ԵԱՀԿ գործող նախագահ, Մալթայի Հանրապետության ԱԳ, Եվրոպայի և առևտրի նախարար Իեն Բորջի՝ Հայաստան կատարած աշխատանքային այցի շրջանականեում մայիսի 13-ին ՀՀ ԱԳՆ-ում կայացել է Հայաստանի ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հետ առանձնազրույցը, որին հաջորդել է երկու նախարարների գլխավորած պատվիրակությունների մասնակցությամբ ընդլայնված կազմով հանդիպումը:

Քննարկումների արդյունքներով Հայաստանի և Մալթայի ԱԳ նախարարները հանդես են եկել համատեղ մամուլի ասուլիսով:

Ստորև ներկայացնում ենք նախարար Միրզոյանի հայտարարությունը մամուլի համար ԵԱՀԿ գործող նախագահ, Մալթայի արտաքին ու եվրոպական հարցերի և առևտրի նախարար Իեն Բորջի հետ հանդիպման արդյունքներով:

«Հարգելի՛ պարոն նախարար, պարոն Բորջ,

Սիրելի՛ ընկեր,

Ուրախ եմ ողջունել Ձեզ Հայաստանի Հանրապետությունում: Ուրախ եմ ողջունել Ձեզ Երևանում ԵԱՀԿ գործող նախագահի կարգավիճակում: Այս այցն առավել, քան սպասված է՝ հաշվի առնելով թե՛ անմիջականորեն Հարավային Կովկասում առկա իրավիճակն ու դրանում ԵԱՀԿ ներգրավածության մեխանիզմների շուրջ քննարկումների արդիականությունը, թե՛ ընդհանուր առմամբ ԵԱՀԿ պատասխանատվության գոտում առկա մարտահրավերները։

Աշխարհաքաղաքական զարգացումների համատեքստում այսօր ԵԱՀԿ-ն կանգնած է լրջագույն մարտահրավերների առջև, և այդ մարտահրավերները պահանջում են բոլոր մասնակից-պետությունների կողմից ԵԱՀԿ պատասխանատվության գոտում կազմակերպության գործիքակազմի, բոլոր մեխանիզմների արդյունավետ կիրառմամբ առկա խնդիրների հասցեագրում: Հենց համապարփակ, անխախտելի և համագործակցային անվտանգության հայեցակարգի ապահովումն է դրված ԵԱՀԿ ստեղծման և գործունեության հիմքում:

Մեր՝ Հարավային Կովկասի տարածաշրջանն էլ զերծ չէ լրջագույն մարտահրավերներից, և որոնք իրենց հերթին խաթարում են ԵԱՀԿ այնպիսի առանցքային սկզբունքները, ինչպիսիք են պետությունների տարածքային ամբողջականությունը և ինքնիշխանությունը: Սրանք մարտահրավերներ են, որոնք ևս ուղղակիորեն առնչվում են ԵԱՀԿ մանդատին և ընդգծում են կառույցի հասցեական ներգրավածության կարևորությունը։

Հարգելի՛ գործընկերներ,

Հենց այս համատեքստում ենք այսօր գործող նախագահի հետ քննարկել կառույցի հետ համագործակցության մեր տեսլականը։

Եվ իհարկե, մեր նախորդ քննարկումներին ի շարունակություն, մենք անդրադարձել ենք տարածաշրջանային անվտանգությանը։ Իմ գործընկերոջը ներկայացրել եմ Հարավային Կովկասում առկա իրավիճակը, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև բանակցությունների վերջին փուլում եղած զարգացումները, կարգավորման վերջին զարգացումները, այդ թվում՝ երկու օր առաջ Ալմաթիում կայացած բանակցությունների մանրամասները: Այս համատեքստում ընդգծել եմ նաև ապրիլի 19-ին երկու երկրների սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հանձնաժողովների կողմից ամրագրված պայմանավորվածությունն առ այն, որ սահմանազատման գործընթացի քաղաքական հիմքը պետք է լինի 1991թ. Ալմա-Աթայի հռչակագիրը։ Երկու երկրների փոխվարչապետների այս պայմանավորվածությունն, իհարկե, ամրագրումն էր Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի ու Ադրբեջանի նախագահի կողմից բազմաթիվ առիթներով տարբեր հարթակներում, տարբեր ձևաչափերում, նաև առանձին, հրապարակավ արտահայտած դիրքորոշման վերահաստատումն էր։ Դիրքորոշում այն մասին, որ, կրկին, 1991թ. Ալմա-Աթայի հռչակագիրը և 1991թ. ԽՍՀՄ փլուզման պահին եղած սահմանները պետք է լինեն երկու երկրների փոխադարձաբար տարածքային ամբողջականության ճանաչման և սահմանի սահմանազատման գործընթացի հիմքերը: Կհիշեք՝ առաջին անգամ այս մասին ՀՀ վարչապետը և Ադրբեջանի նախագահը պայմանավորվեցին Պրահայում 2022 թվականին, և դրանից հետո տարբեր առիթներով տարբեր հարթակներում, ինչպես համատեղ, անձնապես էլ առանձին հնարավորություն են ունեցել վերահաստատել այս սկզբունքը, և մենք համոզված ենք, որ հենց այս նույն սկզբունքի՝ խաղաղության պայմանագրում ամրագրմամբ և հենց խաղաղության պայմանագրի կնքմամբ կարող է վերջ տրվել երկարամյա այս հակամարտությանը և կայուն խաղաղություն և երկարատև խաղաղություն հաստատվել տարածաշրջանում:

Իհարկե, կան խաղաղության այլ բաղադրիչներ ևս, և դա տարածաշրջանային տրանսպորտային ենթակառուցվածքների ապաշրջափակումն է: Մենք հանդես ենք եկել մեր տեսլականով՝ «Խաղաղության խաչմերուկով». մենք ոչ միայն պատրաստ ենք, այլ նաև շահագրգռված ենք վերահաստատել տրանսպորտային հաղորդակցությունը, մասնավորապես առաջին փուլում երկաթուղային հաղորդակցությունն Ադրբեջանի հետ` իհարկե, հասկանալով, որ բոլոր ենթակառուցվածքները կմնան այն երկրների ինքնիշխանության ներքո, որոնց տարածքով անցնում են, կգործեն այդ երկրի իրավազորության համաձայն: Իհարկե, կարգավորումները կլինեն փոխադարձ և հավասարության սկզբունքին համապատասխան:

Հարգելի՛ ներկաներ,

Եզրափակելով՝ նշեմ, որ օգտվելով այցի ընձեռած հնարավորությունից՝ մենք մտքեր ենք փոխանակել նաև Հայաստանի և Մալթայի միջև երկկողմ օրակարգին վերաբերող հարցերի շուրջ: Մենք կարևորում ենք հարաբերությունները Մալթայի հետ և պատրաստ ենք ակտիվ ջանքեր գործադրել այդ հարաբերությունները խորացնելու համար:

Եվս մեկ անգամ, հարգելի՛ գործընկեր, հարգելի՛ ընկեր, պարո՛ն նախարար շնորհակալություն եմ հայտնում այսօրվա քննարկումների համար և հույս հայտնում, որ հետագա քննարկումներին ևս մենք կգտնենք բոլորի համար փոխադարձաբար ընդունելի լուծումներ նաև Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության համար»:

ՀՀ ԱԳ նախարարը և ԵԱՀԿ գործող նախագահ, Մալթայի ԱԳ նախարարը նաև պատասխանել են լրագրողների հարցերին:

(Ազատություն ռադիոկայան) Պարո՛ն Միրզոյան, Ձեր գործընկերները՝ տասնյակ դիվանագետներ, ովքեր բազմամյա փորձ ունեն, պնդում են, որ Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա դելիմիտացիա իրականցնելը հակասահմանադրական է և անօրինական է, որովհետև Ալմա-Աթան սահմանների նկարագրության մասին չէ ամենևին, այլ միմյանց նկատմամբ տարածքային պահանջներ չունենալը: Եվ բացի այդ, նրանք նշում են, որ քանի դեռ չկա Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության միջպետական պայմանագիր, սա նշանակում է, որ և սահմանազատման գործընթացն ամբողջությամբ ավարտված չէ, հետևաբար հայկական ուժերի հետ քաշում կամ դիրքային փոփոխություն չպետք է լինի: Ինչպե՞ս եք գնահատում Ձեր գործընկերների այս դիրքորոշումը: Հնարավո՞ր է, որ դիտարկեք նրանց այս առաջարկները: Եվ մի փոքր հարց. քանի որ վերջերս հանդիպել եք Ադրբեջանի արտգործնախարարին. ի վերջո, հաջողվե՞ց համաձայնության գալ խաղաղության պայմանագրում ընդգրկելու Ալմա-Աթայի հռչակագրի վերաբերյալ այդ դրույթը, որով կողմերը ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունը: Շնորհակալ եմ:

ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյան. (Ի պատասխան «Արմենպրես» լրատվական ծառայության՝ Մալթայի նախարարին ուղղված հարցին) Նախ ուզում եմ ասել, որ երկու երկրների փոխվարչապետերը, որոնք նաև ղեկավարում են սահմանային հանձնաժողովները, եկել են համաձայնության մեկնարկել սահմանազատման գործընթացը՝ հիմք ունենալով Ալմա-Աթայի 1991թ. հռչակագիրը: Աշխարհի բազմաթիվ երկրներ և կազմակերպություններ ողջունել են այս երկկողմ համաձայնությունը, այդ թվում և՝ ԵԱՀԿ նախագահությունը: Սա հնչեցրած հարցին էր ի պատասխան:

Եվ հիմա ինձ ուղղված հարցի՝ «բազմաթիվ փորձառու դիվանագետների դիրքորոշման» մասով: Երևի նկատել եք՝ ես շարունակաբար ջանքեր եմ գործադրում չներքաշվելու ներքաղաքական որոշ գործընթացների մեջ, բայց, իհարկե, ես էլ քաղաքական թիմի անդամ եմ և քաղաքական պաշտոն եմ զբաղեցնում: Եվ նաև ջանքեր եմ գործադրում չանցնելու քաղաքական բանավեճի մեջ բարեկրթության սահմանները, բայց ուղղակի հիմա մի երկու շատ չոր փաստային արձանագրում չանել չեմ կարող: Ձեր նշած փորձառու դիվանագետները հավանաբար այն դասալիքներն են, որ լքեցին իրենց պաշտոնները, իրենց բաժին հասած խրամատը այն օրերին, բառացի նույն օրերին, երբ Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածքի վրա տեղի էր ունենում կամ ունեցել ռազմական ագրեսիա: Որևէ կաթիլ լրջություն այս փաստի հիշատակումից հետո այդ մարդկանց նկատմամբ և իրենց դիրքորոշումների նկատմամբ չեմ կարող ունենալ, և սա ամենամեղմ գնահատականն է, որ ես ինձ կարող եմ թույլ տալ հնչեցնել: Բայց իրականությունն ավելի վատ է. ականահարելով Ալմա-Աթայի հռչակագիրը և դրա հիման վրա խաղաղության գործընթացը, այդ մարդիկ շարունակում են, վստահ չեմ կարող պնդել՝ գիտակցաբար, թե ակամա, շարունակում են ականահարել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը, պետականությունը, տարածքային ամբողջականությունը: Լավագույն մեկնաբանությամբ՝ չգիտակցելով, վատագույն մեկնաբանությամբ՝ այլ երկրի ուղղակի թելադրանքով: Ավելին չեմ ուզում մեկնաբանել:

Մեր վերջին բանակցություններն ադրբեջանական կողմի հետ ընթացել են կառուցողական մթնոլորտում: Իմ գնահատականն ամբողջովին արտացոլված է բանակցությունների արդյունքում հրապարակված մամուլի հաղորդագրության մեջ և կրկին այս պահին ավելին ասելու ոչ հիմք կա, ոչ էլ, բնականաբար, նպատակահարմար է: Գործընթացը շարունակվում է այն սկզբունքների հունով և համահունչ, որոնք մենք բազմիցս հանրահռչակել ենք: Այսքանը, շնորհակալություն: 

(Кавказский Узел). Դրսում կանգնած են բռնի տեղահանված արցախցիներ, իրենք խնդրեցին, որ ձեզ փոխանցեմ այս նամակները, որպեսզի դուք ծանոթանաք իրենց պահանջների հետ: Իրենք շեշտը դնում են վերադարձի վրա ու ուզում են վերադառնան իրենց հայրենիք: