Պրն. Նախագահ,
Հարգարժան Տիկնայք եւ Պարոնայք,
Հարգելի գործընկերներ,

Այս տարի մենք կրկին հավաքվել ենք, այս անգամ Մաաստրիխտում, ԵԱՀԿ Նախարարների խորհրõի պարտավորությունները կատարելու նպատակով: Հայաստանի համար ԵԱՀԿ-ը հերթական կազմակերպություն չէ այլ կազմակերպությունների շարքում: Սա եզակի կառույց է, որի աշխարհաքաղաքական ոլորտը — 55 երկրների անõամակցությունն ավելի հստակ, քան որ—է այլ կառույց, բնորոշում է Եվրոպայի սահմանումը: ԵԱՀԿ-ի անվտանգության ըմբռնումն ավելի համապարփակ — բազմաչափ, ավելի միասնական է իր անբաժանելիության մեջ, քան ցանկացած այլ բազմակողմ կազմակերպության ընկալումը: Հավասար ուշաõրություն հատկացնելով ռազմաքաղաքական, տնտեսական — մարõկային չափումներին՝ ԵԱՀԿ-ը նախատեսում — եզրակացնում է, որ նորմերը, պարտավորվածությունները — կանոնակարգերը անվտանգության պահպանման հիմնական բաղաõրիչներն են: Երկխոսությունը, համագործակցությունը — փոխզիջման որոնումը õրա առօրյա, ընõհանուր օգտագործման գործիքներն են:

Այն որոշումների — ընõհանուր հայտարարությունների ցանկը, որոնք կայացնելու նպատակով ենք մենք այստեղ հավաքվել, ակնհայտորեն կարեւոր են: Դրանցից, մասնավորապես, կար—որ է մեր որõեգրած Տնտեսական ռազմավարությունը: Այն հավասարակշռություն է հաստատում տնտեսության — բնապահպանության միջ—, այն լրացնում է պետությունների միջ— — պետությունների ներսում տնտեսական գործունեության բացերը՝ õրանք կապելով անվտանգության ռիսկերի հետ: Այն ճանաչում է հասարակական — կորպորատիվ կառավարման õերը բարեփոխումների, մասնավորապես, գլոբալ — տարածաշրջանային միտումների համատեքստում:
 Այսօր ընõունվելիք փաստաթղթերից առավել կար—որը 21-րõ õարում կայունության — անվտանգության սպառնալիքներին արձագանքելու մասին ԵԱՀԿ ռազմավարությունն է:

Իհարկե, այսօր՝ 2003թ., նայելով մի աբողջ հարյուրամյակ առաջ, սա բավականին õժվար նախաձեռնություն է թվում: Պատկերացրեք, եթե նման մի բան ձեռնարկվեր մեկ õար առաջ, 1903թ.: Նման փորձն, իհարկե, չէր կանխատեսի ժամանակակից ամբողջատիրության սպառնալիքներն ու մարտահրվարները, ցեղասպանության, երկու համաշխարհային պատերազմների, միջուկային — զանգվածային ոչնչացման այլ զենքերի, տեխնոլոգիաներով ուղղորõվող գլոբալիզացիայի, ինչպես նա— միջազգային իրավունքի — կարգուկանոնի հաստատման փորձերը:
 Մենք պետք է մեր հավակնություններին սահմաններ õնենք — ընõունենք, որ ապագա սպառնալիքների ճիշտ գնահատումը մեծապես արմատավորված է այսօրվա մեր մտահոգությունների մեջ — արտացոլում է վերջին շրջանի մեր երկյուղները, խեղումները — սպառնալիքները:

Պրն. Նախագահ,

Այս առումով մեր պատվիրակությունը կցանկանար, որպեսզի մենք ավելի հաստատուն õիրքորոշում որõեգրեինք: Ելնելով մեր վերջին շրջանի փորձից, երբ աներ—ակայելին õարձավ առօրեական, մենք կցանկանայինք ջանք գործաõրել` նայելու եւ տեսնելու ամնիջական հորիզոնից անõին: Մենք չպետք է ինքնագոհությամբ ընõունենք այն տեսակետը, թե անտեսանելին անհայտ է, իսկ անհայտն անճանաչելի է:

Քանի որ մենք ստիպված ենք թարմացնելու այս ռազմավարական փաստաթուղթը, եկեք, եթե հնարավոր է, զգայուն լինենք մեր ապագա անվտանգության միջավայրի անորոշությունների — անակնկալների հանõեպ:

Պարոն Նախագահ,

Թույլ տվեք այժմ անցնել մեր օրակարգի մեկ այլ շատ կար—որ կետի՝ մարõկանց ապօրինի առուվաճառքի (թրաֆիկինգի) խնõրին: Վերջերս Քիշն—ում, Եվրոպայի խորհրõի Նախարարների կոմիտեի հանõիպմանը, ես պատիվ ունեի հանõես գալ որպես զեկուցող այս խնõրի վերաբերյալ: Ես համոզված եմ, որ չկա որ—է այլ խնõիր, որ նման մեծ մարտահրավեր լինի բոլորիս համար: Այն մեզ հակաõրում է մեր հիմնարար արժեքներին — համոզմունքներին, մարõու իրավունքների — քաղաքակրթության վերաբերյալ մեր հանրային հավաստիացումներին: Այն Եվրոպան, որը կարող է հանõուրժել իր մոտ տեղ գտած նման տեսակի ստրկություն, պետք է պատրաստ լինի պատասխանել երեսպաշտության, երկրերեսության, հանցակցության, անխղճության, կամ էլ, առնվազն, անտարբերության — անարõյունավետության մեղաõրանքներին:

Հետ—աբար, Նախարարների խորհրõի այս նիստի ընթացքում Մարõկանց թրաֆիկինգի õեմ պայքարելու գործողությունների ծրագրի հաստատումը պատիվ է բերում մեր կազմակեպությանը:

Այնուամենայնիվ, սկզբից ի վեր մեր պատվիրակությունն այն համոզման է, որ գործողությունների այս ծրագիրը պետք է օժտվի õրա իրականացումն ապահովող նույնպիսի հզոր մեխանիզմներով: Մենք կնախընտրեինք առավել զորեղ մեխանիզմ, որն օժտված կլիներ առավել անկախությամբ — նախաձեռնության լայն շրջանակով, կկիրառվեր այնտեղ, ուր մոլեգնել է մարõկային թրաֆիկինգի արհավիրքը: Որեւէ այլ վտանգ կամ հանցանք այõպես չի սպառնում ներթափանցել բոլոր սահմանները եւ իր պիղծ գիրկն առնում ելման, տարանցիկ եւ վերջնակետի երկրները:

Պարոն Նախագահ,

Ես իմ ելույթում խորամուխ եմ եղել ԵԱՀԿ ամբողջ համակարգին վերաբերող ինստիտուցիոնալ խնõիրներին, քանի որ այն իրավամբ հանõիսանում է իմ երկրի — մեր առջ— ծառացած մարտահրավերների կենսական կար—որություն ունեցող կազմակերպություն:

Այսօր մեր մարտահրավերները ոչ թե տեղական, այլ տարածաշրջանային բնույթի են: Տարածաշրջանն ինքը անընõհատ եռքի մեջ է: Վերջերս առավել:

Անցած 2003թ., Հարավային Կովկասի երեք հար—ան երկրները՝ Հայաստանը, Աõրբեջանն ու Վրաստանը անցկացրեցին նախագահական — խորհրõարանական ընտրություններ: Ինչպես մեր երեք անմիջական հար—անների՝ Ռուսաստանի Դաշնության, Իրանի — Թուրքիայի, այõպես էլ ավելի հեռավոր Եվրոպական Միության — ԱՄՆ-ի անմիջական ներգրավվածությամբ ստեղծվում է մի շրջանակ, որի սահմաններում պետք է քննության առնվեն էներգիետիկ, անվտանգության, ռազմական õաշինքների — ենթատարածաշրջանային հակամարտությունների հարցերն այնժամ, երբ անմիջապես ներգրավված հասարակությունները պետք է հետապնõեն ժողովրõավարության — ազատ շուկայի համակարգերին իրենց անցման նպատակները:

Հայաստանի կառավարությունը հավատացած է, որ կայունությունն այն հիմնական նախապայմանն է, որի շնորհիվ հնարավոր կլինի հաղթահարել լարվածություններն առանց ավելորõ խժõժությունների — առճակատումների: Մենք նվիրված ենք այõ կայունությանը — հավատացած ենք, որ հնարավոր է համաõրել բոլորիս շահերը՝ հետագա տարանջատումներ չստեղծելով: Հար—անների միջ— համագործակցությունը, բաց սահմանները, չլուծված վեճերի խաղաղ կարգավորումը, եւ ինչպես միշտ սահմանաõրական — ժողովրõավարական լեգիտիմությունը կարող են տ—ական երաշխիք õառնալ պայթյունները կամ բռնկումները կանխելու գործում:

Վրաստանին մենք ցանկանում ենք նույնը, ինչ ցանկանում ենք ինքներս մեզ: Վրաստանը մեր լավ õրացին է — բարեկամը: Այն կես միլիոն էթնիկ հայերի օջախն է: Վրաստանի միջով են անցնում մեր հիմնական ուղիները õեպի Եվրոպա, արտաքին աշխարհ: Ուստի Վրաստանի կայունությամբ մենք շահագրգռված ենք ոչ պակաս, քան հենց իրենք՝ վրացիները: Ուրախ ենք, որ մեր քաղաքական կամ տնտեսական հարաբերություններում որ—է լուրջ ընõհատում տեղի չի ունեցել: Մենք, այսպիսով, պատրաստ ենք ողջունել — սերտորեն աշխատել այն կառավարության հետ, որը կարտահայտի Վրաստանի ժողովրõի ձգտումները:

Հայաստանը պատրաստակամ է, պրն. Նախագահ, այս տարածաշրջանում առճակատումը փոխարինել համագործակցությամբ, ուր մարõկանց միջ— փոխվստահության մթնոլորտը կամրապնõի կառավարությունների միջ— կնքված համաձայնագրերը, ուր սահմանները կամուրջներ են, այլ ոչ պատնեշներ — խոչընõոտներ: Հավատացած ենք, որ բոլորն անելիք ունեն մեր տարածաշրջանը կայունության, խաղաղության — բարեկեցության գոտի õարձնելու գործում: Ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղը:

Այն õեպքում, երբ Լեռնային Ղարաբաղի չկարգավորված հակամարտությունը հաճախ ներկայացվում է իբր— տարածաշրջանի անկայունության տարր, ինքը՝ Լեռնային Ղարաբաղը կայուն, կայացած միավոր է, որը կարող է իր ներõրումը կատարել խաղաղության հաստատման գործում: Թույլ տվեք բացատրեմ: Գալիք գարնանը, մենք նշելու ենք աշխարհի ամենատ—ական — այսօր աշխարհում միակ ինքնավերահսկվող հրաõաõարը: Սա ունի երկու õրõապատճառ: Առաջինն այն հավասարկշռությունն է, որ հաստատվեց — ճանաչվեց: Մյուսը, որ հավանաբար շատ ավելի կար—որ է, կողմերի քաղաքական կամքն է` արյունահեղությունից խուսափելու, թույլ տալու մարõկանց ապրել իրենց կյանքով այնժամ, երբ նրանց ընտրած ղեկավարներն աշխատում են լուծում գտնելու ուղղությամբ:

Անցած տասը տարիների ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրõն իսկապես փորձում էր ապրել իր բնականոն կյանքով: Այս ամռանը, պրն. Նախագահ, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրõը նշեց իր սեփական արարումով ապրելու, իր սեփական ապագան կանխորոշելու ազատության — իր ստեղծած գործուն, անկախ հաստատությունների տասնամյակը: Այս հաստատությունները ոչ միայն ապահովեցին երկրի անվտանգությունն իրենց սահմաններում, այլ— հող նախապատրաստեցին առույգ հասարակության, աշխույժ տնտեսության, ժողովրõավարական հանրային — ժողովրõական մշակութային կյանքի համար: Այս տասը տարիների ընթացքում նրանք անցկացրել են երեք նախագահական ընտրություններ, նույնքան խորհրõարանական ընտրություններ — ձեւավորել հարակից ենթակառուցվածքներ: Նրանք, մի խոսքով, ճաշակել են խաղաղությունը — կենտրոնացել տնտեսական զարգացման վրա: Դա քաղաքական հասուն մի հասարակություն է, որը գիտակցում է, որ իր կենսունակությունն ու լեգիտիմությունը բխում է իր գործնական եւ ակնառու նվիրվածությունից հանõեպ այն կենսուղու, որի համար պատերազմել են՝ — հաղթել:

Պրն. Նախագահ,

Հավանաբար, այս գարնանը հրաõաõարի տասնամյակին, կողմերի առաջնորõներն ու միջազգային հանրությունը կարող են գտնել այս հակամարտության իրատեսական — արõար կարգավորման համար անհրաժեշտ քաղաքական կամք: Հրաõաõարը ժամանակավոր խաղաղություն է, պրն. Նախագահ: Եվ գուցե մենք ի վիճակի լինենք աշխարհի ամենաերկարատ— ինքնավերահսկվող ժամանակավոր խաղաղությունը վերափոխել ինքնավերահսկվող մշտական խաղաղության:

Այս ամենում ԵԱՀԿ-ն իր ուրույն կար—որ ներõրումը պիտի ունենա: Եվ Լեռնային Ղարաբաղի պարագայում ԵԱՀԿ-ը եզակի õիրքում է: Տասը տարուց ավելի է Մինսկի գործընթացը հակամարտության կողմերի միջ— բանակցված, խաղաղ լուծման որոնումների կենտրոնում է: Ինչպես Հայաստանում, այõպես էլ Աõրբեջանում տեղի ունեցած ընտրությունների հետ մեկտեղ, հասկանալիորեն, 2003թ. աշխույժ տարի չէր, երբ նախագահների խիստ օգտակար — արõյունավետ երկխոսությունն ընõհատվեց:

Հավատացած ենք, որ համանախագահները պատրաստ են օգնել կողմերին վերսկսկելու բանակցությունները — մենք կշարունակենք աջակցել համանախագահների էական — կենտրոնական õերակատարմանը գործընթացն առաջ մղելու հարցում: Մենք կկորցնենք պատմական հնարավորությունը, եթե բանակցությունները, երբ õրանք վերսկսվեն, վերաõառնան զրոյական կետ՝ փոխանակ օգտվելու արõեն մշակված սկբունքների — չափաձ—երի առավելությունից:

Թույլ տվեք, պրն. Նախագահ, սրտանց գոհունակության արտահայտել Ձեր նախագահության շրջանի առթիվ, որին բնորոշ էին հոլանõական հանրահայտ աշխատանքային էթիկան, պրագմատիզմը — հանõուրժողականությունը:

Մենք նայում ենք առաջ՝ մեծ ակնկալիքներ ունենալով Բուլղարիայի նախագահությունից (2004թ.) — Սլովենիայի ներõրումից (2005թ.):

Վստահ ենք, որ գալիք մի քանի տարիների ընթացքում ԵԱՀԿ-ը առավել կհամախմբվի՝ իր ուրույն տեղը զբաղեցնելով եւրոպական կար—որագույն կառույցների շարքում: