Վ. Օսկանյան - Բարեւ ձեզ: Մի քանի հարցերի շատ արագ անդրադառնամ, հետո կպատասխանեմ ձեր հարցերին: Ղարաբաղի հարցի հետ կապված ասեմ, որ Նյու Յորքում իմ հանդիպումը համանախագահների հետ բավական օգտակար էր, որոշ հստակություն մտցվեց իրավիճակի նկատմամբ, նաեւ հանդիպումը հնարավորություն տվեց հաջորդ քայլերը որոշել: Կարող եմ արդեն հայտարարել, որ համանախագահները ամսի երեքին կայցելեն տարածաշրջան, կլինեն Հայաստանում, եւ այդ տարածաշրջանային այցից հետո կորոշվեն հետագա անելիքները: Կախված այդ հանդիպման արդյունքից, չի բացառվում նախարարների հանդիպում անմիջապես հետո:

Երկրորդը` արդեն ԵԱՀԿ առաքելության կազմն ու մանդատը որոշվել է: Պատվիրակությունը կայցելի Ղարաբաղի հարակից տարածքներ` հրդեհների հետ կապված գնահատական տալու. միջազգային կազմ կունենա, տեղական աջակցություն, փորձագիտական աջակցություն: Հայաստանն իր միջոցները կօգտագործի, որպեսզի հեշտացնի նրանց տեղաշարժը տարածաշրջանում, Հայաստանից Ղարաբաղ եւ հարակից տարածքներ գնալը, այնպես որ, նրանք շուտով կլինեն տարածաշրջանում:

Երրորդը Եվրախորհրդարանի որոշումն էր Թուրքիայի անդամակցության հետ կապված: Մենք դրական ենք գնահատում այդ որոշումը, հակառակ այն փաստի, որ վերջին պահին հանվեց ցեղասպանության հետ կապված շատ հստակ ձեւակերպումը: Իհարկե, եթե այդ ձեւակերպումն էլ մնար փաստաթղթում, ես այդ փաստաթուղթը Հայաստանի համար կանվանեի իդեալական որոշում: Այդ ձեւակերպումը, որը ցեղասպանության ճանաչումը ԵՄ-ին Թուրքիայի անդամակցությանը նախապայման էր դնում, հանվեց, բայց դրա հանումը, կարծում եմ` փաստաթղթի արժեքի վրա բացասական չի ազդում, քանի որ փաստաթղթում, տեղ է գտել ե?ւ ցեղասպանության խնդիրը, ե?ւ Թուրքիայի կողմից Հայաստանի շրջափակումը: Երկուսն էլ, կարծում եմ, բավական հստակ ձեւակերպումներ են: Բանաձեւի ամբողջական տեքստը մեր կայքում տեղադրվել է, խորհուրդ կտայի մանրամասն ծանոթանալ, որովհետեւ դա լուրջ քաղաքական փաստաթուղթ է: Ճիշտ է` խորհրդարանական որոշում է, գործադիր չէ, բայց, կարծում եմ, բավական հետաքրքիր ուղեցույց կլինի Թուրքիայի հետագա անդամակցության գործընթացում: Համենայն դեպս, Ցեղասպանության եւ անդամակցության կապը մնում է, ձեւակերպումը հետեւյալն է. հակառակ, որ ցեղասպանության ճանաչումը կոպենհագենյան չափանիշ չէ, Թուրքիայի անդամակցության համար, անդամ դառնալ ձգտող երկրի համար իր անցյալն ընդունելն անխուսափելի անհրաժեշտություն է: Կարծում եմ` սա կարելի է բավական հստակ նախապայման համարել: Իսկ շրջափակման եւ Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման հետ կապված, կարծում եմ` այնտեղ շատ ավելի հստակ է դրված, աննախադեպ հստակ ու պահանջատիրական: Ասվում է. Թուրքիայից պահանջվում է առանց նախապայմանների, հնավորին չափ արագ բացել սահմանը Հայաստանի հետ, հաստատել դիվանագիտական հարաբերություն, եւ երկուսն էլ պայման են անդամակցության համար: Ես այդ փաստաթուղթը շատ դրական եմ գնահատում եւ համոզված եմ, որ դրա քաղաքական արձագանքներն ու հետեւանքները Հայաստանի համար դրական առումով անպայման կզգանք գալիք ժամանակահատվածում: Այս երեք հիմնական հարցերն էի ուզում բարձրացնել:

Հարց. «Ժամանակ Երեւան» օրաթերթ - Երեկ տեղեկացանք, որ Վրաստանում լրտեսական խումբ է բացահայտվել եւ կոնկրետ անուններ նշվեցին: Վրաստանի ներքին գործերի նախարարը նշեց, որ Հայաստանից համակարգվել է այդ գործունեությունը: Արտգործնախարարությունն ի՞նչ տեղեկություն ունի, եւ դա հայ-վրացական հարաբերություններում բացասական իմաստով ի՞նչ դեր կարող է ունենալ:

Երկրորդ հարց. դուք նշում եք, որ Նյու Յորքում Մամեդյարովի հետ հանդիպումը չկայացավ կապված ՎՈՒԱՄ-ի նախաձեռնության հետ: Այս առումով համանախագահների հետ հանդիպմանը ի՞նչ կոնկրետ ձեռքբերումներ, քայլեր կան, որպեսզի Ադրբեջանը առաջիկայում միջազգային այլ ատյաններում նման նախաձեռնություններից զերծ մնա:

Վ. Օսկանյան - Մենք ուշադիր հետեւում ենք Վրաստանի իրադարձություններին, մեզ մտահոգում է, միշտ մտահոգել է, քանի որ լարվածությունն օրեցօր մեծանում է: Դա, առաջին հերթին, Վրաստանի ներքին խնդիրն է, երկրորդ` վրաց-ռուսական պրոբլեմ է, այդ իմաստով մեզ մտահոգում է:

Ճիշտ է, այնտեղ հայկական անուններ են հնչել, ովքեր Վրաստանի քաղաքացիներ են, նաեւ Հայաստանի անունն է դրվել, բայց այդ ամենը Հայաստանին չի վերաբերում, համենայնդեպս, պետք է սպասել, տեսնել` ինչ զարգացումներ կլինեն: Մեզ առաջին հերթին մտահոգում է ռուս-վրացական հարաբերությունների բարդացումը, լարումը, հուսով ենք` վերջիվերջո դրանց խզմանը չի հասնի: Տեսել ենք, թե այդ ամենն ինչպես է բացասաբար ազդում Հայաստանի վրա տնտեսական, քաղաքական առումներով, հուսանք` բանականությունը կգերիշխի, եւ երկու երկրները կկարողանան այս հարցը երկկողմ բանակցությունների շնորհիվ կարգավորել:

Ինչ վերաբերում է համանախագահների հետ հանդիպմանը, ես որեւէ ձեռքբերման մասին չեմ խոսել, հիմնականում հստակություն է մտցվել իրավիճակի շուրջ, ՎՈՒԱՄ-ի բանաձեւի շուրջ, եւ այդ հստակությունը մեր հետագա քայլերը որոշելու ուղենիշ կլինի: Առաջինը համանախագահների այցն է տարածաշրջան, դրանից հետո կկարողանամ լրացուցիչ ասել` հետագայում ինչ կլինի:

Հարց. - Մեկնելուց առաջ նշեցիք, որ պետք է համանախագահների հետ քննարկվի նաեւ բանակցություններին ԼՂ մասնակցության հարցը: Ինչպե՞ս ընկալեցին համանախագահներն այդ խնդիրը, ի՞նչ պատասխանեցին, այդ ուղղությամբ հնարավո՞ր են առաջիկայում կոնկրետ քայլեր:

Վրաց-ռուսական հարաբերությունների բարդությունը ազդում է հայերի վրա, որովհտեւ բացի լրտեսական խմբի ձերբակալումից, խոսվում է նաեւ Վրաստանում հայ քաղաքացիների ձերբակալման մասին, ովքեր սխալ են հատել սահմանը, այսինքն Ռուսաստանից ցանկացել են Աբխազիայով եւ Հարավային Օսիայով գալ: Հայաստանի ներկայացուցչության միջոցով մենք որեւէ քայլ անու՞մ ենք քաղաքացիներին ազատելու ուղղությամբ:

Վ.Օսկանյան - Երկրորդ հարցի հետ կապված ասեմ, որ մենք խորհրդակցություններ ենք վարում ե?ւ Հայաստանում, ե?ւ Վրաստանում այդ հարցը կարգավորելու եւ մեր քաղաքացիներին ազատ արձակելու համար: Սա պետք չէ կապել լրտեսական խմբի խնդրի հետ, երկու բոլորովին տարբեր հարցեր են: Այստեղ մեր քաղաքացիներն են, եւ մեր պարտավորությունն է այդ հարցով զբաղել, մենք դա անում ենք, հուսով եմ` որոշ արդյունքներ կունենանք:

Ինչ վերաբերում է առաջին հարցին. բանակցություններին Ղարաբաղի մասնակցության հարցը միշտ էլ օրակարգի վրա է, մենք միշտ էլ ակնկալում ենք, որ որոշ փուլից հետո Ղարաբաղի մասնակցությունն անպայման կլինի: Համենայն դեպս, եթե ՎՈՒԱՄ-ի բանաձեւն անցնի ՄԱԿ-ում, կարծում եմ` Ղարաբաղի մասնակցության հարցը ժամանակի հետ չի կապվի եւ կդառնա արդեն պայման, քանի որ ՄԱԿ-ում նման բանաձեւ ընդունվելու դեպքում Հայաստանն անպայման իր ուսերից կփորձի թեթեւացնել այդ բեռը` Ղարաբաղին ներգրավելով: Իհարկե, Հայաստանը կպահպանի մասնակցությունը, բայց Ղարաբաղի ներկայությունը բանակցություններում արդեն կդառնա անհրաժեշտություն: Այնպես որ, սպասենք, տեսնենք այդ բանաձեւի հետ կապված ինչ զարգացումներ կլինեն, դրանից հետո արդեն կերեւան մեր անելիքները:

Հարց. «Ինտերֆաքս» - Քանի որ Վրաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններում Հայաստանի եւ հայերի անուններ են հնչել, ուզում եմ իմանալ` դուք կիսու՞մ եք Ձեր ռուս գործընկերոջ միտքը, որ դա պրովոկացիա էր ռուսական կողմից:

Երկրորդ հարցը. Դուք այցի մասին խոսեցիք. հնարավո՞ր է հանդիպում, կարելի՞ է ասել, որ համանախագահներին հաջողվեց Ադրբեջանին վերադարձնել բանակցային սեղան:

Վ. Օսկանյան - Ոչ, չեմ կարող դա հաստատել: Համենայն դեպս, նրանք կայցելեն, եւ երեւի թե, իրենք կխոսեն այդ մասին: Առաջինի հետ կապված. չէ, այս պահին կխուսափեմ որեւէ գնահատական տալ Վրաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին:

Հարց. Հանրային ռադիո - Դուք բազմիցս նշել եք, որ հայկական կողմն ընդունել է միջնորդների երկուսուկեսէջանոց փաստաթուղթը, իսկ ՄԱԿ-ի ամբիոնից ավելի հստակ ասացիք, որ բոլոր կետերն է ընդունել....

Վ. Օսկանյան - Բոլոր կետերը չէ, բոլոր սկզբունքային կետերը:

Հարց. - Եթե մենք հայ լրագրող չլինեինք, տպավորություն է ստեղծվում, որ հենց հայկական կողմը կոնստրուկտիվ դիրքորոշում չունի, քանի որ Դուք հրաժարվեցիք Մամեդյարովի հետ հանդիպումից: Ինչու՞ հարժարվեցիք, պատճառն ա՞յն էր, որ դա տեղի էր ունենում ՄԱԿ-ի հովանու ներքո:

Երկրորդ հարցը, որ ինձ խնդրել է ձեզ փոխանցել «Ազդակ» թերթի խմբագիր Շահան Կանդահարյանը. քանի որ ՄԱԿ-ում Ձեր ելույթը սկսվել է Լիբանանի իրադարձություններով, նա ցանկանում է ավելի հստակ իմանալ` ինչ՞ դիրքորոշում ունի Հայաստանը խաղարարների հարցի առնչությամբ, Հայաստանը մտադիր է ուղարկել, թե՞ ոչ:

Վ. Օսկանյան - Մինչեւ Լիբանանի դեպքերը, ընդամենը մեկ օր առաջ, երբ Ֆաուզի Սալուխը` Լիբանանի արտգործնախարարը, Հայաստանում էր գտնվում, նա պաշտոնապես Հայաստանին խնդրել էր ապագայում մասնակցություն ունենալ ականազերծման գործընթացին` հաշվի առնելով Հայաստանի փորձն այդ ոլորտում, մենք դրական էինք արձագանքել: Բայց այդ գործում մենք չենք կարող ներգրավված լինել, մինչեւ Իսրայելն այդ ականների քարտեզները չտա: Այնպես որ, մեր մասնակցությունն այդ ոլորտում չենք բացառում, բայց պետք է սպասել` քարտեզները լինեն, եւ տարածաշրջանում իրավիճակն ամբողջությամբ հանդարտվի, հսկողության տակ լինի, որպեսզի կարողանանք աջակցել: Այս հարցը մեր օրակարգում է, մասնակցության ձեւը քննարկվում է, կարծում եմ` Հայաստանի կողմից ինչ-որ մասնակցություն ապագայում կլինի:

Իսկ ինչ վերաբերում է Մամեդյարովի հետ հանդիպմանը. այդ հանդիպումներն ինքնանպատակ չեն, երբ նախարարների հանդիպում է լինում, հստակ խնդիրներ են դրվում: Մեր հանդիպումից ընդամենը մեկ շաբաթ առաջ տեղի ունեցավ ՎՈՒԱՄ-ի հարցը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի օրակարգի վրա դնելը, իրավիճակը փոխվեց, եւ այդ նոր ստեղծված պայմաններում, առանց որոշ հստակություն մտցնելու իրավիճակում, հանդիպելն ինքնանպատակ կլիներ: Այնպես որ, այդ հանդիպումը հետաձգվեց, ես այդպես կարող եմ ձեւակերպել, ոչ թե մերժվեց, այլ հետաձգվեց իրավիճակում որոշ հստակություն մտցնելու համար: Այդ պատճառով համանախագահների հետ իմ առանձին հանդիպման անհրաժեշտություն ծագեց, որը տեղի ունեցավ Նյու Յորքում: Ահավասիկ, այդ հանդիպումից հետո, երբ մեզ համար որոշ հստակություն է մտցվել, կարծես թե, գործընթացը շարունակվում է: Այդ հանդիպման չկայացումը պետք չէ դիտարկել որպես Հայաստանի կողմից ընդհանրապես բանակցելու մերժում, քանի որ հիմնականում Հայաստանն է պաշտպանում այսօր սեղանի վրա եղած փաստաթուղթը: Հակառակ, որ բազմիցս ասել ենք` դա իդեալական փաստաթուղթ չէ, կոմպրոմիսային է, բայց չարյաց փոքրագույնն է, եւ կարծում ենք` դա կարող է ճանապարհ բացել հարցի կարգավորման համար: Իմ ելույթում ՄԱԿ-ի անդամ երկրների նախարարներին, դեսպաններին հստակորեն ասել եմ, որ մենք այս պահի դրությամբ այնտեղ տեղ գտած բոլոր սկզբունքային հարցերի շուրջ համաձայնություն տվել ենք: Նման հստակությունն անհրաժեշտ էր, որպեսզի բոլորը կողմնորոշվեն կապված հետագա անելիքների հետ: Կարծում ենք` շուտով շրջանառության մեջ կդրվի ՎՈՒԱՄ-ի բանաձեւի տեքտը, եւ այդ դեսպանները, երկրի ներկայացուցիչները պետք է ամբողջությամբ տեղյակ լինեն, թե նման բանաձեւի դրական քվեարկումը ինչ բացասական հետեւանքներ կարող է ունենալ այն դրական գործընթացի վրա, որ այսօր կա Մինսկի խմբի շրջանակում:

Հարց. «Ազատություն ռադիոկայան» - Մոտավորապես մեկ տարի առաջ Ադրբեջանը Լեռնային Ղարաբաղի հարցի քննարկմանը վերաբերող նամակ-գրություն էր ուղարկել ՄԱԿ: Այն ժամանակ նշվել էր, որ եթե հակամարտության կարգավորման հարցը մտնի այդ ատյան, Հայաստանը կհրաժարվի բանակցություններին մասնակցելուց: Այսօր, եթե ՎՈՒԱՄ-ի բանաձեւը դրական գնահատական ստանա ՄԱԿ-ում, հնարավո՞ր է Հայաստանն ի վերջո հրաժարվի եւ տեղը թողնի Լեռնային Ղարաբաղին:

Վ. Օսկանյան - Հայաստանը ներգրավվածությունը կպահպանի, բայց Ղարաբաղի մասնակցությունը բանակցություններում, ներկա լինելն ու հիմնական բեռը իր վրա վերցնելն արդեն անհրաժեշտություն կդառնա: Հայաստանի մասնակցությունը, կարծում եմ` կպահպանվի, բայց կոնկրետ կախված բովանդակությունից:

ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը տարեկան մոտ 300 բանաձեւ է ընդունում, ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի որոշումները կոնսուլտատիվ են, պարտադիր ուժ չունեն անդամ-երկրների համար, միայն Անվտանգության խորհրդի որոշումներն ունեն պարտադիր ուժ: Գործընթացին պետք է նայել այդ տեսանկյունից. գործընթացի ամբողջ արժեքը ոչ թե բանաձեւի անցնել-չանցնելն է, այլ որ երկիրն ինչպես է քվեարկում: Դրանով կերեւա, թե երկրներն ինչ դիրքորոշում ունեն Ադրբեջանի բարձրացրած հարցերի նկատմամբ: Ադրբեջանը պետք է սրա մասին լուրջ մտածի, որովհետեւ այդ գործընթացը կարող է իր դեմ աշխատել, երբ պարզի, որ աշխարհի 160 երկրներ դեմ կամ ձեռնպահ են իր բարձրացրած հարցին: Կարող է բանաձեւը անցնի, որովհետեւ ՄԱԿ-ում կարգն այնպիսին է, որ նույնիսկ, եթե երկու կողմ քվեարկեն, բոլոր մյուսները ձեռնպահ մնան, բանաձեւն անցնում է: Այնպես որ, Թուրքիան, Պակիստանը, Ադրբեջանը կարող են ինչ- որ բանաձեւ անցկացնել, եթե 150 այլ երկրներ ձեռնպահ են մնում: Կարծում եմ` դա Ադրբեջանի համար մեծ պարտություն կլինի, որովհետեւ ՄԱԿ- ի երկրների մեծամասնությունը, փաստորեն, կողմ չէ Ադրբեջանի առաջադրած հարցերին: Ուզում եմ` հարցին այսպես նայեք:

Հարց. «Ամբիոն թերթ» - Հայաստան-Սփյուռք համաժողովի ընթացքում ելույթներն արտգործնախարարության սայթում տեղադրվում էին խիստ ընտրովի: Տեղադրվում էին այն ելույթները, որոնք պաշտպանում էին գործող իշխանության քաղաքական կուրսը: Ինչպե՞ս եք բացատրում այդ հանգամանքը: Արդյոք, դա գրաքննություն չէ՞:

Վ. Օսկանյան - Կարծում եմ` բոլոր այն ելույթները, որոնց տեքստերը մեզ տրվել են, տեղադրել ենք սայթում: Մենք բոլոր ելույթ ունեցողներից խնդրել ենք իրենց ելույթները, ովքեր տվել են, առանց խտրականության տեղադրվել է: Խնդրում եմ, եթե ունեք ելույթներ, որոնք չեն տեղադրվել, հենց հիմա տվեք, կտեղադրենք:

Հարց. «Ֆրանսպրես» - Այսօր Երեւան կժամանի Ֆրանսիայի նախագահ Շիրակը, ի՞նչ է ակնկալում Հայաստանը նախագահի այցից, ի՞նչ կարեւորություն ու նշանակություն դա կարող է ունենալ Հայաստանի համար:

Վ. Օսկայան - Սա առաջին հերթին պատմական այց է, շատ կարեւոր այց, կարծում եմ` նախագահ Շիրակն իր հարցազրույցում լավագույնս բնութագրել է այցի ամբողջ էությունը, իմաստը, բովանդակությունը: Մենք ամբողջությամբ կիսում ենք դա եւ փոխադարձաբար կարող ենք նույնը ասել: Հայաստանի պետության, ժողովրդի համար պատիվ է նախագահ Շիրակին Հայաստանում հյուրընկալել. բոլոր պատմական, էմոցիոնալ պահերից բացի այցն ունի նաեւ շատ լուրջ քաղաքական գործնական նշանակություն, քանի որ այս այցի ընթացքում բավական լուրջ հարցեր են քննարկվելու: Այսօր մենք Ֆրանսիայի հետ քաղաքական, տնտեսական, կրթական, մշակութային բավական ընդգրկուն օրակարգ ունենք. Ֆրանսիան առաջին հերթին Մինսկի խմբի անդամ երկիր է, Շիրակն անձամբ ակտիվ ներգրավված է Ղարաբաղի կարգավորման գործընթացում, քաջատեղյակ է հարցերին, եւ համոզված ենք, որ շարունակելու է դրական ներդրում ունենալ այդ հարցում: Ֆրանսիան նաեւ Հայաստանի տնտեսական կյանքում բավական մեծ ներգրավվածություն ունի. ֆրանսիական մեծ ընկերություններ են մասնակցում Հայաստանի տնտեսական կյանքին, մեծ ներդրումներ են անում: Պատմամշակութային կապերը նույնպես կարեւորվում են. ցեղասպանության ճանաչում, Ֆրանսիայում Հայաստանի տարի: Ո՞րը թվարկեմ. բավական ճոխ, խորքային, բովանդակային օրակարգ կա, համոզված եմ, որ հաջող ու պատմական այց է լինելու:

Հարց. « Հայք օրաթերթ» - Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը «Ալջազիրա» հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Հայաստանի եւ Ղարաբաղի հարաբերությունները եթե զարգանան, նրանք դաշնություն կկազմեն: Ինչ՞ դաշնության մասին է խոսքը:

Երկրորդը. Ղարաբաղի խնդիրը մշտապես ազդել է Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակի վրա. 98-ի հեղաշրջումը տեղի ունեցավ այդ հողի վրա, երբ մերժում էինք նախկին տարբերակը` 97-ի փուլային տարբերակը: Այսօր Քոչարյանը հայտարարում է, թե պատրաստ է վերադարձնել բոլոր տարածքները, բացի Լաչինից. այս տարիների ընթացքում ինչո՞վ էր զբաղված, եթե նորից պիտի վերադառնայինք նույն տարբերակին:

Վ. Օսկանյան -Իսկ դուք տարբերությունը չե՞ք զգում: Առաջին դեպքում տրվում են տարածքներ ոչնչի դիմաց, ինչ-որ անորոշ քաղաքական կարգավիճակի, այս փուլում բանակցությունների փաստաթուղթը, որը քննարկում ենք, հստակ ձեւակերպվում է Լեռնային Ղարաբաղի հետագա կարգավիճակի խնդիրը: Կա հանրաքվեի հարց, Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչման հարց, կարծում եմ` այդ երկու փաստաթղթերի միջեւ էական տարբերություն կա:

Ինչ վերաբերում է նախագահի հայտարարությանը դաշնակցային հարաբերությունների մասին. նախագահն առաջին անգամ չէ, որ նման բան է ասում: Վերջիվերջո, Հայաստանը ձեռքերը ծալած չի նստելու, թե երբ Ադրբեջանը կհրաժարվի բանակցություններից, կամ մտքում միշտ իբրեւ այլընտրանք կունենա հետագայում հարցի ռազմական ճանապարհով լուծումը: Մեզ համար Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգությունն առաջնային խնդիր է, երբ Հայաստանը համոզվի, որ Ադրբեջանն արդեն եկել է ռազմական լուծման վերջնական որոշման, որեւէ բանի առաջ չի կանգնի, կանի այն ճիշտ քայլը, որն ամբողջությամբ կապահովի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգությունը: Այնպես որ, նախագահի հայտարարությունը պետք է այս կոնտեքստի մեջ նայել:

Հարց «Ա1+» - Ուզում եմ վերադառնալ ռուս-վրացական սահմանը ապօրինաբար հատած մեր քաղաքացիներին. խնդրում եմ կոնկրետ նշել` ինչ՞ գործողություններ են արվել, արդյոք, պետական մակարդակով Վրաստանի իշխանությունները զգուշացվե՞լ կամ տեղեկացվե՞լ են Ձեր մտահոգությունների մասին:

Վ. Օսկանյան - Դեսպանների մակարդակով, միջկառավարական հանձնաժողովի մակարդակով, նաեւ կոնկրետ նախարարների երկխոսության հարթակում. այդ երեք հարթակներում մեր կոնսուլտացիաները շարունակվում են:

Հարց. - Բայց արդեն մեկ ամիս է այդ մարդիկ մեկուսարանում են:

Վ. Օսկանյան - Ճիշտ եք, բարդություններ կան, պետք է շարունակել աշխատել:

Հարց. - Իսկ ինչպե՞ս եք բացատրում այդ բարդությունները:

Վ. Օսկանյան - Բարդությունն այն է, որ գրքերում ինչ-որ օրենք կա, որը չէր կիրառվում, եւ Վրաստանի իշխանությունը հենց այնպես, մեկ օրում որոշեց կիրառել դրանք: Բարդությունն այն է, որ այդ օրենքը կա, մեր հիմնավորումներն այն նուրբ կետի վրա են հիմնված, որ այդ մարդիկ չէին զգուշացվել: Համենայն դեպս, կարծում եմ` այդ բարդությունը հաղթահարելի է, հուսով ենք` կկարողանանք մեր հանդիպումների արդյունքում դրական լուծման հանգել:

Հարց. «Ռեգնում» - Լուրեր կան, որ Վրաստանի արտգործնախարարն էր Երեւանում գտնվում այդ նույն հարցի շրջանակում, այդպե՞ս է:

Վ. Օսկանյան - Այս պահին ոչ, բայց վերջերս` այո. եթե հիշում եք, մամուլը մի պահ խոսեց այդ մասին, որ ես եւ Սերժ Սարգսյանը Փարվանայում միասին ճաշել ենք, այդ սեղանի շուրջ էր նաեւ Գելա Բեժուաշվիլին: Երեւի ովքեր մամուլին տվել են այդ լուրը, Բեժուաշվիլուն չեն ճանաչել: Բեժուաշվիլին մեկօրյա անձնական այցով էր եկել, եւ Սերժ Սարգսյանը նրան ու ինձ հրավիրել էր երեկոյան ճաշի, ես ընդառաջել էի:

Հարց. - Դուք, նկատի ունենալով ՎՈՒԱՄ-ի նախաձեռնությունը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում, նշեցիք, որ անհանգստանալու կարիք չկա:

Վ. Օսկանյան - Ես չասացի անհանգստանալու կարիք չկա, բացատրեցի, որ դա միանշանակ ադրբեջանական դիվանագիտական հաղթանակ չէ, կապրենք, կտեսնենք ինչպիսի զարգացումներ կլինեն:

Հարց. - Ձեր ելույթներից մեկում նշեցիք, որ Ադրբեջանը ձեռք է բերել լրացուցիչ դիվանագիտական ներուժ` նկատի ունենալով հենց ՎՈՒԱՄ- ի նախաձեռնությունը: Արդոք, դա չի՞ մտահոգում հայկական կողմին, մենք ի՞նչ ունենք դրան հակադրելու:

Վ. Օսկանյան - Մտահոգություն չէ, բայց որ սա մեզ համար նոր մարտահրավեր է, միանշանակ է. ուր է մի ատյանում մեկ երկրի դեմ պայքարել, ուր է` 4 երկրի: Եթե մեկ երկիր ունի 5-10 բարեկամ, արդեն 40 երկրի դեմ ես պայքարում: Այդ իմաստով նոր մարտահրավեր է, բայց ոչ մտահոգություն, դա ոչ էլ մեզ վախեցնում է. մեր ջանքերը պետք է կրկնապատկենք, ավելի նուրբ դիվանագիտություն վարենք, տեսնենք` ՄԱԿ-ում ինչ զարգացումներ կլինեն:

Հարց. - Պարոն նախարար, ինչու՞ ենք մենակ, ՎՈՒԱՄ-ի նախաձեռնությունը չէ՞ որ մեծ մասամբ ուղղված է Ռուսաստանի դեմ: Արդյոք, Հայաստանն այս դեպքում Ռուսաստանին որպես դաշնակից չի՞ դիտարկում, թե՞ խուսափում է մյուս հակամարտությունների հետ նույնացնելուց:

Վ. Օսկանյան - Բոլոր կոնֆլիկտները նույնացնելը մեզ համար անընդունելի է, որովհետեւ Լեռնային Ղարաբաղն էապես տարբերվում է մյուսներից: Ինչպես ՄԱԿ-ում էլ նշեցի, մենք նույնիսկ անկախության ճանապարհի վրա գտնվող Կոսովոյի հետ չենք ուզում նմանեցնել, քանի որ յուրաքանչյուր կոնֆլիկտ էապես տարբերվում է մյուսից: Մեզ համար նախադեպեր չկան, մեր նախադեպը Ղարաբաղն է, որն ինքնորոշվել է, եւ այդ ճանապարհն անշրջելի է: Կոսովոն անկախ կլինի, պայամանական անկախ, թե` ավտոնոմ, մեզ չի հետաքրքրում: Հիմա Ղարաբաղը դնել մյուս կոնֆլիկտների հետ մեկ կաթսայում, կարծում ենք` անընդունելի է: Ռուսաստանի հետ, իհարկե, կաշխատենք, քանի որ կան ընդհանուր շահեր. Ռուսաստանին էլ այդ բանաձեւը, երեւի թե, պետք չէ, բայց նաեւ կարող է տարբերություններ եւ տարակարծություններ ծնվեն, երբ տեքստը դրված լինի բանակցային սեղանի վրա: Այնպես որ այս պահին վաղ է ասել` ինչպիսի համագործակցություն կլինի, բայց որպես ընդհանուր մոտեցում, որ բանաձեւն այդ ատյանում օգտակար չէ կոնֆլիկտների կարգավորման համար, կարծում եմ` մենք եւ Ռուսաստանն ունենք ընդհանուր դիրքեր:

Հարց. - Ադրբեջանից հայտարարեցին, որ յոթ կետերից հինգի շուրջ համաձայնություն կա, միայն երկու կետ չի համաձայնեցվել: Այդ ո՞ր կետերն են:

Վ. Օսկանյան - Ադրբեջանին հարցրեք: Այդ թվերի խաղի մեջ պետք չէ մտնել, փաստաթուղթը, որ այսօր սեղանի վրա է, տարբեր որակի էլեմենտներ է պարունակում` կան հիմնարար սկզբունքներ եւ կան բազմաթիվ այլ աջակից խնդիրներ: Այդ փաստաթղթում եղած հիմնարար սկզբունքները Հայաստանն, իրոք, ընդունել է, բայց առավել մանրամասն հարցեր կան, որ թերեւս պետք է ճշգրտել. մենք շարունակում ենք վիճել, բանակցել, չընդունել, նոր առաջարկություններ անել:

Հարց. - Հայաստանում անկախության 15-ամյակը բավական ճոխ է նշվում, եթե մանավանդ Ֆրանսիական օրերն էլ այդ կոնտեքստում նայենք: Արտասահմանում մեր դիվանագիտական ներկայացուցչությունները ինչպե՞ս են ներկայացրել անկախության տոնը, արդյոք, ընդունելություններ եղե՞լ են:

Վ. Օսկանյան - Անպայման եղել են եւ կլինեն, որոշ դեսպանատներ, քանի որ դեսպաններն այս շրջանում Երեւանում էին գտնվում, հոկտեմբերին կանեն: Կարող եմ միայն նշել Վաշինգտոնում սպասվող միջոցառումը, որը տեղի կունենա հոկտեմբերի 21-ին. ներկա կլինեմ նաեւ ես, դա հայկական առումով համաամերիկյան մասշտաբի է լինելու եւ տոնվելու է բավական մեծ շուքով: Նույնն արվում է նաեւ այլ մայրաքաղաքներում` տարբեր մասշտաբի:

Հարց. «Մեդիամաքս» - Դուք ասացիք, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները միանշանակ դիրքորոշում չունեն ՎՈՒԱՄ-ի նախաձեռնության վերաբերյալ: Կարո՞ղ է, արդյոք, սա լրացուցիչ խոչընդոտ դառնալ կարգավորման գործընթացում, քանի դեռ Ռուսաստանը դեմ է այդ բանաձեւին, ՄիացյալՆահանգները, կարծես թե, կողմ:

Վ. Օսկանյան - Այսօր համանախագահների միջեւ եղած տարակարծությունը շատ հետաքրքրական է, իսկապես, նրանց դիրքորոշումը կիսվել է երեք ուղղությամբ: Միացյալ Նահանգները հարցն օրակարգ մտնելուն կողմ էր քվեարկել. նրանց մոտեցմամբ ոչ թե հարցի բովանդակությունն է քննարկվում, այլ օրակարգ մտնելը, Ֆրանսիան ձեռնպահ էր մնացել, իսկ Ռուսաստանը դեմ էր քվեարկել: Համանախագահների միջեւ երբեք այսպիսի բաժանում չի եղել: Բայց սա Ղարաբաղի տեսանկյունից պետք չէ դիտարկել, սա ավելի մեծ խնդիր էր, յուրաքանչյուրն իր դիրքորոշումն էր ասել հարցը ՄԱԿ-ի օրակարգ բերելու, թե չբերելու նպատակահարմարության հետ կապված: Այնպես որ, բովանդակային տարակարծություն դեռեւս չկա, համանախագահներն իրենց դիրքորոշումը կհստակեցնեն միայն ու միայն, երբ արդեն շրջանառության մեջ դրվի տեքստը: Համաձայն ՄԱԿ-ի ԳԱ ընթացակարգի, եթե հարցը օրակարգում է, ցանկացած անդամ-երկիր` ներառյալ Հայաստանը, կարող է տեքստ առաջարկել, այսինքն` դա արդեն բոլորի սեփականությունն է, ոչ միայն ԳՈՒԱՄ-ի: Սա ՄԱԿ-ի պրոցեդուրայի հետաքրքրական էլեմենտներից մեկն է. այդ օրակարգի տակ Հայաստանը կարող է իր նախագիծը շրջանառության մեջ դնել, մտածենք:

Հարց. - Վերջերս Ռիչարդ Կիրակոսյանն ասել էր, որ Հայաստանը պետք է ավելի ակտիվ գործունեություն ծավալի, խորհուրդ էր տվել` ՄԱԿ-ում: Արդյոք, Հայաստանը պատրաստվու՞մ է Ադրբեջանին մարտահրավերների առջեւ կանգնեցնել եւ որեւէ նախաձեռնությամբ հանդես գալ:

Վ. Օսկանյան - ՄԱԿ-ում եւ այլ ատյաններում ակտիվությունը չի չափվում նախաձեռնությամբ հանդես գալով կամ բանաձեւ առաջարկելով: Ակտիվությունն ինքնանպատակ չպետք է լինի, ակտիվությունը պետք է հետապնդի քո շահերը: Այնպես որ, մենք էլ գիտենք, եւ այդ խորհուրդը նորմալ եմ ընդունում: Մենք միջազգային ատյաններում շատ ակտիվ ենք, կարող եմ ասել` հիպերակտիվ: Բոլոր դեսպաններին տրված է հանձնարարական` ներգրավված լինել նաեւ Հայաստանի հետ ուղղակի առնչություն չունեցող գլոբալ խնդիրներում, որպեսզի Հայաստանի ասածն առավել լսելի լինի, եւ այդ երկրները մեզ չընկալեն իբրեւ մի երկիր, որը հետաքրքրված է միայն իր հարցերով, հետաքրքրված չէ գլոբալ խնդիրներով, տարածաշրջանային եւ այլն: Այնպես որ, ներգրավվածությունը բանաձեւ ներկայացնել, չներկայացնելը չէ, որովհետեւ կարող է քո` շրջանառության մեջ դրած բանաձեւը մեկ բառի փոփոխությամբ հարյուր տոկոսով քո դեմ աշխատի, եթե դիմացի երկիրն այդ փոփոխությունն անելու հնարավորություն ունի: Այնպես որ, այդ վտանգը պետք է մեջտեղից հանել, դա կարեւոր նկատառում է մեր գործունեության համար, հատկապես ՄԱԿ-ի շրջանակում:

Հարց. «ԱԼՄ» հը - Վերջերս Lragir.am -ը տեղեկություն տարածեց, որ Դուք նախագահական ընտրությունների ժամանակ պատրաստվում եք Ձեր թեկնածությունը առաջադրել ՀՅԴ ցուցակով, եւ դրանով էր պայմանավորված Ձեր բոցաշունչ ելույթը ՀՅԴ գագաթնաժողովի ժամանակ. ոչ հաստատեցիք, ոչ էլ հերքեցիք այդ տեղեկությունը: Արդյոք, Սերժ Սարգսյանի հետ Սեւանում, սեղանի շուրջ խոսել եք հենց այդ թեմայի վերաբերյալ:

Վ. Օսկանյան - Նախ, Սեւանում չենք հանդիպել Սերժ Սարգսյանի հետ, այդ ճաշը եղել է Բեժուաշվիլիի հետ Փարվանայում: Փարվանա առաջին անգամ էի գնում, բավական հետաքրքական տեղ է, բավական ճոխ: Եթե մեկի նախագահական ամբիցիաները բոցաշունչ լինելով եք դատում, ճիշտ չէ: Ես 98 թվականից նախարար եմ աշխատում չէ՞, դուք հիշու՞մ եք, առաջին օրվանից ինձ ասել են` շատ զգացական եք, բոցաշունչ: Իմ խոսելու, ելույթ ունենալու ոճն այս յոթ-ութ տարվա մեջ փոխվե՞լ է, ինձ թվում է` ինչ կամ, այդ եմ, այդպես եմ խոսում հարցազրույցներ տալիս: Իսկապես, ինձ մոտ մարդիկ ասում են` մի քիչ շատ է այդ ձեռքիդ շարժումը, բայց հիմա այդպես է, եթե ձեռքս գրպանս խոսեմ, մտքերս չեմ կարող արտահայտել: Եկեք դրանով չչափենք նախագահական ամբիցիաները: Իսկ սեղանի շուրջ խոսել ենք հայկական եղբայրական կապերի մասին:

Հարց. - Որքա՞ն եք հավանական համարում հանրաքվեի անցկացումը Ղարաբաղի կարգավիճակի առումով. փորձագետները, նաեւ ադրբեջանցիները պնդում են, որ իրենց երկրի օրենսդրության տեսանկյունից դա ուղղակի անհնար է:

Վ. Օսկանյան - Իհարկե, բարդություններ կան, բայց փաստ է, որ այսօր այդ ձեւակերպումը սկզբունքների շուրջ փաստաթղթում կա: Համանախագահներն այդ մասին ասել են, այսինքն` միայն ես չէ, որ ասել եմ: Համանախագահները Վիեննայում իրենց հայտարարության մեջ ասացին, որ հանրաքվեն այսօր սկզբունքների մաս է կազմում. որքան ռեալ է դա, կլինի, թե չի լինի, Ադրբեջանի համար ինչ պրոբլեմներ կառաջացնի, հետագայում կերեւա:

Հարց. - Որպես Մինսկի խմբի համանախագահող երկիր, Ֆրանսիան առաջին անգամ է այցելում տարածաշրջան. մյուս տարի Ֆրանսիայի նախագահը հանուն անկողմնակալության պետք է Ադրբեջա՞ն գնա, հնարավո՞ր է, որ հետագայում նաեւ Ղարաբաղ գնա Ժակ Շիրակը:

Վ. Օսկանյան - Լավ էր, այդ հարցով էլ ավարտենք: