Լիլիթ Կիրակոսյան. Պարոն Միրզոյան, Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի հետ ժնևյան հանդիպումից հետո ադրբեջանական կողմը հաղորդագրություն տարածեց, որ հայկական կողմին են փոխանցել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ պայմանագրի տարրերը՝ հիմնված նախապես փոխանցված հինգ սկզբունքների վրա: Պետք է խնդրեմ, որ ասեք՝ որոնք են այդ տարրերը, և, ընդհանուր առմամբ, արդյո՞ք այս ուղղությամբ կա որևէ զարգացում:

Արարատ Միրզոյան. Բարև ձեզ, իրավացի եք, տիկին Կիրակոսյան, այդպիսի հայտարարություն եղել է, և, իսկապես, մեզ փոխանցվել է այդպիսի փաստաթուղթ: Գիտեք, Ադրբեջանի՝ մարտի կեսերին փոխանցած այդ հինգ հայտնի սկզբունքները հրապարակվել են, և՛ մեր հանրությունը, և՛ միջազգային հանրությունը քաջատեղյակ են այդ սկզբունքներին: Այդ ժամանակ մենք ֆիքսել ենք հրապարակավ, որ, ըստ էության, մեզ համար անընդունելի ոչինչ չկա: Այս անգամ ադրբեջանական կողմի փոխանցած առաջարկները, ըստ էության, կառուցված են այդ սկզբունքների վրա։ 

Անշուշտ, կան բաներ, որոնք մենք դեռ վերլուծում ենք և անպայման կարձագանքենք։ Կլինեն բաներ, որոնք, կրկին, մեզ համար ընդունելի կլինեն, բաներ, որ ընդունելի չեն լինի, կլինեն առաջարկներ, որոնք մենք կառաջարկենք ներգրավել․ այսինքն, նորմալ բանակցային գործընթաց կշարունակվի:

Լիլիթ Կիրակոսյան․ Շնորհակալ եմ։ Պարո՛ն Միրզոյան, արտաքին գործերի նախարարության կողմից տարածված հայտարարության մեջ նշվում է Ստեփանակերտի և Բաքվի միջև քննարկումների մեխանիզմի ստեղծման մասին։ Կխնդրեմ մանրամասնեք, որո՞նք են այդ մեխանիզմները, և արդյո՞ք Ադրբեջանն այս հարցում որևէ դիրքորոշում ունի։

Արարատ Միրզոյան․ Ես կրկին պետք է հղում անեմ այդ հինգ կետերի հետ կապված պատմությանը․ եթե հիշում եք, մենք այն ժամանակ ասացինք, որ այս հինգ կետերում անընդունելի ոչինչ չկա, բայց դրանք չեն արտացոլում ամբողջական օրակարգը։ Մենք կիսվեցինք մեր պատկերացումներով, որոնց հիմնական մասը վերաբերում էին հենց Լեռնային Ղարաբաղին։ Եվ այժմ էլ բանակցությունների մաս է նաև այս հարցի հասցեագրումը։ 

Հիմա կա տեսակետ Բաքու-Ստեփանակերտ կամ Լեռնային Ղարաբաղ-Ադրբեջան երկխոսության միջազգային մեխանիզմ ստեղծելու։ Այս մասին քննարկումներ են ընթանում։ Անշուշտ, մենք ունենք մի դիրքորոշում, Ադրբեջանը՝ մեկ այլ։ Երբ կհանգենք որևէ փոխադարձ ընդունելի դիրքորոշման, տեսակետի կամ մեխանիզմի, անպայման կտեղեկացնենք։

Լիլիթ Ստեփանյան․ Պարոն Միրզոյան, օրեր առաջ Հայաստանի նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը հանրության և մեր բոլորիս հետ կիսվեց մի հոդվածով, որտեղ պարոն Օսկանյանը, ըստ էության, դատողական ենթադրություններ էր անում, որ, ամենայն հավանականությամբ, 2020թ․ նորեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունից բացի կան նաև բանավոր պայմանավորվածություններ, որոնք, օրինակ, վերաբերում են Հայաստանի կողմից Արցախն Ադրբեջանի մաս ճանաչելուն, այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը» բացելու ուղղությամբ որոշակի բանավոր պայմանավորվածություններ տանելուն, ինչպես նաև այս պահի դրությամբ եղած անկլավները ի օգուտ Ադրբեջանին ճանաչելու մասով, երբ որ տեղի ունենան սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացները։ 

Եվ վերջում պարոն Օսկանյանը եզրակացություն է անում, որ Ադրբեջանի կողմից ՀՀ պետական սահմանին պարբերբար տեղի ունեցող սադրիչ գործողությունները, թերևս, պայմանավորված են հենց այս կետերը չկատարելու հետ։ Պարոն Միրզոյան, կցանկանայի Ձեր մեկնաբանությունն այս հարցի ուղղությամբ թե՛ մեր, թե՛ հանրության համար։ 

Արարատ Միրզոյան․ Գիտեք, տիկին Ստեփանյան, Դուք նշեցիք, որ հոդվածի վերլուծության հիմքում դրված է որոշակի կանխավարկած, և դրա հիման վրա կառուցված է վերլուծություն, և արվում է պնդում: Հիմա ես կարող եմ ասել, որ առնվազն տարակուսանք եմ ապրել, երբ կարդացել եմ դա, որովհետև պնդումների, հետևությունների հիմքում դրված է շատ թեական մի վարկած, թե կան բանավոր պայմանավորվածություններ։ 

Իսկ ինչ, եթե այդպիսի պայմանավորվածություններ չկան։ Ստացվում է, որ այդ ամբողջ թեզն ու վերլուծությունն անիմաստ, անտեղի բառերի միացություն է… ողջ հարգանքով հանդերձ այդ անձի նկատմամբ։ 

Իսկ այդպիսի պայմանավորվածություններ չկան, և մենք այդ մասի բազմիցս ասել ենք։ Այլ բան, քան գրված, ստորագրված, հրապարակված պայմանավորվածությունները չկա։ Հայաստանը որևէ այլ պայմանավորվածությունների մաս չի կազմել և չի էլ կազմելու։ 

Բայց հարցը երկրորդ շերտ էլ ունի։ Ես շարունակաբար փորձում եմ չտրվել այդ գայթակղությանը և չանդրադառնալ զանազան հարցերի ներքաղաքական ասպեկտին, բայց այստեղ չեմ կարող չասել: Հարցը երկրորդ շերտ էլ ունի:

Գիտեք, սա ամբողջությամբ ադրբեջանական նարատիվն է, որ Հայաստանն ինչ-որ բան է պարտավորվել, չի անում, ինչն էլ լեգիտիմացնում է մեր ագրեսիան Հայաստանի նկատմամբ։ Ես գոնե խորհուրդ կտայի պարոն Օսկանյանին և այլոց այդպիսի մտքեր շրջանառելուց առաջ հարցի այդ ասպեկտին էլ ուշադրություն դարձնել։ 

Լիլիթ Ստեփանյան․ Շնորհակալություն պարզաբանման համար, պարոն Միրզոյան, և օգտվելով արձագանքի հնարավորությունից՝ ևս մեկ հարց ձևակերպեմ, թերևս նախորդ հարցի մի քիչ այլ ձևակերպման շրջանակներում։ 

Հայաստանի Հանրապետության ԱԳ նախարարությունը բազմիցս հայտարարել է, որ Ադրբեջանի հետ սահմանային միջադեպերից խուսափելու համար ամենաարդյունավետ միջոցներից կամ մեթոդներից թերևս մեկն էլ կլինի միջազգային խաղաղապահների մեխանիզմների կիրարկումը: Կցանկանայի հասկանալ, այս ուղղությամբ որևէ առարկայական քայլեր մեր գերատեսչությունն արել է, թե՝ ոչ։ Հարցս ինչով է արդիական, որովհետև վերջին, հատկապես, 10-օրյա մամուլը, երբ ընթերցում ենք, այս մասին խորհուրդ են տալիս և մատնանշում են նաև միջազգային գործընկերները՝ նաև հաշվի առնելով որոշ աշխարհաքաղաքական գործընթացներ:

Արարատ Միրզոյան․ Ես կարող եմ ասել, որ կա համընդհանուր ընկալում, այդ թվում և միջազգային դերակատարների շրջանում, որ միայն ագրեսիայի հետևանքների վերացումը, օրինակ՝ ադրբեջանական զորքերի ՀՀ ինքնիշխան տարածքից դուրս բերումը և ընդհանուր խաղաղության պայմանագրի կնքումը, դեռևս բավարար երաշխիքներ գուցե չստեղծեն և հավելյալ երաշխիքներ պահանջվեն։ 

Օրինակ՝ Հայաստան-Ադրբեջան սահմանին որևէ միջազգային մոնիթորինգային կամ որևէ այսպիսի այլ մեխանիզմի առկայություն պահանջվի։ Սա գոծիքակազմի այլ գործիքներից մեկն է, որ ի թիվս մյուս գործիքների քննարկվում է նաև միջազգային գործընկերների, նաև Ադրբեջանի հետ: Մեկ այլ գործիք էլ կարող եմ մատնանշել, օրինակ՝ ենթադրաբար Հայաստան-Ադրբեջան սահմանից զինված ուժերի որոշակի հեռավորության վրա հետքաշում և այլն: Կան տարբեր գործիքներ, այդ թվում՝ նաև միջազգային մոնիթորինգային մեխանիզմը, և դա շատ ակտիվ քննարկվում է: Շնորհակալություն: