, որ, իսկապես այդպիսին է եւ ճիշտ են ընտրել: Պարոն Օսկանյանը իր խոսքի տերը լինելով, այսօր, իսկապես, մեր կողքին է, որի համար մեկ անգամ եւս խորին շնորհակալություն եմ հայտնում: Իբրեւ նախաբան, պարոն Օսկանյան, կխնդրեի, որպեսզի խոսեիք արտգործնախարարության, առաջիկայում մեր դիվանագիտության անելիքների մասին: Եւ կխնդրեի նաեւ Հայաստան-Սփյուռք երրորդ համաժողովին անդրադառնալ, ինչ սպասելիքներ ունեք:

Վ.Օսկանյան - Նախ, շնորհակալություն հրավերի համար, նաեւ շնորհակալություն մրցանակի համար: Հիմնականում, իհարկե, այժմ դանդաղ շրջան է դիվանագիտության մեջ, բոլորը կամ պատրաստվում են արձակուրդների, կամ արդեն արձակուրդում են: Հիմնական մի կարեւոր այցելություն ունենք, դա Մեթյու Բրայզայի այցն է տարածաշրջան: Երեւի թե, այս ամսվա վերջերին դա կլինի: Ինձ մի այց է մնացել, ես երեքշաբթի օրը կմեկնեմ Բոսնիա-Հերցեգովինա` աշխատանքային այցով: Երկար ժամանակ էր այս այցը ծրագրվում էր, ուղղակի, մի քանի անգամ հետաձգվել է, բայց նաեւ հետաքրքրական զուգադիպություն կա այս այցի հետ, որ մեր թենիսի հավաքականը Դեյվիս Գավաթում է խաղում` Բանիա Լուկայում եւ նրանց առաջին խաղին ես մասնակցություն եմ ունենալու որպես դիտորդ: Թենիս խաղում եմ, բայց ոչ այդ մակարդակի, այնպես որ, կմասնակցեմ խաղին որպես դիտորդ, նաեւ կլինի աշխատանքային այցը: Դրանից հետո արտասահմանյան այցեր համարյա չկան:

Սսեպտեմբերից ես կարծում եմ, որ բավական ակտիվ ժամանակահատված կլինի, առաջին կեսում հատկապես, հիմնականում մենք զբաղված կլինենք Հայաստան-Սփյուռք խորհրդաժողովով, երրորդն է սա եւ ահագին մեծ նշանակություն է տրվում այս խորհրդաժողովին, որովհետեւ այն տարբերվելու է նախորդներից իր տնտեսական կոմպոնենտով եւ դա ենթադրում է Հայաստանի գյուղական շրջանների զարգացման ծրագիրը, որտեղ Սփյուռքը իր ներգրավվածությունն է ունենալու, մասնակցությունն է ունենալու եւ սեպտեմբերին հենց այդ խնդիրը կլինի օրակարգում, բայց մինչ այդ նախապատրաստական աշխատանք կլինի: Մենք կունենանք մինչեւ սեպտեմբերի 18-ը կոնկրետ գյուղերի հովանավորներ եւ մենք խնդիր ենք դրել 50 գյուղով սկսել: Հիմնական գաղափարախոսությունը այս ծրագրի կայանում է նրանում, որ պետք է ցուցաբերվի ամբողջական մոտեցում, ոչ թե հատվածական եւ նաեւ սփյուռքյան այս մասնակցությունը գալու է լրացնելու այն ամենին, ինչ որ արվում է արդեն Հայաստանի կառավարության, միջազգային կազմակերպությունների կողմից եւ նաեւ, ինչու չէ, սփյուռքահայ կազմակերպությունների եւ անհատների կողմից: Այս ծրագրի հիմնական նպատակն է այդ բոլորը կոորդինացնել, առավել նպատակային դարձնել եւ այդ բոլորի վրա կառուցելով, դարձնել, գոնե այդ սկզբնական 50 սահմանամերձ գյուղերում, գյական շրջանների զարգացումը առավել ամբողջական: Այսինքն, եթե հազարամյակի մարտահրավերի ծրագիրը նախատեսում է միայն ճանապարհ եւ իռիգացիոն ցանց եւ պատկերացրեք, որ եթե ոչինչ չարվի, կամ ուղղակի բնական հունում թողնվի բյուջեի հնարավորություններով, որոնք բավականին սահմանափակ են, հինգ տարի հետո, փաստորեն այդ գյուղը մտնելուց, տեսնելու ենք, որ լավ ճանապարհ ունի, լավ իռիգացիոն ցանց, միգուցե եւ նորմալ դպրոց, բայց մյուս խնդիրները չեն լուծվել, այս ծրագրի հիմնական գաղափարախոսությունը այն է, որ գոնե այդ հիսուն գյուղերով, որ սկսում ենք, այնտեղ զարգացումը լինի ամբողջական: Այսինքն, հինգ տարի հետո, այդ գյուղը մտնենք, գյուղը ունենա նորմալ ճանապարհ, նորմալ իռիգացիոն ցանց, խմելու ջուր, հոսանք, նորմալ դպրոց, նորմալ բուժկենտրոն, մշակութային կենտրոն եւ այլն: 12 ենթակառուցային կատեգորիաներ են նշանակվել եւ այդ ուղղությամբ մենք աշխատում ենք հովանավորներ գտնել եւ ասեմ, որ դրական է ընթացքը եւ հույս ունենք, որ իսկապես խորհրդաժողովի օրը մենք կունենանք հիսուն հովանավոր, դրանով էլ ծրագիրը կսկսվի:

Այնպես որ, այս պահի դրությամբ մեր ուշադրությունը Հայաստան-Սփյուռք խորհրդաժողովի վրա է, բայց ես ակնկալում եմ, որ այս տարին բավական ակտիվ տարի է լինելու` դիվանագիտական առումով: ԼՂ հարցում, թերեւս, անորոշություններ կան: Հույս ունենք, որ Մեթյու Բրայզայի այցի ընթացքում որոշ ճշգրտումներ կմտցվեն, բայց համենայն դեպս, դժվար է այս պահին կանխատեսել, թե ԼՂ հետ կապված հաջորդ քայլերը ինչ են լինելու:

Ա.Թովմասյան - Այս վերջին հայտարարությունները ԼՂ հետ կապված, պարոն Օսկանյան որեւէ անակնկալ կար՞ մեր դիվանագիտության համար, թե ամեն ինչ պարզ էր:

Վ.Օսկանյան - Նայեք, բովանդակության առումով, իհարկե անակնկալ չէր կարող լինել, որովհետեւ մենք ենք բանակցել, գիտենք այնտեղ ինչ կա: Անակնկալը կարող է թվալ այն էր, որ համանախագահները բացեցին բովանդակությունը: Իհարկե, մենք ինֆորմացիա ունեինք, որ համանախագահները իրենց ներսում քննարկում են բովանդակությունը բացելու հարցը, իրենց Վիեննայի հանդիպման ընթացքում, բայց, թերեւս, մինչեւ այդ պահը մեզ ոչինչ չէին հաղորդել, բայց այդ խոսակցության մասին մենք տեղյակ էինք: Այնպես որ, մեզ ամբողջությամբ անակնկալ չէր, որ նրանք բացեցին բանակցային դրույթները, դրանից հետո եղավ Մեթյու Բրայզայի հարցազրույցը: Մեծ հաշվով, ես որեւէ խնդիր չեմ տեսնում, նույնիսկ կարծում եմ, որ այս բոլորը լավ է, որպեսզի մենք կարողանանք նաեւ մեր հասարակության մեջ առողջ քննարկում ծավալել այս հարցերի կապակցությամբ:

Ա.Թովմասյան - Այդ հայտարարությունների հետ կապված, մեր իրականության մեջ որոշ կուսակցականներ բավականին կտրուկ արտահայտվեցին: Ի՞նչ եք կարծում, եթե նման կարգի որոշումներ, բանակցություններ ընթանան, մեր հասարակությունը հիմա պատրա՞ստ է:

Վ.Օսկանյան - Բնական է, որ տարբեր կարծիքներ պետք է լինեն, հասարակության մեջ լինելու են հատվածներ, որոնք դեմ են լինելու: Այս պահի դրությամբ ես որեւէ փորձ չեմ անում, չեմ էլ անելու որեւէ մեկին, առավել եւս մեր ժողովրդին համոզելու, որ այն դրույթները, որ այդ փաստաթղթում կան, պետք է ընդունել, որովհետեւ ադրբեջանական կողմը դեռեւս չի ընդունել: Եթե այդ փաստաթուղթը մեզ համար իդեալական փաստաթուղթ լիներ` իր ամեն ինչով, անկախ նրանից, թե Ադրբեջանը ընդունել է, թե` չէ, ես կսկսեի համոզել եւ եթե իդեալական է, արդեն համոզելու կարիք էլ չէր լինի: Բայց սա կոմպրոմիսային փաստաթուղթ է, ինչ, որ կա, որի նկատմամբ մենք շատ հստակ ասել ենք, որ այդ դրույթները գտնում ենք, որ համապարփակ են, հավասարակշռված են, ճիշտ փոխադարձ զիջումների ֆորմուլա են գտել եւ մեզ համար կարող է սա բանակցությունների հիմք լինել, բայց սա իդեալական չի: Դրա համար, եթե ադրբեջանական կողմը իր համաձայնությունը չի տվել, ինչու՞ մենք պետք է սկսենք մեր ժողովրդին հիմա համոզել, որ այս փաստաթուղթը լավն է, եկեք ընդունենք: Դեռեւս, այդ փուլում չենք: Մենք կմտնենք այդ փուլը, երբ արդեն երկու կողմերի, երեք կողմերի միջեւ կա համաձայնություն եւ մենք մտնում ենք ժողովրդին, քաղաքական ուժերին համոզելու շրջան: Մենք դեռեւս այդտեղ չենք:

Ա.Թովմասյան - Նախորդ խոսքից ելնելով, տնտեսական համաժողով է, Հայաստան-Սփյուռք համաժողով է լինելու եւ տնտեսական ներդրումներ կատարելուց նախկինում ասում էին, որ հարկային դաշտում խնդիրներ են ունենում: Այ հիմա, ուղղակի շփումներից ի՞նչ եք նկատում, փոխվե՞լ է, դրական իմաստով կա՞ տեղաշարժ:

Վ.Օսկանյան - Սփյուռքի մտահոգությունը այսօր երկու շերտ ունի, երկրորդ շերտը դա նոր շերտն է, որը մի կողմից լավ է, որ այդ շերտը ավելացել է, նշանակում է, որ Հայաստանում էլ արդեն արժեքի եւ հարստության կուտակում կա եւ Սփյուռքը դա նկատում է եւ ուզում են, որ դա նույնպես օգտագործվի Հայաստանի զարգացման խնդիրներում: Ես կանդրադառնամ այդ շերտին, բայց առաջին մտահոգությունների շերտը մնում է` դա վստահությունն է, չարաշահումներն են, թափանցիկությունն է, այն ինչ, որ մենք անում ենք: Այդ բոլորը կան: Իհարկե, այստեղ շատ բան կախված է, թե այդ ծրագիրը իրականացնելու ինչպիսի մեխանիզմներ կլինեն, ինչպիսի կառույցներ, ինչքանով Սփյուռքը ինքը ներգրավված կլինի` իր գումարը տնօրինելու համար: Ես կարծում եմ, որ մենք չենք կարող անտարբեր լինել այդ մտահոգությունների նկատմամբ եւ այն կառույցը, որը մենք քննարկում ենք, որը եւ կիրականացնի այս գյուղական ծրագիրը, կհամապատասխանի եւ կընդառաջի, հաշվի կառնի այդ բոլոր մտահոգությունները:

Երկրորդ շերտը, դա մեր մասնավոր հնարավորությունների օգտագործումն է, այսինքն Հայաստանի գործարարների, ով արդեն հնարավորություններ ունի եւ Սփյուռքը արդեն այդ խնդիրը դնում է: Ասում են, եթե մեր առաջ խնդիր եք դնում հիսուն գյուղի հովանավորություն վերցնելու, մենք կուզենայինք տեսնել այնտեղ նաեւ Հայաստանի գործարարների ներգրավվածությունը եւ, բարեբախտաբար, ես պետք է ասեմ, որ մեր մոտ տալու այդ կուլտուրան ձեւավորվում է, հիմնադրամը դրա լավագույն ապացույցն է, տարբեր բարեգործական ծրագրերը նույնպես դրա վկայությունն են եւ իմ խորհրդակցությունները նախնական մեր գործարարների հետ այս գյուղական ծրագրի հետ կապված, ասեմ, որ բավական քաջալերական է եւ ներշնչող:

Հարց. ԱԼՄ - Հնարավոր է, որ Մեթյու Բրայզայի տարածաշրջան այցի ընթացքում նախագահների հանդիպման պայմանավորվածություն ձեռք բերվի:

Վ.Օսկանյան - Չեմ կարծում, ուղղակի, հեռանկարում դեռեւս նախագահների հանդիպում մենք չենք տեսնում, բայց ոչինչ պետք չէ բացառել: Ես չգիտեմ, Մեթյու Բրայզան ինչպիսի առաջարկներով է գալու: Ես կարծում եմ, որ իրը կլինի առավել ճանաչողական, որովհետեւ իր առաջին այցն է, որպես այդպիսին, այդ պաշտոնում նշանակվելուց հետո: Խիստ կասկածում եմ, որ իր այցի ընթացքում, ինչ-որ նման պայմանավորվածություններ ձեռք կբերվեն:

Հարց. Ժամանակ - Պարոն Օսկանյան, Մեթյու Բրայզան հայտարարեց, որ շրջանակային համաձայնագիրը բանակցությունների սեղանին է, բայց երկու օր առաջ Մինսկի խմբի Ռուսաստանի համանախագահ Մերզլյակովը հայտարարեց, որ ոչ մի շրջանակային փաստաթուղթ չկա:

Վ.Օսկանյան - Ես կարծում եմ, որ շրջանակային բառի օգտագործման մեջ պրոբլեմ կա: Երեւի թե Մերզլյակովը նկատի ուներ այն ծավալուն փաստաթուղթը, որ պետք է ծնվի այս սկզբունքների շուրջ շրջանակային պայմանագրի կամ փաստաթղթի համաձայնեցումից հետո: Երեւի թե, նկատի ուներ, որ դա չկա, բայց, որ այսօր սեղանի վրա կա փաստաթուղթ` սկզբունքների վերաբերյալ, դա հարցականի տակ դնել, ես կարծում եմ, որ ուղղակի անիմաստ է, նույնիսկ դրա բովանդակությունը երեկ համանախագահները միասնաբար բացել են եւ ներկայացրել:

Հարց. ԱՐ - Պարոն Օսկանյան, դուք նշեցիք, որ այդ փաստաթղթի մասնակի գաղտնազերծումը հասարակության համար հնարավորություն է կարծիք արտահայտել, այդ դեպքում ինչու՞ ամբողջական փաստաթուղթը չհրապարակել:

Վ.Օսկանյան - Ամբողջականի հրապարակումը իր մեջ կարող է վտանգ պարունակել, որ կողմերից մեկը, ուղղակի, հրաժարվի կոնկրետ այդ փաստաթուղթը քննարկելուց: Ես կարծում եմ, որ հիմնական պատճառը դա է: Բայց ասեմ, համանախագահների ասածը եւ իմ հարցազրույցը եթե դնեք կողք-կողքի, դուք կունենաք բանակցությունների բովանդակության հարյուր տոկոսանոց իսկական պատկերը: Այնտեղ որեւէ մոխրագույն մաս, grey area չի մնում: Իրոք, ամբողջական պատկերը կունենաք:

Հարց. ՀՀ - Հայաստանը շարունակու՞մ է պնդել փաստաթղթի ընդունելի լինելը նույնիսկ այն բանից հետո, երբ ԼՂՀ բարձրաստիճան այրերն այն անընդունելի են համարում:

Վ.Օսկանյան - Գիտե՞ք, ես Ղարաբաղի վերջին այդ հայտարարությանը տեղյակ չեմ, որ այդպես կտրուկ ասել են, որ նրանք համաձայն չեն: Գիտե՞ք, Ղարաբաղը անմիջական մասնակցություն այդ փաստաթղթի շուրջ քննարկումներում չունի, սա փաստ է, բայց Ղարաբաղի իշխանությունները նախագահի եւ արտաքին գործերի նախարարների մակարդակով հարյուր տոկոսով տեղյակ են բովանդակությանը: Եւ յուրաքանչյուր քայլ, որ արվել է, նրանց տեղյակ է պահվել: Չեմ կարող ասել, որ նրանք ամեն քայլին ասել են, որ այո, համաձայն ենք, բայց տեղյակ եղել են, թե հայկական կողմը ինչ է անում բանակցություններում: Ես կարծում եմ, որ մեծ հաշվով այն սկզբունքները, որ կան այդ փաստաթղթում, հայկական կողմի համար ընդունելի սկզբունքներ են:

Հարց. Հայկական Ժամանակ - Մեթյու Բրայզան հայտարարել է, որ տարածաշրջան է գալու նոր առաջարկություններով, այդ առաջարկություններին ի՞նչ եք ասելու Դուք, Հայաստանն ի՞նչ ունի ասելու:

Վ.Օսկանյան - Գիտե՞ք, մենք վերահաստատելու ենք մեր դիրքորոշումը, ասելով, որ այն, ինչ, որ այսօր սեղանի վրա կա, որովհետեւ այն, ինչ, որ կա` դա Հայաստանի տարբերակը չէ, այն ծնվել է երկու տարվա բանակցությունների արդյունքում: Այսինքն համանախագահները, լսելով հայկական դիրքորոշումները, ադրբեջանական դիրքորոշումները, սինթեզել են այդ բոլորը եւ ներկայացրել են որպես միջին լուծում, որը հաշվի է առնում կողմերի մտահոգությունները, բայց միաժամանակ զիջումներ է պահանջում երկու կողմերից: Այդ փաստաթղթի նկատմամբ մենք Բուխարեստում դրական կարծիք ենք հայտնել, Ադրբեջանը` բացասական: Սա փաստ է, ուղղակի: Մենք վերահաստատելու ենք, որ այդ սկզբունքները, ինչքան էլ, որ իդեալական չեն մեզ համար, դժվար կլինի նույնիսկ դրա իրականացումը, դժվար կլինի քաղաքական ուժերին համոզելը, դժվար կլինի ժողովրդին համոզելը, բայց մենք պատրաստ ենք վերցնել այդ քաղաքական պատասխանատվությունը եւ այդ սկզբունքների հիման վրա շարունակել բանակցությունները եւ հասնել խաղաղ լուծման: Մենք հույս ունենք, որ Մեթյու Բրայզան դրական մեսիջներով կգա Բաքվից: Մենք նոր բան չունենք ասելու, վերահաստատելու ենք մեր դիրքորոշումը:

Հարց. Պանարմինիան. - Քաղաքական շրջանակներում լուրեր են տարածվում, որ Դուք պատրաստվում եք մասնակցել, Ձեր թեկնածությունն առաջադրել 2008թ. նախագահական ընտրություններին, կա՞ նման ծրագիր:

Վ.Օսկանյան - Ես հետեւյալը կարող եմ ասել իմ հետագա անելիքների նկատմամբ, ես կարծում եմ, որ, դեռեւս, կարող եմ իմ մասնակցությունը բերել Հայաստանի գործընթացներում, պետականության կառուցման, զարգացման խնդիրներին, բայց այդ մասնակցությունը ինչպիսի դրսեւորումներ կարող է ունենալ, այս պահին ես չեմ կարող ասել եւ դրա մասին, կարող եմ ասել, որ չեմ էլ մտածել: Ես այս պահին կենտրոնացել եմ իմ աշխատանքի վրա, իմ առաջ, իսկապես, լուրջ խնդիրներ կան, Հայաստան-Սփյուռք խորհրդաժողովն է, ԼՂ հարցն է, արտաքին քաղաքականությանը վերաբերող հարցերը, այնպես որ, իմ ուշադրությունը այսօր, իսկապես, իմ աշխատանքի վրա է: Մի բան ինձ համար հստակ է, այն, ինչ, որ ես ասացի: Ուզում եմ ներգրավված լինել` բերելով իմ նպաստը, բայց դա ինչպիսի դրսեւորում կունենա ժամանակը ցույց կտա:

Ա.Թովմասյան - Ե՞րբ, ասենք աշնանը հնարավո՞ր է որոշակի հստակություն:

Վ.Օսկանյան - Գիտեք, դժվար է ասել, ես ժամկետներ չեմ կարող նշել:

Հանրային Ռադիո - Պարոն Օսկանյան, չնայած հայկական կողմի (լրագրողների) հոռետեսական կանխատեսումներին, Բաքու-Ջեյհանը կառուցվեց, այն գործում է: Կկառուցվի հավանաբար նաեւ գազատարը, Կարս-Ախալքալաք երկաթգիծը: Հայաստանը այս ամենի դիմաց ինչ է դնելու, որպեսզի Ադրբեջանի զարգացումը մեզանից շատ արագ չընթանա:

Վ.Օսկանյան - Մեր ռեսուրսների վրա: Ես կարծում եմ, որ դեռեւս մենք մեծ ռեսուրսներ ունենք, ներքին ռեսուրսներ, սփյուռքյան ռեսուրսներ եւ միջազգային ռեսուրսներ, երեք ուղղությամբ էլ մենք, իսկապես, շատ բան ունենք անելու եւ քիչ առաջ հարց տրվեց, ընտրությունների հետ կապված ու հիմա բովանդակային հարց է դրվում: Ես ուզում եմ այդ երկուսը իրար կապել, որ այսօր մեր խնդիրը պետք է լինի ոչ թե գնալ այն բանի հետեւից, թե որ քաղաքական ուժը պետք է ստանձնի պատասխանատվություն այս երկիրը ղեկավարելու, մենք պետք է գնանք այն բանի հետեւից, թե ինչպիսի խնդիրներ պետք է դնենք մեր առաջ հաջորդ տասնամյակի համար:

Մենք մի փուլ ենք ավարտում, մտնելու ենք նոր փուլ: Ես այդ փուլը չափում եմ կամ բնորոշում եմ նրանով, որ հանրապետության նախագահը իր երկու հինգ տարին ավարտում է, չունի երրորդի հնարավորություն, նախագահը պետք է փոխվի: Մենք նաեւ պետք է կարողանանք մեր առաջ լուրջ խնդիրներ դնել: Նախագահի առաջին ընտրությունից երկրորդ ընտրություն հստակորեն շարունակականության խնդիր կար, որովհետեւ ծրագրեր կային, որոնք սկսել էր նախագահը եւ պետք է ավարտին հասցներ: Դրանց մի մասը հասցվել է, մյուս մասը` դեռեւս, ընթացքի մեջ է, այնպես որ, շարունակականության խնդիրը դեռեւս մնում է, բայց նաեւ մեր առաջ կա մի ավելի մեծ խնդիր` երկիրը դնել որակական նոր հարթակի վրա: Եւ այդ հնարավորությունը մենք այսօր ունենք: Դրա համար ես պետք է ուզենայի, որ մեր մտավորականությունը, մեր ժուռնալիստները կարողանան այդ խնդիրները ձեւավորեն հաջորդ մեկ ու կես տարվա ընթացքում: Ոչ թե քաղաքական ուժերի վրա կենտրոնանան, այլ կենտրոնանան խնդիրների վրա եւ հետո տեսնեն, թե որ խնդիրը որ քաղաքական ուժը կկարողանա լուծել, քաղաքական կամք ունի, թե` չունի, պատրա՞ստ է դա անելու: Եթե ունի պատրաստակամություն, արդյո՞ք հնարավորություն ունի: Խնդիրները մեզ պետք է առաջնորդեն, ոչ թե քաղաքական ուժերը, կամ անհատները: Եւ այդ խնդիրները բազմաթիվ են:

Ռեսուրսների առումով. տեղական ռեսուրս եմ ես համարում երկրորդ սերնդի բարեփոխումները: Այսօր մեր տնտեսական դրական արդյունքների հիմնական պատճառը այն է, որ մենք համարձակություն ունեցանք առաջին օրվանից լուրջ տնտեսական եւ քաղաքական ռեֆորմներ անել, ավելի շատ տնտեսական, քան` քաղաքական: Տնտեսական առումով, իսկապես, մեծ ռեֆորմներ են իրականացվել, դժվարին, եւ այսօր մենք դրա պտուղները քաղում ենք: Բայց այդ բոլորը միասին վերցրած դեռ առաջին սերնդի բարեփոխումներ են: Մենք պետք է մտնենք երկրորդ սերնդի բարեփոխումների մեջ: Եթե կարողացանք դա անել, հավատացեք, միայն ներքին տնտեսական ռեսուրսները բազմապատկվում են, չեմ ասում կրկնապատկվում են` բազմապատկվում են: Ռեսուրս է նաեւ մեր ժողովրդավարական գործընթացները, այնտեղ նույնպես մենք երկրորդ սերնդի քաղաքական ռեֆորմների մեջ պետք է մտնենք եւ երկրորդ սերնդի ռեֆորմները այն ռեֆորմներն են, որ առաջին հերթին կարող է խփել էլիտայի քաղաքական եւ տնտեսական շահերին: Այ, որ քաղաքական ուժը, որ կունենա այդ համարձակությունը` խնդիրը սա է:

Երկրորդ ռեսուրսը դա սփյուռքյան ռեսուրսն է: Այսօր, իմ գնահատականով, սփյուռի ռեսուրսի հազիվ մեկ-երկու տոկոսն ենք օգտագործել: Ինչու՞, որովհետեւ կա այն մյուս մտահոգությունները, վստահությունը երկրի նկատմամբ, չարաշահումները եւ այլն: Ահավասիկ, այդ ռեֆորմները, Հայաստան-Սփյուռք նոր որակական հարաբերությունները, ճիշտ քաղաքական ուժը, որ կկարողանա ներգրավել սփյուռքին: Այդ բոլորը կբերի նաեւ սփյուռքի ռեսուրսների առավել մեծ ներդրմանը:

Երրորդը, դա միջազգային ռեսուրսներն են, որոնք կախված են հենց առաջին եւ երկրորդ սերնդի ռեֆորմների հետ: Եթե մենք դա կարողացանք անել Հայաստանի մեջ նպաստ ստանալու, Հայաստանի հեղինակությունը բարձրացնելու, առավել վստահելի է դառնալու Հայաստանը, հուսալի պարտնյոր է լինելու ուրիշների համար եւ ներդրումների ավելի մեծ հոսք է լինելու: Ես չեմ ուզում ինձ սխալ հասկանաք, որ ինչ-որ բան չկա, ինչ-որ նոր բան ենք սկսելու: Ոչ, մեծ աշխատանք է արվել, դրա արդյունքները կան այսօր, տնտեսական-քաղաքական, բայց եթե հարցը կապում ենք Բաքու-Ջեյհանի հետ, Ադրբեջանի մեծ հնարավորությունների հետ, մենք ուրիշ ռեսուրս չունենք, քան այդ երեկ հարթակների վրա եւ մենք դրա համար պետք է կարողանանք հաջորդ ընտրությունների նախաշեմին եւ ընտրություններով երկիրը դնել որակապես նոր մակարդակի վրա: Բայց որպեսզի մենք կարողանանք ճիշտ կողմնորոշվել, այսօրվանից պետք է հարցերը ճիշտ դրվեն եւ ձեր աշխատանքը ոչ թե հիմնականում անհատների հետեւից գնալն է, այլ` հարցերի հետեւից: Հարցերը պետք է որոշեն, թե այս երկիրը ովքեր պետք է ղեկավարեն:

Հարց. Հանրային ռադիո. - Պարոն Օսկանյան, հարցս շարունակեմ ձեր նշած գործոններից մեկի վերաբերյալ: Ուզում եմ անդրադառնալ ժողովրդավարության գործընթացին, բարեփոխումներին: Օր օրի ավելի են բռնությունները շարունակվում լրագրողների նկատմամբ, ընտրությունները շարունակաբար կեղծվում են, որն է ձեր լավատեսությունը, որ կարող է ինչ-որ բան փոխվել:

Վ.Օսկանյան. - Ժողովրդի ավելի լայն ներգրավվածությունը, ձեր ավելի առողջ հարցերի ներկայացումը, քննարկումը, օբյեկտիվ լինելը, սկզբունքային լինելը, իրավունքի նկատմամբ հետեւողական լինելը, ձեր իրավունքները, մեր իրավունքները պաշտպանելու մեր սկզբունքայնությունը: Ես կարծում եմ, որ այդ բոլորի, իսկապես, ժամանակը եկել է:

Հարց. «Երկիր» թերթ. - Պարոն Օսկանյան, Ձեր նշած քաղաքական դրսեւորումներից մեկը կարո՞ղ է այն քայլը լինել, որ Դուք անդամագրվեք որեւէ կուսակցություն եւ մասնակցեք խորհրդարանական ընտրություններին:

Վ. Օսկանյան.- Անկեղծ ասած, այս պահի դրությամբ դա չի երեւում: Ես` ինքս չեմ մտածել, ինձ որեւէ մեկը չի մոտեցել: Այս պահի դրությամբ, սա է իրավիճակը:

Հարց. «Պոիսկ». - Պարոն Օսկանյան, եթե գրավյալ տարածքները չի կարելի վերաբնակեցնել, ապա ինչու՞ մեր կառավարությունը ծրագիր չի մշակում, որպեսզի Ղարաբաղի բնակչությունը գոնե կրկնապատկի: Չէ որ, այնտեղ սպասվում է հանրաքվե, այնտեղ առնվազն մի քառորդ միլիոն հայ պետք է լինի: Միգուցե սփյուռքի հայերին հնարավոր է, Ղարաբաղը դրանց համար է: Օրինակ Իրաքի հայերին եթե առաջարկեն, միգուցե շատերը գան, այստեղ ապրեն: Ինչու՞ այդպիսի ծրագիր չեք նախաձեռնում:

Վ.Օսկանյան.- Գիտեք, ես կարծում եմ, Ղարաբաղի բնակեցման ծրագիր կա: Ես համաձայն եմ, որ այնտեղ լուրջ աշխատանք պետք է տարվի:

Հարց. «Լրագիր». - Պարոն Օսկանյան, նշեցիք, որ պետք է գնալ այն խնդիրների ուղղությամբ, որ քաղաքական ուժերը պետք է լուծեն: Տրամաբանության մեջ տեղավորվում է պաշտպանության նախարարի կուսակցականացումը:

Վ.Օսկանյան.- Գիտեք, ես չեմ ուզում որեւէ մեկնաբանություն տալ իմ գործընկերների արարքների կամ նրանց որոշումների հետ կապված: Յուրաքանչյուրը իր որոշումը պետք է կայացնի, թե ինչպիսի մասնակցություն կուզենա ունենալ Հայաստանի քաղաքական կյանքում: Սերժ Սարգսյանը եթե որոշել է այդ ճանապարհով գնալ, դա իր անձնական որոշումն է: Ես` ինքս, չէի ուզենա դա մեկնաբանել:

Հարց.- «Ազատություն» ռադիոկայան-Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Լիբանանում տեղի ունեցող իրադարձությունները, քննարկել եք դա Հայաստան այցելած Լիբանանի արտգործնախարարի հետ:

Վ.Օսկանյան.- Արտգործնախարարը, գիտեք, Հայաստանում էր: Նա ուշ երեկոյան ըստ ծրագրի պետք է ուղիղ չվերթով Երեւանից Բեյրութ մեկներ, բայց օդանավակայանը փակվելու պատճառով չկարողացավ: Առավոտ շուտ մեկնեց Վիեննա, այնտեղից կգնա Կահիրե, որտեղ նաեւ վաղը տեղի կունենա Արաբական լիգայի արտգործնախարարների հանդիպում: Նախարարի հետ, իհարկե, այդ հարցը երեկ բավականին երկար քննարկել ենք:

Ասեմ, որ բավական մտահոգիչ է եւ մեր դիրքորոշումը հետեւյալն է, որ նախ, մենք դատապարտում ենք ցանկացած բռնարարք, լինի պատանդ վերցնելը, լինի ուժի օգտագործում, հատկապես երբ այդ ուժի օգտագործումը համաչափ չի ստեղծված իրավիճակին, առավել եւս, երբ այդ ուժը օգտագործվում է ինֆրաստրուկտուրայի ոչնչացման եւ նաեւ դրա արդյունքում, որ տալիս է բազմաթիվ զոհեր: Մեր ցանկությունն է տեսնել, որ զսպվածություն ցուցաբերվի այդ տարածաշրջանում, որովհետեւ փխրուն տարածաշրջան է: Նաեւ մեր ցանկությունն է տեսնել հնարավորին չափ արագ միանշանակ զինադադարի հաստատում եւ բանակցությունների թեկուզեւ անուղղակի վերսկսում: Սա կարծում ենք, որ ցանկալի տարբերակ կլինի:

Հարց. «Հայկական ժամանակ» օրաթերթ. - Պրն. Օսկանյան, Հայաստանի զարգացումը, Ադրբեջանի հարստությանը հակակշիռ լինելը կախված է ընտրություններից, կարծում եմ համաձայն եք: Եթե հաջորդ ընտրությունները նույնպես ժողովրդավար, ազատական չանցնեն, հնարավոր է, որ Դուք ընդդիմանաք, դառնաք ընդդիմություն:

Վ.Օսկանյան. - Նախ ասեմ, որ ես համաձայն չեմ առաջին քո գնահատականի հետ, որ այդ բոլորը կախված է ընտրություններից. ոչ, այդ բոլորը պետք է կանխորոշեն ընտրությունները: Եթե այդպես մտածենք, ուրեմն իմ ամբողջ ասածը տեղ չհասավ: Ես այս ամենը ասում եմ միջազգային հարաբերությունների կոնտեքստում, Ադրբեջանի հետ մրցակցության կոնտեքստում, տարածաշրջանում լիդեր լինելու կոնտեքստում:

Իսկապես, շատ ափսոս կլինի, այստեղ նաեւ բազմաթիվ ընդդիմադիր թերթերի ներկայացուցիչներ կան, կարող է տարբեր գնահատականներ ունենաք, բայց հավատացեք, որ հարաբերակցության մեջ, այն, ինչ, որ այսօր մենք կանք, մեր հարեւանների հետ համեմատած, մենք վատ չենք, նույնիսկ կարող եմ ասել, լավ ենք: Ոչ միայն թվերով, այլեւ վիզուալ այդ բոլորը, իրոք, երեւում է, որ մենք այսօր առաջատար ենք այս տարածաշրջանում եւ դա եղել է ի գին մեծ զոհողությունների: Բայց դա լավագույն ապացույցն է, ես կարծում եմ, այն բանի, որ մենք կարող ենք, իսկապես մրցակից լինել, որովհետեւ այս բոլորը արվել է, թերեւս մեր ռեսուրսների շատ չնչին տոկոսը օգտագործելով: Նավթի դեմ պայքարելու մենք մի ճանապարհ ունենք, դա մեր վրա հույս դնելն է, մեր ռեսուրսների լավագույն օգտագործումն է եւ այդ ռեսուրսները, ես ասացի, որտեղ են: Ուրիշ տեղ ռեսուրս չկա: Մենք պետք է մեր ռեսուրսների հնարավորությունը լավագույս օգտագործենք եւ այդ երեք մակարդակներում մենք իսկապես հսկայական աշխատանք ունենք: Ես լավատես եմ, որ մեր ժողովուրդը վճռական է, որ այս անգամ ընտրությունները լինեն նորմալ: Եւ եթե մենք խնդիրները ճիշտ ձեւակերպենք, ես կարծում եմ, որ դա կնպաստի նաեւ նորմալ ընտրությունների անցկացման:

Հարց. - Պարոն Օսկանյան, ադրբեջանական լրատվամիջոցները լուրեր են հայտնում, կադրեր են ցույց տալիս` ինչպես է Ղարաբաղի հարակից տարածքները այրվում եւ կոնկրետ բնակավայրերի անուններ են տալիս: Ձեր գնահատականը:

Վ.Օսկանյան. - Նայեք, ես, իրոք, դրա վրա նույնիսկ չէի ուզենա ժամանակ անցկացնել: Մենք ադրբեջանցիների խաղը չենք խաղալու: Ես ձեզ շատ հստակ ասեմ: Եվրոպական կառույցներից մեկը, չեմ ուզում անուն տալ, մեզ դիմել էր, որ մենք բացատրենք այնտեղ ինչ է կատարվում: Ես անձամբ շատ կտրուկ պատասխան եմ տվել, որ մենք ժամանակ չունենք Ադրբեջանի խաղերի մեջ մտնելու: Դիտորդական առաքելությունը գնաց նայեց, այնտեղ տաքի, շոգի եւ չորության պատճառով, իսկապես, հրդեհներ կան, խոտը այրվում է, բայց դա բնական, բնածին հրդեհներ են եւ այնտեղ որեւէ միտում չկա:Ես չէի ուզի, որ դուք դրա վրա ժամանակ ծախսեք, փորձեք բացատրել, արդարանալ: Ադրբեջանը փորձում է սրանով հակադրվել Նախիջեւանում իր կատարած ջարդի, մշակութային ջարդի, ուզում է սրանով հակադրել: Եւ հրապարակ է գցել նման մի բան, որը ծիծաղելի է:

Հարց. - Պարոն Օսկանյան, երեկ հաղորդագրություն եղավ այն մասին, որ ՆԱՏՕ-ի կողմից ղարաբաղյան խնդրին նոր առաջարկներ են ներկայացվել, ինչի՞ մասին է խոսքը:

Վ.Օսկանյան - Ոչ, ՆԱՏՕ-ն չի, ըստ լրատվամիջոցների ՆԱՏՕ-ի խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահ Լելուշն է այդպիսի հարցազրույցում ինչ-որ բան ասել, որ նոր մտքեր ունի: Եթե պարոն Լելուշը հայտնի այդ մտքերը, իհարկե կարելի է քննարկել, բայց դա պետք չէ համարել, որ ՆԱՏՕ-ն նախաձեռնություն է վերցնում միջնորդական առաքելության: Մենք տեղյակ չենք առաջարկներից:

Հարց. Ժամանակ Երեւան. - Պարոն Օսկանյան, ԵԱՀԿ մշտական խորհրդի Վիեննայի զեկույցը համանախագահները բացեցին եւ ներկայացրեցին Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարություններին, հասարակություններին: Որքանո՞վ դա ձեռնատու Հայաստանի իշխանություններին:

Վ.Օսկանյան - Մենք այնտեղ որեւէ խնդիր չունենք, մտահոգություն չունենք, որովհետեւ երբեք մեր ասածները չեն հակասել բանակցային բովանդակությանը: Կարող է, ամբողջությամբ չենք ասել, կարող է դիվանագիտորեն ենք ասել, կարող է լղոզված ենք ասել, բայց երբեք չենք հակասել բանակցությունների ոգուն: Միգուցե, տառը չենք բացել, բայց բանակցությունների բովանդակության ոգուն երբեք չենք հակասել: Եւ ռիսկ է դա որոշ չափով, որովհետեւ դեռեւս չգիտենք, որ մենք կհասնենք հարցի լուծմանը, թե չէ եւ այդ ռիսկը վերցնում ենք այսօր, խոսելով տարածքների մասին, փախստականների մասին:

Ադրբեջանի այսօր խնդիրը այն է, որ նվազագույն այս միտքը ինքը չի ուզում վերցնի եւ խոսի Ղարաբաղի ինքնորոշման մասին, որը բանակցային բովանդակության կարեւորագույն առանցքներից մեկն է: Եւ իր ժողովրդին շփոթության մեջ է գցում, պնդելով տարածքային ամբողջականության վրա, խոսելով Թաթարստանի ոճով ավտոնոմիայի եւ այլն: Այս բոլորը, ես տարբեր առիթներով ասել եմ, հակասում է բանակցությունների բովանդակության տառին եւ ոգուն: Այնպես որ, կա ավելի Ադրբեջանին վերաբերող հորդոր, ոչ թե` հայկական ժողովրդին:

Հարց. - Պարոն Օսկանյան, վերջին ասուլիսում շնորհակալություն հայտնեցիք վրացիներին, որ նրանք թողել էին բեռները հասցնել Հայաստան Վրաստանի տարածքով: Հաջորդ օրը պրն. Լեւիտինը Հայաստանում մեզ խորհուրդ տվեց օգտագործել հենց այդ ճանապարհը: Ձեր համար ռուսների լեզուն հասկանալի՞ է:

Վ.Օսկանյան.- Գիտե՞ք, ես նորից վրացիներին պետք է ասեմ շնորհակալություն, որովհետեւ դեռեւս շարունակում են թողնել ճանապարհը օգտագործել, բայց մյուս կողմից էլ շարունակում են պնդել, որ դա շարունակում է լինել բացառություն: Այդ բացառությունը ինչքան կտեւի` դժվար է ասել: Մոսկվայի հետ մենք շարունակում ենք աշխատել եւ շարունակում ենք հույսով մնալ, որ Վերին Լարսի անցակետը նորից կբացվի եւ մեր ապրանքները կկարողանանք տեղափոխել:

Հարց. - ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում Ղարաբաղի բանակցային գորրծընթացը հերթական անգամ ճգնաժամի մեջ է հայտնված եւ այս ընթացքում որոշակի ակտիվություն է նկատվում Իրանի կողմից Ադրբեջանում Իրանի դեսպանի մակարդակով: Եթե Իրանը ավելի բարձր մակարդակով առաջարկություն անի Ղարաբաղի հարցում միջնորդի դեր ստանձնել, ո՞րն է Ձեր դիրքորոշումը:

Վ.Օսկանյան. - Համանախագահները վերջերս ասացին, որ իրենց երեւակայությունը սպառվել է կոնկրետ այս գործընթացի հետ կապված: Ես այդ օրն էլ մամուլի ասուլիսի ընթացքում ասացի, որ մենք դա չենք համարում իրենց միջնորդական առաքելությունների սպառում, դա այդպես չենք մեկնաբանում: Կարծում ենք, որ դեռեւս Մինսկի խումբը մնում է ամենաարդյունավետ եւ ճիշտ առաքելությունը եւ ես ուղղակի համոզված եմ, որ բավական ակտիվ նրանք կշարունակեն ներգրավված լինել այդ գործընթացում: Իսկ Մինսկի խմբի երկրներից բացի, լինի դա ՆԱՏՕ- ի խորհրդարանական վեհաժողովը, Ուկրաինան, Պարսկաստանը` եթե հետաքրքրական մտքեր ունեն եւ կարող են սեղանի վրա դնել, առաջարկել, իհարկե, միշտ էլ պետք է լսել: Եվ եթե դա ձեռնատու լիներ մեզ, Ադրբեջանին, կարելի է այդ ուղղությամբ մտածել: Բայց Իրանի մասին որպես միջնորդի խոսելը, կարծում եմ, որ գոնե այս պահին, իմաստ չունի, որովհետեւ Մինսկի խումբը դեռեւս իրեն չի սպառել: