Տաթևիկ Գասպարյան․ Պարո՛ն Միրզոյան, կխնդրեի ներկայացնել, թե ի՞նչ աշխատանքներ է տանում մեր արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը միջազգային ասպարեզում՝ ներկայացնելու Արցախում գազի մատակարարման դադարեցման և արդյունքում, այս ցուրտ պայմաններում՝  Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար ճգնաժամ ստեղծելու նպատակով Ադրբեջանի գործողությունները:

Արարատ Միրզոյան․ Հարգելի՛ տիկին Գասպարյան, շնորհակալություն հարցի համար: Ինչպես առաջին անգամ գազի մատակարարման խափանման դեպքում, այնպես էլ այս երկրորդ անգամ՝ նույն մատակարարման խափանման դեպքում մենք անմիջապես գործի ենք դրել մեր բոլոր ջանքերը՝ բոլոր դիվանագիտական հնարավոր ջանքերը: Նախ և առաջ՝ իհարկե, մենք պարբերական և սերտ կապի մեջ ենք ռուսաստանցի գործընկերների հետ, որովհետև գիտեք, որ վթարը, կամ այս դեպքում պարզ չի ինչպես դա անվանել, վթար չէ՝ ըստ երևույթին, ամեն դեպքում, վնասված կամ փակված տեղանքը գտնվում է խաղաղապահների պատասխանատվության գոտում և առաջնային մեր կապը ռուսաստանյան գործընկերների հետ է, բայց նաև ողջ մնացյալ քաղաքակիրթ աշխարհի հետ: 

Նախ՝ տեղյակ եք երևի՝ երեկ ԱԳՆ-ն հայտարարություն է տարածել, բացի դրանից նոտա է հղվել մեր բոլոր միջազգային գործընկերներին տեղի ունեցածի մասին, և արձաքանքներ արդեն ստացվում են: Նախորդ անգամ, երբ 8 օրից ավել չկար՝ չէին թույլ տալիս, իսկ աշխատանքները սկսելուց հետո 2-3 օր էլ այդպես ձգվեց, այդ ընթացքում վարչապետն է խոսել և՛ ԱՄՆ պետքարտուղարի հետ, և՛ ՌԴ նախագահի հետ, և՛ Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահի հետ, և՛ նաև ԱԳՆ-ն՝ իր հերթին, իրեն հասանելի բոլոր օղակներով և խողովակներով: Նույնը և այս անգամ: Արդեն արձագանքները տեսնում ենք: Նաև մեր ջանքերի արդյունքում են այդ արձագանքները: Ցավոք սրտի, տեղում կոնկրետ դեռ հարցը լուծված չէ:

Արուսյակ Ջուլհակյան. Հարգարժա՛ն պարոն Միրզոյան, խնդրում եմ տեղեկացնել, թե արդյոք Հայաստանը ստացել է արձագանք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունից՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման նպատակով բանակցություններ կազմակերպելու դիմումին ի պատասխան: Դուք նաև նշել եք, որ Հայաստանը պատասխանել է Ադրբեջանի հինգ կետանոց առաջարկներին: Ձեզ խնդրում եմ ևս մեկ անգամ ներկայացնել մեր պատասխանի մանրամասները: Ինչպես նաև խնդրում եմ տեղեկացնել, թե արդյո՞ք մենք ունենք արձագանք Ադրբեջանից՝ իրենց առաջարկին մեր պատասխանի վերաբերյալ: 

Արարատ Միրզոյան․ Շնորհակալություն, տիկի՛ն Ջուլհակյան: Սա մի կարևոր հարց է, որ հավելյալ պարզաբանման և հանրությանը ներկայացնելու կարիք ունի, որովհետև այն բանից հետո երբ մենք ասեցինք, որ մենք պարզ պատասխանել ենք Ադրբեջանին, որոշակի մեկնաբանություններ եղան, որոնց մի մասը, պետք է խոստովանեմ, որ թյուր, սխալ մեկնաբանություններ էին, քանի որ գնահատականն այնպիսինն է, որ Հայաստանը մերժել է Ադրբեջանի առաջարկները: 

Ես ուզում եմ ասել, որ Ադրբեջանի առաջարկներում Հայաստանի համար անընդունելի ոչինչ, ըստ էության, չկա, այլ բան, որ այդ առաջարկներն ամբողջովին չէին հասցեագրում պոտենցիալ հնարավոր բանակցությունների ողջ օրակարգը: Եվ ահա, համապարփակ խաղաղության համար, մենք լրացրել ենք, համալրել ենք մեր առաջարկներով օրակարգը և փոխանցել ենք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությանը: Համանախագահության անդամ երկրներից, համանախագահողներից ինձ տեղեկացրել են, որ այդ առաջարկները փոխանցվել են պաշտոնական Բաքվին: Բաքվից առայժմ պատասխան չունենք:

Արուսյակ Ջուլհակյան. Շնորհակալ եմ պատասխանի համար, պարո՛ն նախարար: Ի՞նչ եք կարծում, արդյո՞ք ուկրաինական ճգնաժամի պայմաններում և նույնիսկ դրա ավարտից հետո, երբ, ըստ էության, Ռուսաստան-Արևմուտք հարաբերությունները բավականին լարված են, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը կշարունակի՞ զբաղվել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կամ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման հարցով:

Արարատ Միրզոյան․ Շնորհակալ եմ, տիկի՛ն Ջուլհակյան, Ձեր թույլտվությամբ ես նաև հավելեմ նախորդ պատասխանը: Ես ուզում էի ասել, որ Հայաստանի առաջարկները, ըստ էության, որովհետև էլի զանազան մեկնաբանություններ եղան, ամբողջովին՝ գրեթե 100 տոկոսով բացահայտված են իմ՝ «Արմենպրեսին» տրված հարցազրույցում: Չկա մի բան մեր առաջարկներում, որը բացակայում է այդ հարցազրույցից: Եվ որևէ հետաքրքրվող անձ կարող է ամբողջությամբ պատկերացում կազմել մեր պատասխանի մասին՝ կարդալով այդ շատ համառոտ առաջարկը: 

Ուզում եմ ևս մեկ անգամ ընդգծել, որ մեր համար առաջարկների մեխերից մեկն այն է, որ մեզ համար շարունակում է սկզբունքային մնալ Լեռնային Ղարաբաղի հայության իրավունքների  և նաև կարգավիճակի հարցը և, հնարավոր չէ պատկերացնել ամբողջական օրակարգ, հնարավոր չէ որևէ օրակարգ անվանել ամբողջական, քանի դեռ այդ հարցը ևս այդտեղ չի քննարկվում և հասցեագրված չէ: 

Ինչ վերաբերում է Ձեր վերջին դիտարկմանը՝ այո, իրավացի եք, Ուկրաինայում ռազմական գործողությունները կտրուկ բարդացրել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության աշխատանքները՝ ընդհուպ մինչև համատեղ քննարկումների մակարդակի, բայց, նաև ելնելով շատ կոնկրետ որոշակի ազդակներից, ուղերձներից, որ ես եմ ստացել և՛ համանախագահ երկրներից, և՛ նաև բազմաթիվ այլ երկրներից, ուզում եմ վերահաստատել, որ միջազգային հանրությունը շարունակում է Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորումը տեսնել  ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափում, և սա բավականին հուսադրող է: Մենք ամենօրյա աշխատանք ենք տանում, որպեսզի կարողանանք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության առաջ նոր քննարկում կազմակերպել, այդ թվում և վերջին երկու՝ ադրբեջանական և հայկական առաջարկներով:

Հռիփսիմե Գրիգորյան․ Շնորհակալ եմ: Հարցս ցանկանում եմ ուղղել ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանին: Պարո՛ն նախարար, օրերս արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում Ձեր զեկույցում ներկայացրեցիք Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումին Ձեր մասնակցությունը և, մասնավորապես, խոսեցիք Ձեր հանդիպման մասին՝ Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուի հետ, և ես կցանկանայի խնդրել Ձեզ որպեսզի մանրամասնեիք՝ ի՞նչ սպասումներ ունեք այս գործընթացից, արդյո՞ք ունեք դրական սպասումներ, ե՞րբ է նախատեսվում Հայաստանի և Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչների հաջորդ հանդիպումը և որտեղ: Շնորհակալ եմ: 

Արարատ Միրզոյան․ Շնորհակալություն, տիկի՛ն Գրիգորյան: Իսկապես, հիմա հետհայաց նայելով՝ ես կարծում եմ, որ մեր որոշումը՝ արտաքին գործերի նախարարի մակարդակով մասնակցել  Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումին, ճիշտ որոշում էր, և ինչպես մինչ այդ՝ հրապարակավ, ինչպես այդտեղ կոնկրետ տեղում հանդիպման ընթացքում, այնպես էլ հիմա ուզում եմ ասել, որ մենք վստահ ենք, որ Հայաստանը և Թուրքիան կարող են և արժի, և պետք է, որ նորմալացնեն և կարգավորեն հարաբերությունները, այսինքն՝ հարաբերություններ հաստատեն և բացեն սահմանները: 

Կարծում եմ, որ այս գործընթացի մեջ երկու նախարարների հանդիպումը ևս իր դրական ազդեցությունը ունեցավ: Անշուշտ, շոշափելի, կոնկրետ պայմանավորվածություն ձեռք չբերվեց, բայց երկու կողմերն էլ ևս մեկ անգամ, ինչպես մենք, այնպես էլ թուրքական կողմը, վերահաստատեցինք, որ շարունակում ենք երկխոսությունը, շարունակում ենք գործընթացը առանց նախապայմանների՝ նպատակ ունենալով իսկապես բացել սահմանները: Մի փոքր տակտիկական, տեմպի առումով, անշուշտ, որոշակի տարբերություններ կան երկու կողմերի միջև, բայց ընդհանուր, առնվազն վերբալ մակարդակով, երկու կողմերս էլ հաստատում ենք, որ նպատակը, վերջնարդյունքը հենց սահմանների բացումն է: Ընթացիկ խնդիրներ էլ ենք նաև քննարկել այդ կոնտեքստում՝ սահմանային, առևտրային և այլն, որպեսզի դյուրացնենք այդ ոլորտում գործող մեր հայրենակիցների կյանքը: Տեսնենք, առաջիկայում շոշափելի արդյունքներ եթե լինեն, ևս մեկ անգամ կանդրադառնանք:

Հռիփսիմե Գրիգորյան․ Շնորհակալ եմ: Եվս մի այլ հարցի կցանկանայի անդրադառնալ: Ցավոք սրտի, արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում քննարկմանը մեր ընդդիմադիր գործընկերները և հետագայում որոշ շրջանակներ, անդրադառնալով Թուրքիա Ձեր այցին, բովանդակային քննարկման փոխարեն ավելի շատ անդրադարձան Ձեր ժպիտին կամ թուրք գործընկերոջ փողկապի բացակայությանը: Կցանկանայի՞ք սրա հետ կապված որևէ բան ասել կամ ունե՞ք մեկնաբանություն: Շնորհակալություն: 

Արարատ Միրզոյան․ Ըստ էության, այո, հայկական մեդիա տիրույթում և սոցիալական մեդիայում այդ հարցերը, կարծես թե, շատ էին քննարկվել: Ասեմ, փողկապի թեմայով, ընդհանրապես այդ ֆորումը առանց փողկապների ֆորմատ էր հայտարարված, և տարբեր լուսանկարներից կարող եք տեսնել, որ  նախարարների մի մասը կրում էին փողկապ, մի մասը՝ չէին կրում, և նույն նախարարները  հաջորդ օրը կարող էին ճիշտ հակառակ կերպով վարվել: Ինձ կարող եք Չավուշօղլուի հետ հանդիպման ժամանակ տեսնել փողկապով, Ավստրիայի ԱԳ նախարար Ալեքսանդր Շալենբերգի հետ հանդիպման ընթացքում արված լուսանկարներում տեսնել ճիշտ հակառակը՝ ես եմ առանց փողկապ, Շալենբերգն է փողկապով: Այսինքն ֆորմատը այդպիսին էր ուղղակի: 

Ինչ վերաբերվում է ժպիտին, շատ չարչրկվեց թեման, բայց այնուամենայնիվ ասեմ և հիմա հումոր ենք անում, բայց ես կարող եմ շատ լուրջ պատասխանել այդ հարցին: Մոտավորապես, այն ինչ ասացի նաև Ազգային ժողովի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում․ եթե ես իմանամ… ողջ հարգանքով մեր բոլոր զոհերի և նրանց ընտանիքների անդամների զգացմունքների նկատմամբ, եթե ես իմանամ, որ իմ ժպիտը կարող է ապագայում գեթ մեկ հայ զինվորի կյանք փրկել, ապա ես էլի ու էլի կժպտամ: 

Աղվան Վարդանյան․ Շնորհակալ եմ․ հարց ԱԳ նախարարին: Պարո՛ն Միրզոյան, Դուք «Արմենպրեսին» մարտի 15-ին տրված հարցազրույցում ասել եք, մեջբերում եմ․ «Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցությունները պետք է ընթանան առանց նախապայմանների։ Ադրբեջանի առաջարկում նշված կետերն ամբողջությամբ չեն արտացոլում առկա խնդիրների ողջ օրակարգը»: Այս պահին Ձեր որոշ, մեղմ ասած, խնդրահարույց ձևակերպումներին չեմ անդրադառնում: Տեսականորեն պատկերացնենք՝ բանակցություններն այս կամ այն ձևաչափով ընթացել են, միջպետական պայմանագիրը ձևակերպվել է իբրև փաստաթուղթ: Ձեր տեսակետն եմ ուզում իմանալ՝ այդ փաստաթուղթը ներպետական ի՞նչ ընթացակարգ պետք է անցնի: Շնորհակալ եմ:

Արարատ Միրզոյան․ Պարո՛ն Վարդանյան, ես էլ երբեմն ունենում են գայթակղություններ, բայց զսպում եմ ինձ չանդրադառնալ Ձեր զանազան խնդրահարույց ձևակերպումներին, նույնը կանեմ և հենց հիմա: Կարծում եմ, այնուամենայնիվ, Ձեր բուն հարցի հասցեատերը, եթե ակնարկները և ենթաշերտերը հանենք, երևի թե պետք է լիներ  արդարադատության նախարարը: Ենթադրել կարող եմ՝ բոլոր այն ընթացակարգերով, որոնք սահմանված են․ այսիքն՝ միջպետական պայմանագիրը պետք է գա Ազգային ժողով՝ վավերացման: 

Աղվան Վարդանյան․ Շնորհակալ եմ: Խնդրահարույց բառին չեմ անդրադառնա, որովհետև տեղը չի և հարցս այդ նպատակը չուներ: Մենք ունենք իրավիճակ, երբ որ Ադրբեջանը նաև ներխուժել է Հայաստանի ինքնիշխան տարածք: Այն, որ պիտի նման միջպետական փաստաթղթերը գան սահմանադրական դատարան, այնուհետև գան խորհրդարան՝ հաստատվելու, հասկանալի է: Ես արդարադատության մոտեցումը գիտեմ, օրենքները գիտեմ, ես զուտ Ձեր տեսակետն էի ուզում հարցնել․ հնարավո՞ր է այնպիսի վիճակ ստեղծվի, որ մենք նաև մտածենք հանրաքվեի մասին: Շնորհակալ եմ:

Արարատ Միրզոյան․ Պարո՛ն Վարդանյան, անկեղծ ասած, հարցը նոր է իմ համար, պետք է մտածել, բացառել չեմ կարող ոչինչ, այսինքն սկզբունքային բան չկա բացառելու, բազմաթիվ հանգամանքներից է կախված: 

Լիլիթ Գալստյան․ Պարո՛ն Միրզոյան, 2021 թվականի հունիսի 17-ին ԱԳՆ-ն, անդրադառնալով Շուշիի հռչակագրին, տարածել է մի հայտարարություն, որտեղ, մասնավորապես, հետևյալ հաստատումները կան՝ «Թուրքիայի և Ադրբեջանի նախագահների հրապարակային պայմանավորվածությունները պարունակում են ոչ միայն ցեղասպան սպառնալիքներ՝ տարածաշրջանում հայ ժողովրդի նկատմամբ, այլ նաև լուրջ մարտահրավերներ են միջազգային և տարածաշրջանային խաղաղությանը և անվտանգությանը: Արցախի ժողովրդի դեմ ագրեսիայի և ուժի կիրառման արդյունքում ձեռք բերված իրողությունները չեն կարող տևական խաղաղության հիմք դառնալ այնպես, ինչպես Շուշիում թուրք-ադրբեջանական տարբեր մտացածին նախաձեռնությունները չեն կարող հայկական այդ մշակութային կենտրոնը օտարել Արցախից և հայ ժողովրդից»: 

Պարո՛ն Միրզոյան, հետագայում Ձեր և, ընդանրապես, մեր պաշտոնական հռետորաբանությունը և  շեշտադրությունը, կարծես թե, ամբողջովին փոխվել է, և Դուք այսօր էլ բառի խորը գիտակցությամբ հայտարարեցիք, որ ադրբեջանական 5 առաջարկներում Հայաստանի համար և Ձեզ համար, վեջին հաշվով, անընդունելի ոչինչ չկա: Ձեզ համար, ինչպես «Արմենպրեսին» հարցազրույցում եք հաստատել, ԼՂ հիմնախնդիրը տարածքային հարց չէ, այլ իրավունքների։ Դուք գործածում եք արցախահայության իրավունքներ և ազատություններ արտահայտությունը՝ առանց հստակեցնելու ինքնորոշման իրավունքը, և նաև այսօր հնչեց, որ Դուք դիմել եք Ադրբեջանին, ներկայացրել եք դիրքորոշումը։ Թեև հարցը հնչեցնել, բայց պատասխան չկա, բայց ես ուզում եմ երեք հարց հնչեցնել՝ ի՞նչ դիրքորոշում է փոխանցվել Ադրբեջանին, և արդյո՞ք Դուք պատրաստվում եք բանակցային գործընթացում ներառել ինքնորոշման իրավունքը, և երբ դիմել եք ԵԱՀԿ-ին խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցություններ կազմակերպելու առաջարկով, արդյո՞ք այդ առաջարկությունների մեջ ներառվելու է թուրքական ագրեսիայի գնահատականը, ինչպես և վարձկանների ներառման հարցը: 

Արարատ Միրզոյան․ Տիկի՛ն Գալստյան, ես խնդրում եմ Ձեզ՝ որպես հայ մարդը հայ մարդու, և բոլորիդ, երբ որ մեջբերում եք անում, կատարեք ամբողջական մեջբերում: Ես վստահ եմ՝ Դուք քաջ գիտակցում եք, որ այդ նախադասությունը, որը որ մեջբերեցիք, անքակտելիորեն կապված է դրան հաջորդող նախադասության հետ, և ամբողջական միտքը հետևյալն է՝ Ադրբեջանի 5 առաջարկներում մեզ համար անընդունելի, ըստ էության, ոչինչ չկա, բայց այլ բան, որ այդ առաջարկները չեն հասցեագրում խնդիրների ամբողջական օրակարգը և, ըստ այդմ, հնարավոր բանակցությունների, հնարավոր քննարկվող խաղաղության պայմանագրի ամբողջական օրակարգը, և այդ օրակարգն ամբողջացնելու համար մենք հանդես ենք եկել համալրող մեր առաջարկներով: 

Նորից՝ ես արդեն քանի օր է նույն հարցին պատասխանում եմ, բայց կարծես թե չենք հասկանում իրար, մեր փոխանցած առաջարկները ամբողջությամբ կարող եք գտնել «Արմենպրեսին» հիշատակված հարցազրույցում: Չկա առաջարկներում որևէ բան, որը գրեթե տառացիորեն արտացոլված չէ այդ հարցազրույցում: Երբ մենք ասում ենք իրավունքներ, մենք ի նկատի ունենք բոլոր իրավունքները, բոլորը. ես ուղղակի հերթական անգամ հրաժարվում եմ, այսպես, շուտասելուկի պես կրկնել այս կամ այն բառը․ երբ որ ասում ենք բոլոր իրավունքներ, ի նկատի է առնվում բոլոր իրավունքները: 

Լիլիթ Գալստյան․ Պարո՛ն Միրզոյան, ես հետևում էի հանձնաժողովի աշխատանքներին և Դուք այնտեղ դարձյալ հղում արեցիք «Արմենպրեսին» համապատասխան հարցազրույցին: Ես այդ հարցազրույցը մի քանի անգամ կարդացի՝ փորձելով այնտեղից կորզել այն հարցերի պատասխանները, որ հետաքրքրում է ոչ միայն ինձ, այլև ողջ հայ հանրությանը: Ես այնտեղ չտեսա․ Դուք ասում եք, որ մեր դիրքորոշումները փոխանցել եք, մեր գործընկերուհին խնդրեց հստակեցնել՝ որոնք են այդ դիրքորոշումները, Դուք չպատասխանեցիք: Դուք հիմա ինձ էլ չեք պատասխանում: Եվ ես ուզում եմ Ձեզնից հստակ լսել՝ արդյոք այդ դիրքորոշումներում կա Արցախի ինքնորոշման իրավունքը, և արդյոք մեր բանակցային փաթեթի բովանդակային մասում զետեղված է լինելու թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի գնահատականը, ռազմաքաղաքական գնահատականը և վարձկանների ներառվածությունը: Խոսքը հենց դրա մասին է՝ ինքնորոշման իրավունք: Իրավունքները շատ լայն սպեկտր են, հանրահայտ և հանրահռչակված: Մենք խոսում ենք ինքնորոշման իրավունքի մասին: 

Արարատ Միրզոյան․ Տիկի՛ն Գալստյան, ես նորից եմ կրկնում, ի պատասխան Ադրբեջանի առաջարկներին, մեր կողմից համանախագահությանը փոխանցված առաջարկներում չկա որևէ բան, որը տառացիորեն արտացոլված չէ այդ հարցազրույցում և, հակառակը, հարցազրույցում չկա որևէ բան, որը չկա առաջարկներում: 

Ի վերջո, մենք կարող ենք հրապարակել բուն փաստաթուղթը․ պրակտիկայում ընդունված չէ, բայց մենք կարող ենք հրապարակել, հետո գալ։ Այսինքն, տիկի՛ն Գալստյան, հարցերը հանեք, մնացածը համարյա այդ փաստաթուղթն է: 

Եվ ուզում եմ մնացածին անդրադառնալ․ հարգելի՛ գործընկերներ, ինձ համար շատ հեշտ է և, եթե մրցավազք սկսի, ես ձեզ բոլորիդ կհաղթեմ՝ ճոռոմ, ռազմահայրենասիրական և գեղեցիկ բառեր ասելու մրցույթում, ես ձեզ վստահեցնում եմ: Ես գիտեմ ավելի գեղեցիկ ու հայրենասիրական բառեր, քան դուք երբևէ կյանքում լսել եք, բայց ի տարբերություն ձեզ ես մտածում եմ, որ իմ բառից կարող է հետևի կամ չհետևի մի բան: Վատ չէր լինի, որ դուք էլ այդ պատասխանատվությամբ վերաբերվեիք: 

Արամ Վարդևանյան․ Շնորհակալություն: Նախ, օգտվելով այն հանգամանքից, որ հարց ու պատասխանի նկատմամբ կա նաև ՀՀ տարածքից դուրս հետաքրքրություն, առաջին մասով կցանկանամ կրկին բարձրաձայնել Արցախի Հանրապետությունում ստեղծված իրավիճակի մասին՝ միջազգային հանրությանը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների ձևաչափով անդամ երկրներին ուղղակիորեն հստակ, նույնիսկ պահանջ դնելով այս իրավիճակին րոպե շուտ վերջ տալ, որովհետև մենք խոսում ենք Արցախում հումանիտար աղետի մասին, մենք խոսում ենք աբսուրդային, անընդունելի և միջազգային իրավունքի տեսանկյունից հանցանքի մասին, որը տեղի է ունենում 100.000-ից ավելի Արցախի Հանրապետությունում բնակվող մեր հայրենակիցների նկատմամբ: 

Հարցադրումս հետևյալն է՝ 2021 թվականի հունիսի 15-ին ընդունվեց իսկապես տխրահռչակ Շուշիի հռչակագիրը: Հարցս ուղղված է ԱԳ նախարարին։ Բովանդակությունը հարցադրման հետևյալն է՝ ի վերջո Շուշիի հռչակագիրը, կարծում եմ՝ բոլորի համար էլ հայտնի է, իր մեջ պարունակում է դասական իմաստով հակահայկական, նույնիսկ ՀՀ տարածքային ամբողջականության նկատմամբ ոտնձգություն պարունակող դրույթներ: Զարմանալիորեն այդ հռչակագիրը նաև սկսեց վավերացվել խորհրդարանների կողմից, այդ թվում նաև՝ Թուրքիայի խորհրդարանի: Արդեն հրապարակվեց տեղեկություն, որ նաև խորհրդարանի վավերացումից հետո ստորագրվել է նաև Թուրքիայի նախագահի կողմից: 

Հարցադրումս հետևյալն է՝ իսկ ի՞նչ արձագանք է, առհասարակ, դրան տրվել՝ բացառությամբ 2021 թվականի հունիսի ԱԳՆ-ի հայտարարությունից, որն այն ժամանակ էլ, երբ նշված էր՝ չէր վավերացվել, այսինքն՝ հռչակագիր էր, որը կարող էր այդպես էլ կենացային հռչակագիր մնալ: Հիմա այս ամենից հետո որևէ գործողություն, արձագանք ԱԳՆ-ի մակարդակով տրվե՞լ է թե ոչ, այդ թվում՝ հաշվի առնելով նաև նույն Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումի հանգամանքը, որը դրական լույսի ներքո էր ներկայացվում, հետաքրքիր է՝ այդ հարցը դիտարկվե՞լ է դրա շրջանակներում, թե ոչ:

Արարատ Միրզոյան․ ՀՀ դիրքորոշումը Շուշիի հռչակագրի կապակցությամբ որևէ փոփոխության չի ենթարկվել, պարո՛ն Վարդևանյան։ Ավելին ասեմ, անդրադառնամ նաև Ձեր հարցի ներածական հատվածին․ իսկապես, մենք տեսնում ենք արդեն որերորդ անգամ ճիշտ այնպիսի քաղաքականության դրսևորումներ, որը որ Դուք նկարագրեցիք, և սրան ոչ միայն Հայաստանը, այլև միջազգային հանրությունն է անդրադարձել և անդրադառնում, և կարծում եմ՝ տեղին է հիշատակել նույն Հաագայի դատարանի միջանկյալ միջոցների վերաբերյալ որոշումը, որտեղ շատ հստակ Ադրբեջանի բարձրաստիճան պաշտոնյաներին կոչ է արվում դադարեցնել այդ քաղաքականությունը: Մենք տեսնում ենք դրա օրինակները բազմաթիվ դեպքերում, ինչպես մշակութային հուշարձանների վերաբերյալ, ինչպես հիմա՝ այս օրերին, երբ հումանիտար ճգնաժամ է առաջանում գազի հետ կապված իրավիճակում, անշուշտ, այդ ամբողջը կա և այդ ուղղությամբ ենք աշխատում, և իրավիճակը, և հնարավոր զարգացումները մեր անխտիր բոլոր միջազգային շփումների և հանդիպումների հիմանական առանցքն են, այլ բան չի էլ կարող լինել:

Արամ Վարդևանյան․ Շնորհակալություն: Կարևորում եմ այն, որ վերահաստատում եք 2021 թվականի հունիսի հայտարարության դրույթները, որովհետև նաև Ձեր քաղաքական թիմը ԱԳՆ-ի այդ ժամանակահատվածի աշխատանքը բավականաչափ քննադատողական դիրքերից էր հանդես գալիս, բայց չե՞ք կարծում, պարո՛ն Միրզոյան, եթե այդ հռչակագրի գնահատականը տրվել է դրա՝ դեռևս զուտ հռչակագրի մակարդակում, երբ այն վավերացվում է, մի հատ էլ ստորագրվում է, ինչ որ իմաստով մտնում է ուժի մեջ՝ ավելի բարձր իրավաբանական մակարդակի, դրան չպե՞տք է արդյոք հաջորդի մեկ այլ դիրքորոշում, և արդյո՞ք դրանով նույն Ադրբեջանի և Թուրքիայի վարքագիծը հենց նաև Ձեր կառավարության ծրագրում մատնանշված այդ խաղաղության օրակարգի իմաստով ճիշտ հակառակն են անում: Ես կարծում եմ՝ ցանկացած մարդու համար էլ պետք է տրամաբանական և ընդունելի լինի այն, որ խաղաղությունը միակողմանի չի լինում: Եթե մյուս կողմը նման հակառակ ազդանկեր է տալիս, ես չեմ ասում դրա այլընտրանքը պատերազմն է, բայց արդյո՞ք դրան որոշակի համարժեք արձագանքներ չպետք է տրվեն: Շնորհակալություն: 

Արարատ Միրզոյան: Իհարկե, լուրջ տրամաբանություն կա Ձեր ասածի մեջ, պարո՛ն Վարդևանյան: Այստեղ կարծել-չկարծելու հարցը չէ, այլ՝ շատ հստակ հաշվարկների: Մենք պետք է հասկանանք թե էլ ավելի, պայմանականորեն, դատապարտող՝ այսպես, պայմանական կոչենք, էլ ավելի սուր գնահատական տվող հայտարարությունը ինչ է ավելացնելու և ում օգտին՝ այս խաղի մեջ, եթե սա կարելի է խաղ անվանել:

Ագնեսա Խամոյան: Պարո՛ն նախարար, հարցս ուղղված է բացառապես Ձեզ: Այս հարցը հնչել է մի քանի անգամ, այդ թվում՝ իմ կողմից, այդ թվում՝ այսօր այս դահլիճում, բայց չի ստացել պատասխան: Ադրբեջանը Հայաստանին դիվանագիտական ճանապարհով, ինչպես Դուք եք ասել, փոխանցում է 5 կետեր։ Դուք ասում եք, որ մենք էլ ունենք մեր կետերը, սկզբունքները, պատկերացումները, լրացումները, և հղում եք անում «Արմենպրեսին» տրված Ձեր հարցազրույցին: Ես առաջարկում եմ, ամեն դեպքում, հարգեք այս խորհրդարանը, հայ մարդուն և հայ հասարակությանը և հնչեցնեք, ի վերջո, թե որոնք են մեր, չգիտեմ, 5, 6, 10 կամ 3 սկզբունքները կամ կետերը ու առանց հղում անելու «Արմենպրեսին»: 

Տեսեք, Դուք ասում եք, ըստ էության, անընդունելի ոչինչ չկա Ադրբեջանի 5 կետերում, հետո շարունակում եք, այստեղ բանալի բառը առաջին միտքը, առաջին նախադասությունն է և նաև արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նիստի ժամանակ դրա համար էի ասում, որ ամբողջ լրատվական վերնագրերը ողողված են Ձեր հատկապես այդ ձևակերպումով: Հատկապես՝ ինչն է այդպես ընդունելի տարածքային ամբողջականության ճանաչու՞մը, որը ենթադում է Արցախն Ադրբեջանի կազմում: 

Պարո՛ն Միրզոյան, Ձեզ շատ հստակ հարց եմ ուզում տալ. կարո՞ղ է հայկական կողմի համար լինել կարգավորման որևէ տարբերակ, որը ենթադրում է Արցախի՝ որևէ կարգավիճակով ներառում Ադրբեջանի կազմում: 

Արարատ Միրզոյան․ Ողջունում եմ Ձեզ, տիկի՛ն Խամոյան: Ուզում եմ Ձեզ ասել, որ Ձեր տված հարցերի պատասխանները Դուք կարող եք գտնել «Արմենպրես» գործակալությանը իմ տված հարցազրույցում, և սա հղում չէ «Արմենպրես» գործակալությանը, սա հղում է ինձ, իմ բառերին, որոնք տպվել են «Արմենպրես» գործակալությանը հարցազրույցի մեջ: Եթե այսքանից հետո Դուք չեք պատկերացնում, որոնք են մեր արձագանքները, ես Ձեզ հրավրիրում եմ ԱԳՆ, ես կտպագրեմ կանեմ փաստաթուղթը, կտամ և Դուք կկարդաք: Բայց եթե չեք ուզում ժամանակ կորցնել, վերցրեք հարցազրույցը, ջնջեք հարցերը և կարող եք տեսնել այն փաստաթութը՝  99,9% ճշգրտությամբ, որը փոխանցվել է․ այն 0,1-ն էլ որևէ էական բան չէ, այսինքն զուտ շարահյուսական, վերնագիրն էլ կարող է ուրիշ լինել: 

Ինչ վերաբերում է տարածքային ամբողջականությանը, ապա պետք է հիասթափեցնեմ Ձեզ, հարգելի՛ տիկին Խամոյան, մի քիչ ուշացել եք, այդ հարցը Դուք պետք է բարձրացնեիք, կարծում եմ, 1991-92 թվականներին, ինչպես նաև ևս մեկ հնարավորություն կար հարցը ուղղել Ռոբերտ Քոչարյանին, երբ նա իջնում էր Ստամբուլից Երևան վերադարձող օդանավից և խոսում էր Ստամբուլում տարածքային ամբողջականությունների փոխադարձ ճանաչման մասին:

Ագնեսա Խամոյան: Պարո՛ն Միրզոյան, նորից եմ ձևակերպում: Ձեզ համար կարո՞ղ է ընդունելի լինել կարգավորման որևէ տարբերակ, որը Արցախը որևէ կարգավիճակով ներառում է, տեսնում եք Ադրբեջանի կազմում: Դուք ամեն ինչից խոսեցիք, բացի դրանից, հիմնական հարցից: Դուք չեք օգտագործում ազգերի ինքնորոշում եզրույթը, խոսում եք իրավունքներից, գիտեք, տարբեր իրավունքներ կան՝ ապրելու, կյանքի և այլն: Ազգերի ինքնորոշում․ Դուք կարո՞ղ եք տարիներ շարունակ հայկական կողմի որդեգրած մոտեցումը, որ Արցախի հարցը պետք է լուծվի ազգերի ինքնորոշման սկզբունքի հիման վրա, շարունակում է Ձեզ համար մնալ կարևոր և արդիական։

Արարատ Միրզոյան: Տիկի՛ն Խամոյան, կարծում եմ բոլորիս հայտնի է «բոլոր» բառի ստուգաբանությունը և իմաստային բոլոր հնարավոր շերտերը: Ազգերի ինքնորոշումը իրավունք է, կարծում եմ, կհամաձայնեք, նույնիսկ եթե չհամաձայնեք, իրավունք է: Երբ ես ասում եմ մեր համար սկզբունքային են, և մենք պաշտպանելու ենք արցախահայության բոլոր իրավունքները, ես նկատի ունեմ բոլոր իրավունքները: 

Մենք ասել ենք, որ բանակցությունները պետք է տեղի ունենան առանց նախապայմանների: Սա նշանակում է, որ մենք ադրբեջանական կողմից և ընդհանրապես՝ միջնորդներից նաև, համանախագահությունից, ակնկալում ենք, որ բանակցություններին ընդառաջ մեզ նախապայմաններ չեն առաջադրվի և պահելով նաև մեր իսկ բարձրաձայնած կանոնները՝ մենք ինքներս նախապայմաններ չենք դնում և չենք կանխորոշում բանակցությունների արդյունքները, բայց թե մենք ինչ ենք պաշտպանելու, քիչ առաջ բարձրաձայնեցի:

Շնորհակալ եմ։